ÇalıĢılan veya yetiĢtirilen populasyonda büyüme ile ilgili üzerinde durulan bir özellikte peak düzeyine ulaĢmadan büyümesinin yavaĢlaması, durması ya da geriye doğru bir eğilim içinde olması, bakım veya beslemeye bağlı bir problemin olduğuna iĢaret etmektedir. Dolayısıyla büyüme süreci içinde canlıların bazı periyotlarının takip edilmesi bakım ve beslemenin yani sürü idaresinin düzenlenmesinde iĢletmeye büyük fayda sağlayacaktır. Doğum öncesinden doğuma, doğumdan sütten kesime, sütten kesimden koç katım dönemine, koç katım döneminden kuzulama dönemine ve daha sonra ergin döneme ve sonrasında bazı özelliklerin (koyun yetiĢtiriciliğinde özellikle canlı ağırlığın) takip edilmesi yetiĢtiricilerin besleme ve yetiĢtirme dönemlerinde amaca uygun (kesim çağı, damızlıkta kullanma yaĢı ve damızlık dıĢı bırakma vb. gibi) stratejik kararların verilmesinde önem kazanmaktadır. Ele alınan periyot boyunca, üzerinde durulan özelliğin ölçüm sayısının artması ile doğru orantılı olarak büyümenin takibi ve isabeti de daha da artacak ve zaman tasarrufu kazanılarak sürü düzeyinde veya bireysel olarak hayvanlara erken müdahale imkanı sağlayacaktır.
Günümüze kadar çeĢitli araĢtırıcılar tarafından çiftlik hayvanlarının doğum sonrası büyümesi çeĢitli modellerde çalıĢılmıĢ ve bir takım önerilerde bulunulmuĢtur. Son yıllarda doğum öncesi büyüme ile ilgili çalıĢmalar ağırlık kazanmaya baĢlamıĢtır. Türkiye’de de konu ile ilgili çalıĢmaların yapılması çiftlik hayvanlarının gelecekteki verimlerinin artırılması bakımından önem taĢımaktadır.
Mevcut çalıĢmada büyüme periyodunda en iyi uyumu sağlayan modelin belirlenmesi amacıyla R2’si yüksek, HKO ve AGAK’ı düĢük olan model tercih edilmiĢtir. Bu değerler dikkate alındığında en iyi uyumun Kübik modelden elde edildiği ortaya çıkmıĢtır. Bununla beraber doğrusal model dıĢındaki diğer tüm modellerin bu periyottaki büyümeyi yeterince tanımlayabildikleri söylenebilir. Bu sonuçlar yetiĢtiricilere uygun yetiĢtirme ve beslenme stratejilerini tanımlamak için önem arz etmektedir.
24
KAYNAKLAR
Agudelo-Gómez, D., Hurtado-Lugo, N., Cerón-Muñoz, M. F., 2009, Growth Curves and Genetic Parameters in Colombian Buffaloes (Bubalus bubalis Artiodactyla, Bovidae), Rev Colomb Cienc, 22:178-188.
AkbaĢ, Y., TaĢkın T., Demirören, E., 1999, Comparison of Several Models to Fit The Growth Curves of Kıvırcık and Dağlıç Male Lambs, Turk J Vet Anim Sci, 23 (3): 537-544.
Akçapınar, H., 1994, Koyun YetiĢtiriciliği, Medisan Yayınevi, Ankara.
Akman N., Meftune, E. ve Tavmen, A., 2001, Koyunculuk Dünya’da-Avrupa Birliği’nde- Türkiye’de Hayvansal Üretim ve Ticareti, Çamlıca Kültür ve Yardım Vakfı, Ġstanbul.
Aytekin, Ġ., Karabacak, A., Zülkadir, U., Keskin, Ġ. ve Boztepe, S., 2009, Açık ve Kapalı Ağıllarda Besiye Alınan Akkaraman ve Anadolu Merinosu Kuzuların Besi Periyodu Büyüme Eğrilerinin Tanımlanmasında Bazı Modellerin Kullanımı, Selçuk Gıda ve Tarım Bilimleri Dergisi, 23 (49): 30-35.
