Toplumlar geçmişten günümüze kadar sürekli değişim içerisindedir. Başlangıçta toplumların kapalı olma özelliğinden dolayı değişimlerin niteliği ve hızı toplumdan topluma farklılaşmaktaydı. Aynı zamanda toplumların değişimi sadece kendi içinde gözlenmekteydi ve farklı bir toplumu çok fazla etkilemezdi. Zamanla toplumların; diğer toplumlarla etkileşimi çoğalarak açık toplum haline geldiler. Böylece başka toplumların değerleri, kültürleri vb. niteliklerinden etkilenen toplum üyelerinin değişmesi ve diğer yandan etkileşilen diğer toplumların zorlaması ile toplumlar hızlı bir değişim süreci içine girdiler. Günümüzde ise toplum ve bireyler sürekli ve hızlı bir biçimde değişim içerisindedir (Başaran, 1991: 71). Toplumların ve bireylerin, sürekli bir değişim içerisinde olmaları; karmaşık sorular ve sorunlarla karşı karşıya kalmalarından dolayı Sosyal Bilimlerin faaliyetleri oldukça önemli olmuştur.
İnsanın sosyal ve kendi kültürünü oluşturabilen bir yapıya sahip olması ve içinde yaşadığı toplumdan soyutlanamaz oluşu toplumun amaçları ile bireyin gereksinimleri
arasında bir bağ oluşturmuştur (Akbay, 2007: 135). Sosyal Bilimlerin en önemli görevi de toplum içinde yaşayan bireylerin ihtiyaçları ile toplumun beklentileri arasındaki dengeyi sağlamada ve toplumsal düzenin kurulmasında insanlara gerekli bilgi, beceri ve tutumları kazandırmaktır (Dönmez, 2003: 32). Bu nedenle günümüzde Sosyal Bilimler öğretimine verilen önem gittikçe artmaktadır. Çünkü Sosyal Bilimlerin, sürekli bir değişim içinde bulunan ve karmaşık sorunlarla karşı karşıya kalan bireylerin ve toplumların eğitiminde önemli rolü vardır (Güçlü ve Ersözlü, 2004: 332).
“Sosyal Bilimler öğretimi; çağdaş uygarlığın ve toplumsal kalkınmanın gerekli ve zorunlu kıldığı sosyal-toplumsal olgunluğu ve uyumu sağlayan, kültür ve kişiliği geliştiren, zenginleştiren bir çalışma alanıdır” (TED, 1987: 6). Sosyal Bilimler bilimsel yöntemle insanı, toplumu ve toplumsal olayları incelediğinden, toplumsal olayların daha iyi anlaşılması bakımından derinlemesine bilgi vermektedir. Sosyal Bilimler öğretimi ile Sosyal Bilimlerin sunmuş olduğu bilgi ve deneyimlerden yararlanılarak kendini ve toplumu tanıyan, demokratik kültüre sahip sağlıklı bireyler yetiştirilebilir (Demircioğlu, 2004: 71).
Toplumsal kalkınma ve çağdaş uygarlığa ulaşmada Sosyal Bilimler öğretimi oldukça önemlidir. Sosyal Bilimler öğretimi, bireyin toplumsal bir varlık olarak kendini anlamasını, tanımasını, kabullenmesini, gerçekleştirmesini, olumlu bir yaşam anlayışı geliştirmesini, rollerini görüp öğrenmesini, toplumca beklenen ve ihtiyaç duyulan gerekli bilgi, düşünce ve becerileri kazanmasını amaçlamaktadır. Ayrıca Sosyal Bilimler öğretimi ile toplumsal olgunluğa erişilmesi ve kültürün zenginleştirilmesi de beklenmektedir. Bu bağlamda Sosyal Bilimler öğretimi bireyin kendisini, içinde bulunduğu toplumu, farklı toplumları, çevresi ile dünyayı anlamasına yardım eden bir öğretim alanıdır (TED, 1987: 6).
İnsan ilişkileri hakkında bilimsel bilgilerin büyük bir kısmını Sosyal Bilimler kapsamakta ve geliştirmektedir. Bireylerin ve toplumların yaşamında, yönetiminde, toplumsal ve ekonomik yaşamın düzenlenmesinde, ulusların yönetiminde ve uluslar arası ilişkilerinde Sosyal Bilimlerin verilerinin kullanılmaktadır. Bu nedenle Sosyal Bilimlerin tüm öğretim kademelerinde öğretilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır (TED, 1987: 8).
