Sonuçlar; araştırmanın amaçları dikkate alınarak, Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) geçerlik güvenirlik çalışmasına ilişkin sonuçlar ve Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) uygulama çalışmasındaki bazı değişkenlerin anne-babaların çocukları ile iletişimlerine etkisine ilişkin sonuçlar şeklinde verilmiştir.
5.1.1. Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) Geçerlik Güvenirlik Çalışmasına İlişkin Sonuçlar
Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) yapısal geçerliğini test etmek amacıyla, 48-72 aylık çocuğa sahip 206 anne-babadan elde edilen verilerle Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) istatistikleri yapılmıştır. Aracın genel olarak güvenirliğini belirleyebilmek için, madde-
toplam puan güvenirliği, Cronbach Alpha güvenirliği, test-tekrar test güvenirliği analizleri yapılmıştır.
Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) sonuçları incelendiğinde;
Konuşma alt boyutu sekiz madde olarak belirlenmiştir. Faktör yük değerleri .461 ile .707 arasında değişmektedir. Faktörün öz değeri 2.42, açıkladığı varyans %30.18’dir.
Dinleme alt boyutu altı madde olarak belirlenmiştir. Faktör yük değerleri .501 ile .742 arasında değişmektedir. Faktörün öz değeri 2.39, açıkladığı varyans %39.75’dir.
Mesaj alt boyutu sekiz madde olarak belirlenmiştir. Faktör yük değerleri .484 ile .760 arasında değişmektedir. Faktörün öz değeri 2.97, açıkladığı varyans %37.16’dır.
Sözsüz iletişim alt boyutu altı madde olarak belirlenmiştir. Faktör yük değerleri .465 ile .700 arasında değişmektedir. Faktörün öz değeri 2.28, açıkladığı varyans %37.94’tür.
Empati alt boyutu dokuz madde olarak belirlenmiştir. Faktör yük değerleri .494 ile .740 arasında değişmektedir. Faktörün öz değeri 3.16, açıkladığı varyans %35.07’dir.
Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sonuçları incelendiğinde;
Normalleştirilmiş mardia katsayılarının bütün alt boyutlarda üç (3)’ ten büyük çıktığı görülmektedir. Buna bağlı olarak, ki-kare değerine Satorra-Bentler düzeltmesi uygulaması yapılmıştır.
Alt boyutların tam (mutlak) uyum değerleri incelendiğinde; alt boyutların ilgili serbestlik derecesindeki ki-kare p değerleri .05’ten büyük çıkmıştır.
Alt boyutlar için Karşılaştırılmalı Uyum İndeksi (CFI), Yaklaşım Kök Ortalama Kare Hatası değeri (RMSEA), ki-kare (χ2sd) ve ki-kare / sd (χ2/sd) uyum istatistikleri incelendiğinde; CFI değeri .90’dan yüksek, RMSEA değeri 0.8’den düşük, ki-kare (χ2sd) değeri .05’ten büyük ve ki-kare (χ2/sd) oranı 5’ten küçük çıkmıştır.
Alt boyutlar için RHO katsayıları incelendiğinde; mesaj ve empati alt boyutları dışındaki alt boyutlar için güvenirlik katsayısı 0.7’den küçük çıkmıştır. Ancak, konuşma, dinleme ve sözsüz iletişim alt boyutları için katsayı değerleri tek haneli basamağa yuvarlandığında, bütün alt boyutlar için güvenirlik katsayıları 0.7 olarak belirlenmiştir.
Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sonuçlarına göre alt boyutlara ilişkin standardize edilmiş çözümleme değerleri incelendiğinde;
Konuşma alt boyutuna ait sekiz maddenin regresyon katsayılarının 0.36 ile 0.66 arasında değiştiği görülmektedir. Bu katsayıların .05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur.
Dinleme alt boyutuna ait altı maddenin regresyon katsayılarının 0.37 ile 0.67 arasında değiştiği görülmektedir. Bu katsayıların .05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur.
Mesaj alt boyutuna ait sekiz maddenin regresyon katsayılarının 0.38 ile 0.73 arasında değiştiği görülmektedir. Bu katsayıların .05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur.
Sözsüz iletişim alt boyutuna ait altı maddenin regresyon katsayılarının 0.35 ile 0.61 arasında değiştiği görülmektedir. Bu katsayıların .05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur.
Empati alt boyutuna ait dokuz maddenin regresyon katsayılarının 0.41 ile 0.71 arasında değiştiği görülmektedir. Bu katsayıların .05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur.
Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sonuçlarına göre, aracın beş boyutlu bir yapıyı desteklediği görülmüştür.
Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) madde- toplam puan güvenirliği ve iç tutarlılık analizleri incelendiğinde;
Konuşma alt boyutunda madde-toplam korelasyonlarının .288 ile .472 arasında değiştiği ve iç tutarlılık katsayısının (α) .67 olduğu belirlenmiştir.
Dinleme alt boyutunda madde-toplam korelasyonlarının .244 ile .567 arasında değiştiği ve iç tutarlılık katsayısının (α) .70 olduğu belirlenmiştir.
Mesaj alt boyutunda madde-toplam korelasyonlarının .245 ile .370 arasında değiştiği ve iç tutarlılık katsayısının (α) .60 olduğu belirlenmiştir.
Sözsüz iletişim alt boyutunda madde-toplam korelasyonlarının .212 ile .410 arasında değiştiği ve iç tutarlılık katsayısının (α) .56 olduğu belirlenmiştir.
Empati alt boyutunda madde-toplam korelasyonlarının .265 ile .548 arasında değiştiği ve iç tutarlılık katsayısının (α) .73 olduğu belirlenmiştir.
Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) alt boyutlar bazında saptanmış olan iç tutarlılık katsayıları arasında en düşük değerin sözsüz iletişim alt boyutunda (α) .56, en yüksek değerin ise empati alt boyutunda (α) .73 olduğu belirlenmiştir.
Test-tekrar test güvenirliğine ilişkin sonuçlar incelendiğinde; Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) test-tekrar test korelasyonları, konuşma alt boyutu için .93, dinleme alt boyutu için .96, mesaj alt boyutu için .98, sözsüz iletişim alt boyutu için .95 ve empati alt boyutu için .96 olarak belirlenmiştir. İki uygulama sonuçları arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu görülmüştür (p<.05).
5.1.2. Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) Uygulama Çalışmasındaki Bazı Değişkenlerin Anne-Babaların Çocukları İle İletişimlerine Etkisine İlişkin Sonuçlar
Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) alt boyutlarından elde edilen puanların güvenirliğinin ailenin sosyo-ekonomik düzeyine, çocuğun yaşına, çocuğun cinsiyetine, çocuğun doğum sırasına ve anne-babanın yaşına göre farklılık gösterip göstermediğini değerlendirmek amacıyla, tek yönlü ANOVA testi ve bağımsız değişkenler için t testi analizleri yapılmıştır.
Anne-babaların çocukları ile iletişimlerinin sosyo-ekonomik düzeye göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; anne-babaların konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05). Anne-baba-çocuk iletişimi ile ailenin sosyo-ekonomik düzeyi arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.
Anne-babaların çocukları ile iletişimlerinin çocuğun yaşına göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; anne-babaların konuşma, dinleme, mesaj ve empati alt boyutlarına ait puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). 48-60 ay yaş grubundaki çocukların anne-babalarının sözsüz iletişim alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).
Annelerin çocukları ile iletişimlerinin çocuğun yaşına göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; annelerin konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05).
Babaların çocukları ile iletişimlerinin çocuğun yaşına göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; babaların konuşma, dinleme, mesaj ve empati alt boyutlarına ait puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Babaların sözsüz iletişim alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).
Anne-babaların çocukları ile iletişimlerinin çocuğun cinsiyetine göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; anne-babaların konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05).
Annelerin çocukları ile iletişimlerinin çocuğun cinsiyetine göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; annelerin konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05).
Babaların çocukları ile iletişimlerinin çocuğun cinsiyetine göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; babaların konuşma, dinleme, mesaj, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05).
Anne-babaların çocukları ile iletişimlerinin çocuğun doğum sırasına göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; anne-babaların konuşma, dinleme, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Anne-babaların mesaj alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).
Annelerin çocukları ile iletişimlerinin çocuğun doğum sırasına göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; annelerin mesaj ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Annelerin konuşma, dinleme ve sözsüz iletişim alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).
Babaların çocukları ile iletişimlerinin çocuğun doğum sırasına göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; babaların konuşma, dinleme, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Babaların mesaj alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).
Annelerin çocukları ile iletişimlerinin annenin yaşına göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; annelerin konuşma, dinleme, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Annelerin mesaj alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).
Babaların çocukları ile iletişimlerinin babanın yaşına göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin analiz sonuçlarına göre; babaların dinleme, sözsüz iletişim ve empati alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (p>.05). Babaların konuşma ve mesaj alt boyutu puanlarında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür (p<.05).