Aytekin, Ġ., Zülkadir, U., Keskin, Ġ., ve Boztepe, S., 2010, Fitting of Different Mathematic Models to the Growth Curves of Female Malya Lambs Weaned at Two Different Live Weights, Trends Anim Vet Sci J, 1(2):19-23.
Aytekin, Ġ. ve Kaplan, S., 2010, Koyunlarda Vücut Kondüsyon Puanlaması ve YetiĢtiricilikte Önemi,. Hasad Hayvancılık, 303: 42-45.
Attı, N., Thériez, M., Abdennebı, L., 2001, Relationship Between Ewe Body Condition at Mating and Reproductive Performance in The Fat-tailed Barbarine Breed, Anim Res, 50: 135–144 135.
Bayram, B., Akbulut, Ö., Yanar, M. ve Tüzemen, N., 2004, Esmer ve Siyah Alaca DiĢi Sığırlarda Büyüme Özelliklerinin Richards Modeli ile Analizi, Turk J. Vet. Anim. Sci, 28: 201-208.
Bilgin, Ö. C., Esenbuğa, N., 2003. Doğrusal-olmayan Büyüme Modellerinde Parametre Tahmini, Hayvansal Üretim 44(2): 81-90.
Çamdeviren, H. ve TaĢdelen, B., 2002, BeĢinci Hafta Canlı Ağırlığı Yönünde Seleksiyon YapılmıĢ Japon Bıldırcın Hattında Büyümenin Tek ve Çok AĢamalı Analizi, Turk J Vet Anim Sci. 26: 421-427.
Çetin, M., ġengül, T., Söğüt, B. ve Yurtseven, S., 2007, Comparision of Growth Models of Male and Female Partridges, Journal of Biological Sciences, 7 (6): 964-968. DaĢkıran, Ġ., Koncagül, S., Bingol, M., 2010. Growth Characteristics of Indigenous
Efe, E., 1990, Büyüme Eğrileri. BasılmamıĢ, Ç. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Zootekni Anabilim Dalı. Doktora Tezi, Adana.
Esenbuğa, N., Bilgin, Ö. C., Macit, M. ve Karaoğlu, M., 2000, Ġvesi, Morkaraman ve Tuj Kuzularında Büyüme Eğrileri, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg, 31 (1): 37-41. KarakuĢ, K., Eyduran, E., Kum, D., Özdemir, T. And Cengiz, F., 2008, Determination
of The Best Growth Curve and Measurement Interval in Norduz Male Lambs, Journal of Animal and Veterinary Advances, 7 (11): 1464-1466.
Keskin, Ġ., Dağ, B., 2006, Comparison of the Linear and Quadratic Models for Describing the Growth of Live Weight and Body Measurements in Anatolian Merino Male Lambs in Fattening Period, Journal of Animal and Veterinary Advances, 5 (1): 81-84.
Keskin, Ġ., Dağ, B. Sarıyel, V. ve Gökmen, M., 2009, Estimation of Growth Curve Parameters in Konya Merino Sheep, South African Journal of Animal Science, 39 (2): 163–168.
KocabaĢ, Z., Kesici, T., Eliçin, A., 1997, Akkaraman, Ġvesi x Akkaraman ve Malya x Akkaraman Kuzularında Büyüme Eğrisi, Turkish Journal of Veterinary and Animal Science, 21(3): 267-275.
Kor, A., BaĢpınar, E., Karaca, S. Keskin, S., 2006, The Determination of Growth in Akkeci (White goat) Female Kids by Various Growth Models. Czech J. Anim. Sci, 51 (3): 110–116.
Lambe, N. R., Navajas, E. A., Simm, G. and Bünger, L., 2006, A Genetic Ġnvestigation of Various Growth Models to Describe Growth of Lambs of Two Contrasting Breeds, J. Anim. Sci. 2006. 84:2642–2654, doi:10.2527/jas.2006-041.
Narinç, D., Aksoy, T., Karaman, E. and Cürek, D. Ġ., 2010, Analysis of Fitting Growth Models in Medium Growing Chicken Raised Indoor System, Trends Anim Vet Sci J, 1(2):12-18.
Nasholm, A. and Danell, Ö., 1996, Genetic Relationships of Lamb Weight, Maternal Ability, and Mature Ewe Weight in Swedish Finewool Sheep, J. Anim. Sci, 74: 329-339.
Owens, F. N., Dubeski, P. and Hanson, C. F., 1993, Factors that Alter the Growth and Development of Ruminants, J. Anim . Sci, 71: 3138-3150.
Özen, N., 1997, Et Sığırlarının Beslenmesi ve Sığır Besisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Notu : 2, ANTALYA.
Sezenler T., Köycü E. ve Özder M. 2008. Karacabey Merinosu Koyunlarda Doğum Kondüsyon Puanının Kuzuların GeliĢimi Üzerine Etkileri. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. 5(1): 45-53.
26 Soysal, M. Ġ., Tuna, Y. T., Gürcan, E. K. ve Özkan, E., 1999, Japon Bıldırcınlarında (Coturnix coturnix japonica) ÇeĢitli Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Büyüme Eğrilerinin KarĢılaĢtırılması Üzerine Bir AraĢtırma, Hayvancılık Araştırma Dergisi, 9 (1-2):40-44.
Statistica for Windows PC 5.0, 1995, “Stat Soft. Inc”, 2325 East 13th Street, U.S.A. ġengül, T. and Kiraz, S., 2005, Non-linear Models of Growth Curves in Large White
Turkeys, J. Vet. Anim. Sci, 29: 331-337.
ġireli, H. D. ve Ertuğrul, M., 2004, Dorset Down x Akkaraman (GD1), Akkaraman ve Akkaraman x GD1 Genotipli Kuzularda Büyüme Eğrilerinin Logistic Model ile Tahmini, Tarım Bilimleri Dergisi, 10 (4): 375-380.
Viñoles C, Forsberg M, Banchero G and Rubianes E., 2002, Ovarian Follicular Dynamics and Endocrine Profiles in Polwarth Ewes with High and Low Body Condition, Animal Science, 74 539–545 (Abstract).
Thompson J., M., Meyer, H., 1994, Body Condition Scoring of Sheep. http://ir.library.oregonstate.edu/xmlui/bitstream/handle/1957/14303/ec1433.pdf?s equence=1 , [Ziyaret Tarihi: 06 ġubat 2011].
Topal, M., Özdemir, M., Aksakal, V., Yıldız, N. and Doğru, U., 2004, Determination of the Best Nonlinear Function in order to Estimate Growth in Morkaraman and Awassi Lambs, Small Ruminant Research, 55: 229–232.
TÜİK, 2009, Tarım İstatistikleri, www.tuik.gov.tr, [Ziyaret Tarihi: 06 ġubat 2011]. Yıldız, G., Soysal, M. Ġ. ve Gürcan, E. K., 2009, Tekirdağ Ġlinde YetiĢtirilen Karacabey
Merinosu x Kıvırcık Melezi Kuzularda Büyüme Eğrisinin Farklı Modellerle Belirlenmesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1): 11-19.
ÖZGEÇMĠġ KĠġĠSEL BĠLGĠLER
Adı Soyadı : Rabia Gökçe AYTEKĠN
Uyruğu : T. C.
Doğum Yeri ve Tarihi : Kulu – 22.08.1982
Telefon : -
Faks : -
e-mail : -
EĞĠTĠM
Derece Adı, Ġlçe, Ġl Bitirme Yılı
Lise :
Üniversite : Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Hayvansal Üretim Programı -KONYA 2004
Yüksek Lisans : Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı -KONYA Devam ediyor Doktora :
Ġġ DENEYĠMLERĠ
Yıl Kurum Görevi
2005-2006 Özel Sektör Gıda Kontrolörü (Sorumlu Yönetici) 2006-2007 Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı Bitlis Ġl
Tarım Müdürlüğü
Teknik Eleman (Ziraat Müh.) 2007-2011 Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı Konya Ġl Tarım Müdürlüğü Teknik Eleman (Ziraat Müh.)
UZMANLIK ALANI
Hayvan YetiĢtirme ve Islahı
YABANCI DĠLLER
Ġngilizce
BELĠRTMEK ĠSTEĞĠNĠZ DĠĞER ÖZELLĠKLER YAYINLAR