Sosyal Bilimler öğretimi ortaöğretim programlarında ayrı disiplinler halinde yer almaktadır. İlköğretim programlarında ise çocukların gelişim özelliklerinden ve öğrenme ilkelerinden dolayı Sosyal Bilimler içinde yer alan disiplinlerin bütüncül bir yaklaşımla yer alması gerekmektedir. Bundan dolayı ilköğretimde Sosyal Bilimlerin uygulama alanı olarak Sosyal Bilgiler kavramı oluşturulmuştur. Yani Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilimlerin özünde yer alan bilgileri bütün şeklinde vermek için eğitim alanında oluşturulan dersin adıdır (Dönmez, 2003: 32). Kısaca ilköğretim çağındaki çocukların gelişim özelliklerine uygun olarak; Sosyal Bilimlerin sosyal, kültürel ve ekonomik sorunlara ilişkin önerdiği çözümleri bireylere aktarmak için Sosyal Bilgiler dersi oluşturulmuştur (Bilgili, 2006: 3).
Sosyal Bilgiler dersi eğitimin toplumsal yönü ile doğrudan ilişkili olan bir derstir. 20. yüzyılın başlarında sosyal yaşantıların karmaşıklaşması, toplumsal değişmelerin ve çatışmaların yoğun olarak yaşanılmasından dolayı eğitimin toplumsal yönüne ağırlık verilmesi gerekli görülmüştür. Bundan dolayı ilköğretimde, sosyal hayatın sürekli olan yönlerinin anlamlı biçimde ve değişime açık yönlerinin ise tutarlı biçimde bireylere sunulması için milli ve ahlaki değerler çerçevesinde tarih ve coğrafya dersleri ilk başta yer almaya başlamıştır. Zamanla sosyal etmenler içeren ortak konu ve alanlar birleştirilerek Sosyal Bilgiler programı oluşturulmuştur (Dönmez, 2003: 34).
Sosyal Bilgiler yeryüzündeki bütün olayların oluş sebeplerini açıklayan, tanıtan, vatandaşlık hak ve sorumluluklarını açıklayan bir derstir. Sosyal Bilgiler dersi birey ve bireyin geçmişte, günümüzde ve gelecekteki sosyal ve fiziki çevresiyle etkileşimini ortaya koyan bilgiler olarak da ifade edilmektedir. Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilimlerin bulgularından faydalanarak bir toplumda yaşayan insanlar için gerekli olan temel bilgileri içermektedir. Sosyal Bilgiler dersi Sosyal Bilimler denilen sosyoloji, ekonomi, psikoloji, antropoloji v.b. disiplinlerden seçilerek ilköğretim düzeyindeki çocukların gelişim düzeyine uygun hale getirilen konuları içeren ve ilköğretimde okutulan dersin adıdır. Disiplinler arası ve bütünleştirilmiş bir eğitim programı olan Sosyal Bilgiler dersinin kapsamında en çok vatandaşlık bilgisinin geliştirilmesine ağırlık verilmektedir (Dönmez, 2003: 32–33).
Moroz ve Raynolds, (2000) Sosyal Bilimler ile Sosyal Bilgilerin arasındaki ilişkiyi aşağıdaki şekilde belirtmişlerdir (Akt. Gülfidangil, 2007: 48-49);
1. Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgilerin temel aldığı konu insanın davranışlarıdır. 2.Sosyal Bilgiler içeriğini büyük bir kısmını Sosyal Bilimlerin kapsamındaki disiplinlerden oluşturmuştur.
3. Sosyal Bilimler disiplinlerinin her biri Sosyal Bilgiler eğitimin programlarının gelişimi için hazır bir yapı oluşturur.
4. Sosyal Bilimler içinde yer alan her bir disiplinin çalışma prensipleri ve becerileri Sosyal Bilgiler yoluyla öğrencilere kazandırılır. Böylece öğrenciler de günlük hayatta karşılaştıkları sorunları çözmek için yaklaşımlar üstü bir bakış açısı geliştirir.
2.3. SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİ