Bu çalışma literatür taramasının yanı sıra, Türkiye’de matbaa ve ambalaj sektöründe önde
gelen sanayi işletmelerinden biri olan Gül Matbaacılık A.Ş.’deki kalite yönetim sistem
denetiminin bulanık-ANP ve AHP yöntemi ile değerlendirilmesini de kapsar. Yaklaşık 10
yıllık bir Kalite Yönetim Sistemi’ne sahip olan firma, sistemi eğitimli ve deneyimli geniş bir
kadro ile uygulamaktadır. 28.000 m2’lik kapalı alana sahip tesiste yaklaşık 250 çalışan görev
yapmaktadır. Bunların 50’si beyaz yakalı olup; 7’si Yönetim Sistemleri Birimi’nde istihdam edilmiştir.
Klasik ANP uygulamalarında, 1 ile 9 arasında numaralandırılmış ölçeklerin kullanımı basit
olmasına rağmen bir takım tutarsızlıklar bulunmaktadır. Bu yöntem, karar vericinin kararları
ile belirsizliğin açıklanması ve sayılara dökülmesi konusunda yetersizdir. Ayrıca, kurulan ağ
yapısı kişiden kişiye değişebilmektedir. İnsanların yapacağı değerlendirmelerde farklı
tercihler kullanmaları nedeniyle farklı sonuçlar ortaya çıkabilecektir. Bu tutarsızlıklardan
dolayı ikili karşılaştırma matrisleri bulanık ANP yöntemi de kullanılarak incelenmiştir.
Oluşturulan uyumluluk ölçüm modelinin aynı girdiye (tetkik puanı) rağmen farklı oranlar
vermesinin sebebi; bulanık kümler yönteminin klasik matematiksel yönteme oranla daha
duyarlı olmasıdır. Yine aynı şekilde eğer firma kriterlerden bazılarında ÇK’ ye üye olsaydı
uyumluluk oranı klasik matematiksel yönteme göre daha düşük çıkacaktı. Bu duyarlılığı
yaratan bulanık kural paketleri ve oluşturulan beşgensel bulanık kümelerdir. Şu açıktır ki,
benim kurmuş olduğum model en doğru model olmayacaktır, şüphesiz bulanık kümelerin
parametrelerinde ve modelin ağ yapısında iyileştirme yapılabilir. Ancak, bu modelin pratik
olarak firmaların denetiminde kullanılacaksa, modelin ağ yapısını ve küme parametrelerini
yetkili bir komisyon ve denetçilerden oluşan bir kurul kurmalıdır.
ANP’nin karmaşık network ilişkilerinde başarılı sonuçlar ortaya koymasına karşın network ilişkilerinin sayıca fazla olduğu modellerde işlem yükünü arttırmaktadır. Diğer taraftan
modeldeki kriterler arasında hiyerarşik ilişkiler açıkça tanımlanabildiği için AHP ile de
kolaylıkla modellenebilmektedir. AHP’nin dezavantajı karşılıklı ilişkileri/etkileri ANP kadar
başarılı ortaya koyamamasıdır. Örnek işletmede sistem üst seviyede ve başarılı olarak
uygulandığı için doğal olarak her iki modelde de puanlar birbirine yakın olarak
ölçümlenmiştir.
Yaptığım literatür araştırmalarında gördüm ki hem ISO 9001:2000 kalite yönetim sistemi standardının hem de diğer Yönetim Sistemi Standartlarının tetkik edilmesinde, tetkikçilerin
kullanabileceği bilimsel altyapısı olan standart bir performans ölçüm modeli yoktur. Umarım bu çalışma bu boşluğu doldurmak için ilk adım olur ve bu alanda yapılacak çalışmalarla bu boşluk doldurulur.
İleri araştırma alanı olarak tetkiklere uygulanan bu performans ölçüm yönteminin bir yönetim sisteminin tüm süreçlerinin model içerisinde ayrı ayrı modüller olarak ele alınıp tetkiklerde
olduğu gibi kesikli değil; sürekli bir performans değerlendirme sistemi olarak tasarlanması
şeklinde düşünülebilir.
Çalışmanın pratik uygulama alanı bulabilmesi ve endüstriye reel anlamda katkı sağlaması için
değerlendirmeyi pratik olarak gerçekleştirebilecek ve kullanıcı dostu olan bir yazılım üzerinde
KAYNAKLAR
Ataay, İ. D.,(1985), “İş Değerleme ve Başarı Değerleme Yöntemleri”, İ.Ü. İktisat Fakültesi, İstanbul
Bağırkan H.,(1998), “Karar verme Teknikleri”, Alfa Yayıncılık, İstanbul
Başlıgil, H., (2005), “The Fuzzy Analitic Hierarchy Process For Software Selection Problems”, Sigma Dergisi, 2005/3:24-33.
Başlıgil, H.,(2004), “YBS Ders Notları”, Makine Fakültesi, Y.T.Ü., İstanbul
Bayazıt, O., “A new methodology in multiple criteria decision-making systems: analytical network process and an application”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 57(1), 15-34 2002.
Bevilacqua, M.,Petroni, A.,(2005), “From Traditional Purchasing to Supplier Management: A Fuzzy Logic-based Approach To Supplier Selection”,International Journal of Logistics,
Parma, İtalya
Bottani, E.,Rızzi, A.,(2005), “A Fuzzy Multi Attribute Framework For supplier Selection in
an E-procurement Enviroment”, International Journal of Logistics, Parma, İtalya
Boyacıoğlu, S.,(1996), Analitik Hiyerarşi Yöntemi, Yüksek Lisans Tezi,SBE; YTÜ
Chung, S.H., Lee, A.H.L., Pearn, W.L., “Analytic network process (ANP) approach for product mix planning in semiconductor fabricator”, International Journal of Production Economics, In press, 2004.
Da-Yong Chang, Karl-Heinz “Applications of the extent Analysis Method on Fuzzy AHP” European Journal of Operational Research, 12/20/96, Vol. 95
Dağdeviren M., Dönmez N., Kurt M., “Bir İşletmede Tedarikçi Değerlendirme Süreci İçin
Yeni Bir Model Tasarımı Ve Uygulaması”. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 21(2), 247-255, 2006
De Korvin, A.; Kleyle, R (1999) “Fuzzy Analytical Hierarchial Processes” Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 1999, Vol. 7
Dyer, J.S.,(1998) “Remarks on the Analthic Hierarchy Process”, Management Science, vol.36, 249-258
Elmas, Ç., (2003), “Bulanık Mantık Denetleyiciler”, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Evans, G.W. , Karkowski, W. And Wilhelm, M.R., (1989), “Aplication Fuzzy Set Methodoligies in Industry Engineering”, Deparment of Industrial Engineering, Speed Scientific School, University of Lousville
Evren, R., Ülengin, F.,(1992), “Yönetimde Karar Verme”, İ.T.Ü. Rektörlüğü Sayı:1478, İstanbul
Felix, T.S., Chan S.,Kumar, N., (2005) “Global Supplier development considering risk factors using fuzzy extended AHP-based approach”, Hong Kong
Forman, E. Ve Selly M.A., (2000), Decision by Objectives, Expert Choice Inc., Pittsburg Haafeez,K.,Malakb, N.,Zhang, Y.B.,(2005), “Outsourcing Non-Core Assets and Competences of a Firm Using Analytic Hierarchy Process” ,International Journal of Enginering, Bradford, İngiltere
Harker P. T. ,(2003), “ The art an science of decision making: ,The Analytical Hierarchy Process” Golden B.L.
Kahraman, C., Ruan, D., Cebeci, U., (2002), “Multi-Attribute Comparison of Catering Service Companies Using Fuzzy AHP: The Case of Turkey”, Internal Journal of Production Economics
Karanfil, S., (1993), “Bulanık Kümeler ve Bulanık Mantığın Temelleri”, Yüksek Lisans Tezi,
Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya – Metalürji Fakültesi, Y.T.Ü., İstanbul.
Karsak, E.E., Sozer, S., Alptekin, S.E., ”Production planning in quality function deployment using a combined analytical network process and goal programming approach”, Computers & Industrial Engineering, 44(1), 171-190, 2002.
Ke-Jun Zhu; Yu Jing; Da-Yong Chang, Patrick T.,(1999), “A discussion on Extent Anlysis Method and applications of fuzzy AHP” European Journal of Operational Research, Vol. 116 Khan, M. K., (1998), “ Use of Analthic Hierarchy Process approach in classification of push, pull and hybrid push-pull systems for production planning “, International Journal of Operation and Production Management,1131-1151
Klir, G. J. B., Yuan, G., (1995), Fuzzy Sets an Fuzzy Logic Theory and Applications, Upper saddle River:Prentice Hall
Lee, J.W., Kim, S.H., “An integrated approach for independent information system Project selection”, International Journal of Project Management, 19(2), 111-118 2001.
Lee, J.W., Kim, S.H., “Using analytic network process and goal programming for interdependent information system project selection”, Computers & Operations Research, 27(4), 367-382, 2001.
Masella, C., Rangone, A. ,(2000), “A contingent approach to the design of vendor selection
systems for different types of co-operative customer\ supplier relationships”, İnternational
Journal Of Operations and Production Management, 20, 70-84
Meade, L.M., Presley, A., “R&D Project selection using the analytic network process”, IEEE Transactions on Engineering Management, 49(1), 59-66, 2002.
Meade, L.M., Sarkis, J., “Strategic analysis of logistics and supply chain management systems using the analytical network process”, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 34(3), 201-215, 1998.
Mikhailov, L., Singh, M.S., “Fuzzy analytic network process and its application to the development of decision support systems”, IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics-Part C: Applications and Reviews, 33(1), 33-41, 2003.
Momoh, J.A., Zhu, J., “Optimal generationscheduling based on AHP/ANP”, IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics-Part B: Cybernetics, 33(3), 531- 535, 2003. Niemira, M.P., Saaty, T.L., “An analytical network process model for financial-crisis forecasting”, International Journal of Forecasting, Article in Press, 2004.
Partovi, F.Y., Corredoira, R.A., “Quality function deployment for the good of soccer”, European Journal of Operational Research, 137(3), 642-656, 2002.
Partovi, Y. F.,(1994), “Determining what to benchmarking an Analytic Hierarchy Process Approach”, International Journal of Operations an production Management, 14(6),25-29 Rangone, A. ,(1996), “An analythic Hierarchy Process Framework for comparing the overall performance of manufacturing departments”
Rua, R.J., Chi, S.C., Kao, S.S.,(1999), “A Decision Support System for Selecting Convenience Store Location Through Integration Fuzzy AHP and Artifical Neural Network. Computers in Industry”, Hong Kong
Saaty, T.L., “The Analytic Hierarchy Process”, McGraw-Hill, New York, A.B.D., 1980. Saaty,T.L.,(1994), Highlights an Critical Points in the Theory and Application of the AHP, Europan Journal of Operational Research
Saaty, T.L., “Decision Making with Dependence and Feedback: The Analytic Network process”, RWS Publications, Pittsburgh, A.B.D., 1996.
Sarkis, J., “A model for strategic supplier selection”, Journal of Supply Chain Management, 38(1), 18-28, 2002.
Şen, Z., (2004), Bulanık Mantık ile Modelleme Prensipleri, İ.T.Üuçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi, Bilge Sanat
Yılmaz E.,(2001), AHP kullanılarak Çok kriterli karar verme Problemlerinin Çözümü, Doğu
Yozgat, S.,(1994),Yönetimde Karar verme Teknikleri, s.5
Yurdakul, M., “Measuring long-term performance of a manufacturing firm using the analytical network process (ANP) approach”, International Journal of Production Research, 41(11), 2501-2529, 2003.
Van Laarhoven, P.J.M. and W. Pedrycz (1983). “A Fuzzy Extensions of Saaty’s Priority Theory,” Fuzzy Sets and Systems ,s. 229-241
Zimmermann, H.J.,(1987) Fuzzy Sets, Decision Making and Expert Systems, Boston : Kluwer Academic Publishers
EKLER