Bu çalışma mevcut bir yapı olup Kütahya ilinde 2000 yılı öncesinde yapıldığı tespit edilmiştir. Yapılan performans analizleri sonucunda güçlendirme ihtiyacı ile karşılaşılmaktadır. Mevcut yapının performans analizleri tespit edilirken DBYBHY 07’deki şartlar dahilinde hazırlanmış olup deprem yönetmeliğinde mevcut olan doğrusal elastik hesap yöntemlerinden mod birleştirme yöntemi seçilerek binanın kullanım amacına göre öngörülen minimum performans hedefleri depremin aşılma olasılığı 50 yılda %10 hemen kullanım ve 50 yılda %2 can güvenliği olarak belirlenmiştir.
Çalışmaya başlanırken yapının bilgi düzeyi gerekli incelemeler neticesine göre değerlendirilerek orta bilgi düzeyi olduğu tespit edilmiştir. Bu tespit neticesine göre mevcut yapının gerekli röleveleri hazırlanmış olup orta bilgi düzeyine göre yapıda gerekli karotlar,sıyırma işlemleri donatı tespitleri belirlenerek bilgisayar ortamında İDECAD statik programı yardımıyla mevcut yapının performans analizleri yapılmıştır.
Bu yapılan performans analizleri neticesinde yapıda X yönünde deprem etkisi altında göçme bölgesinde, Y yönündeki deprem etkisi altında göçme bölgesinde olduğu tespit edilmiştir. Mevcut yapının düzensizlikleri konusu yapı üzerinde irdelenmiş olup A1, A2, A3, B1, B2, B3 düzensizliklerinin olmadığı tespit edilmiştir.
Yapının alınan karot neticeleri sonucunda beton dayanımı C6 olarak belirlenmiştir. Mevcut yapının kolon ve kirişlerde göçme bölgesinde olmasının en büyük sebeplerinden biri olarak düşünülmüştür. Yapının beton kalitesinin o zamanın şartlarında daha iyi olması durumunda yinede göçme bölgesinde olup olmayacağı araştırılmıştır. Bu sebeple yapının beton kalitesi C16 ile değiştirilerek gerekli analizler yapılıp yapı performansının daha iyi bir noktaya geldiği fakat yeterli olmadığı tespit edilmiştir.
Yapının güçlendirme adımlarına başlanırken eleman ve sistemsel bazda düşünülmüştür. İlk olarak yapıya eleman bazında güçlendirme çalışmaları uygulanmıştır. Yapı göçme bölgesinde olduğundan dolayı kolonları mantolamak ile güçlendirme tahkiklerine başlanmıştır. Mantolama işlemleri yapılırken mevcut yapının performans analizi neticesinde göçme bölgesinde olan kolonların hepsi mantolanmıştır. DBYBHY 07’deki şartlar göz önüne alınarak mantolanma işlemleri yapılmıştır. Kolon mantolama işleminin neticesine göre kolonlarda performans düzeyinde artış olduğu fakat kirişler için yeterli olmadığı tespit edilmiştir.
Eleman bazında güçlendirme işleminde çok fazla sayıda eleman mantolama işlemine tabi tutulacağından dolayı hem maliyet hem zaman hemde mevcut yapıya çok fazla zarar verebileceğinden dolayı tercih edilmemiştir.
Mevcut yapıyı güçlendirme çalışmalarından bir diğeri olan sistem iyileştirme çalışması yapılmıştır. Sistem iyileştirmesi uygulanırken yerinde dökme perde duvarlar yöntemi tercih edilmiştir.
Mevcut yapının performansını öngörülen minimum performans hedeflerine ulaştırmak için sistemde 4 farklı çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar neticesinde 3 çalışmada yapıyı istenilen performans düzeyine ulaştırmamıştır. Eklenen perdelerin beton sınıfları C25 donatı çeliği sınıfı B420C olarak seçilmiştir. 4. çalışma neticesinde eklenen perde betonların beton sınıfı C30’a çıkartılması yapıyı istenilen performans düzeyine ulaştırmıştır
Yapının performans analizi aynı zamanda 50 yılda aşılma olasılığı %2 şiddetli depremde can güvenliğini 2 adet gevrek kirişten dolayı +EX yönünde sağlamadığı görülmüştür. Yapıdaki mevcut perdeler beton ve çelik sınıfları değiştirilmeden bu 2 kiriş için eleman bazında güçlendirme yapılarak (karbon lifli polimer veya çelik mantolama) yapının istenilen performans hedeflerini sağladığı görülmüştür.
Yapıyı DBYBHY 07’e göre gerekli sistem iyileştirmeleri ile hedeflediğimiz performans düzeyine ulaştırılmasının ardından aynı şartlar ve son sistem iyileştirme şekli ile 2019 yılında yürürlülüğe girmiş olan TDBY 2018 deprem yönetmeliğine göre incelediğimizde analiz edilmesi gereken DBYBHY 07’deki gibi iki durumla karşılaşılmıştır. Mevcut yapının gerekli parametreleri kullanarak hedeflenen performansı DD3 deprem yer hareketi düzeyinde sınırlı hasar performansına ulaşmak ve DD1 deprem yer hareketi düzeyinde kontrollü hasar için gerekli analizler yapılmıştır. Bu analizleri yaparken şekil değiştirmeye göre değerlendirme ve tasarım yaklaşımı kullanılmıştır. Bu analizler neticesinde yapının DD3 sınırlı hasar performansına mevcut şartlarda sağladığı, DD1 kontrollü hasar performans hedefini sağlamadığı görülmüştür. DD3 kontrollü hasar performansını sağlamamasının nedeni sistemdeki bazı kolonların kesit birim şekil değiştirme taleplerini gerçekleştirmemesinden kaynaklandığı görülmüştür.
Mevcut yapıyı mevcut sistem iyileştirme çalışmaları korunarak üç adet kolona yapılan beton sınıfı C30 donatı sınıfı B420C mantolama işlemi ile yapının DD1 kontrollü hasar performansına ulaşması sağlanmıştır.
KAYNAKLAR DİZİNİ
Atmaca, M. (2013). Betonarme Yapılarda Performans Analizi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.
Batmacı, H. (2011). Depremde Hasar Gören Bir Binanın Mantolama, Perde İlavesi ve Kat Azaltılması Yöntemi İle Güçlendirilmelerinin Karşılaştırılması, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.
Bayülke, N. (2010). Depremlerde Hasar Gören Yapıların Onarım ve Güçlendirmesi, 10. baskı, TMMOB İnşaat mühendisleri odası İzmir Şubesi
Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları, (2000). Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. Beyli, E., (2002). Betonarme Binalara Uygulanan Güçlendirme Yöntemleri ve Perde Yüksekliğinin İncelenmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.
Bilen, S. (2010). 2007 Deprem Yönetmeliğine Göre Bir Güçlendirme Uygulaması Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi. Demirkan, D. (2014). Betonarme Yapılarda Onarım ve Güçlendirme Yöntemleri Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.
Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, (2007). Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Ankara.
Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, (2019). Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Ankara.
Dr. Erdem Canbay, Betonarme yapıların onarım ve güçlendirmesi (imo.org.tr)
Kavşut, N., Depremde Hasar Gören Yapıların Güçlendirilmesi Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.
Onur, H. (2006). Betonarme Binaların Taşıyıcı Eleman ve Sistem İlave Edilerek İyilestirilmesi ve Güçlendirilmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.
Soydan, S. (2019). Doğrusal Analiz Yöntemi İle Mevcut Bir Betonarme Yapının Performans Değerlendirilmesi ve Güçlendirme Tahkiklerinin Yapılması Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi.
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel BilgilerSoyadı, adı : SARGIN, Hakan
Doğum tarihi ve yeri : 31.07.1991 Merkez/KÜTAHYA e-mail : hakansargin_@hotmail.com
Eğitim
Derece Eğitim Birimi Mezuniyet Tarihi Lisans Atılım Üniversitesi 2014
Lise Ali Güral Lisesi 2009
İş Deneyimi
Yıl Yer Görev 2014-2020 Sargınlar Mim. Müh. İnş. Kent. Tas. Ltd. Şti. İnş. Müh.