Bu bölümde araştırmanın bulgularından elde edilen sonuçlar ve öneriler yer almaktadır.
6. 1. Sonuçlar
Bu çalışmada bilgisayarsız etkinlikler sürecinde öğrencilerin algoritmik düşünme becerilerindeki değişimler incelenmiştir. Bilgisayarsız etkinlikler sürecine ilişkin değerlendirmeler yapılarak aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
1. Bilgisayarsız etkinliklerin mekânsal akıl yürütme ve bilgi işlemsel düşünme becerilerinin gelişimini zihinsel rotasyonların görsel haritalar ve oyunların görselleştirilmesi yoluyla desteklediği görülmüştür.
2. Bilgisayarsız etkinlik sürecinde yer alan sabit-değişken, operatör konularından matematiksel beceri gerektiği için uygulama esnasında zorlanıldığı görülmüştür. Öğrencilerin matematiksel beceri gerektiren uygulamalar sürecinde zorlanmaları, matematiğe ilişkin var olan yeterliklerinin bir sonucu olarak açıklanabilir.
3. Yapılan etkinliklerde öğrencilerin üst düzey problemleri anlamakta ve strateji geliştirme konusunda zorlandıkları görülmüştür. Buna rağmen günlük hayat problemlerine çeşitli stratejiler geliştirebildikleri, bu stratejileri adımlar halinde yazabildikleri ve yazılan diğer stratejilerle karşılaştırarak değerlendirebildikleri görülmüştür. Bu durum öğrencilerin bağlamıyla ilişki olan etkinliklerin daha kolay ve sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebileceği şeklinde yorumlanabilir.
4. Öğrencilerin problemlere geliştirdikleri stratejilerin süreç ilerledikçe daha planlı, detaylı ve adımlar halinde olduğu görülmüştür. Öğrencilerin problemlere çeşitli çözüm yolları üreterek, içerisindeki benzerliklerden örüntü kurarak algoritmasını yazabilecek seviyeye ulaştıkları belirlenmiştir.
5. Öğrencilerin bir algoritma içindeki hataları ayıklayabilecek seviyeye ulaştıkları, tespit edilmiştir.
6. Öğrencilerin akış şeması şekillerini anlamakta zorlandıkları fakat süreç içerisinde şekilleri doğru yerde kullanabilecek seviyeye ulaştıkları, zaman zaman dikdörtgen ve paralelkenar şekillerinin kullanım amacını karıştırdıkları görülmüştür.
7. Bilgisayarsız etkinliklerin drama ve oyunlardan oluşması, farklı somut materyallerin kullanılması gibi özelliklerinden dolayı soyut programlama kavramlarının öğretiminde etkili bir yol olduğu doğrulanmıştır.
8. Sınıf içinde aktif olunan yön bulma, drama, şarkı gibi etkinliklerde motivasyonlarının daha yüksek olduğu görülmüştür.
9. Derslere katılmayan öğrencilerin de etkinlik sürecinde derse olan ilgilerinin ve katılımlarının arttığı belirlenmiştir.
10. İşbirlikli gruplar şeklinde yürütülen bilgisayarsız etkinlik sürecinin başında öğrencilerin grup içinde uyumsuzluklar yaşadığı, farklı bir gruba geçmek istedikleri, karar alırken herkesin kendi görüşünü savunması gibi sorunlar yaşadıkları görülmüştür. Etkinlik sürecinin sonunda ise öğrencilerin birlikte çalışmak ve ortak bir ürün ortaya koymaktan memnuniyet duydukları belirlenmiştir.
Farklı konulara yönelik olarak uygulanan etkinliklerin öğrenciler tarafından yapılabilmesine ait sürecin başında ve sonunda öne çıkan durumlar Tablo 25’te verilmiştir. Buna göre, öğrencilerin sınıf içinde hareket etmelerine fırsat tanıyan etkinliklerle birlikte zihinsel döndürme, ölçüm ve hata ayıklama becerilerinin gelişim gösterdiği görülmüştür. Matematiksel beceri gerektiren etkinliklerde algoritma oluşturma noktasında ciddi problemler yaşanmazken, etkinliklerin tamamlanması için uzun vakit harcanmıştır. Strateji geliştirme etkinliklerinde sürecin başında öğrencilerin genellikle üst düzey düşünme becerileri gerektiren etkinliklerde başarılı olamadıkları görülmüştür. Belli bir probleme yönelik oluşturdukları stratejilerin basit algoritmalar içerdiği belirlenmiştir. Sürecin sonunda ise karmaşık yapıda olan problemler için de birden fazla strateji oluşturabilecek, daha planlı ve detaylı algoritmalar hazırlayabilecek seviyeye ulaştıkları tespit edilmiştir.
Tablo 25. Etkinlik Türlerine Göre Öne Çıkan Durumlar
Etkinlikler Sürecin Başında Sürecin Sonunda
Çizilen ızgara üzerinde sağa-sola döndürme, hareket etme etkinlikleri
Kâğıt üzerindeki yönleri, gerçek hayata
dönüştürürken sağ-sol yönlerini karıştırma
Zihinsel döndürme becerisi kazanarak yönler konusunda hata yapılmaması
Hata ayıklama etkinlikleri
Sadece kâğıt üzerinde uygulanma imkânı olan etkinliklerde sürecin başında hata sayılarının fazla olması
Sınıf içinde hareket imkânı sağlayan etkinliklerde hataların daha kolay bulunması.
Zihinsel döndürme becerisi kazanarak hata ayıklama konusunda gelişim göstermeleri
Tablo 25’in devamı
Etkinlikler Sürecin Başında Sürecin Sonunda
Karelerin sayılarak en kısa yolun bulunması etkinlikleri
Karelerin yanlış sayılarak adımların yanlış oluşturulması Sayı duygusu ve Ölçüm becerilerini geliştirmesi Dört işlem, çevre-alan hesaplama etkinlikleri Formüllerin hatırlanması konusunda zorluk çekilmesi Değerlendirme etkinliklerinde hata sayısının az olması Strateji geliştirme
etkinlikleri
Tek bir çözüm yolu
Basit algoritmalar Birden fazla çözüm yolu Daha planlı, detaylı ve adımlar halinde olan algoritmalar Benzerliklerden örüntü kurabilme, döngü oluşturabilme Günlük hayat problemleri ve üst düzey düşünme becerileri gerektiren etkinlikler Günlük hayat problemlerine çeşitli çözüm stratejileri geliştirirken üst düzey problemlere yönelik strateji geliştirmekte zorlanmaları
Günlük hayata yakın olarak seçilen etkinliklerin
öğrenmelerini desteklediği Üst düzey problemlere yönelik
de stratejiler sunabilecek seviyeye geldikleri Akış şeması etkinlikleri Tamamlanmamış
etkinliklerde dikdörtgen ve paralelkenar
şekillerinin kullanım amacını zaman zaman karıştırmaları
Tamamlanmamış etkinliklere göre kendi oluşturdukları akış şemalarında daha başarılı oldukları ve şekilleri doğru olarak kullanabildikleri
Karar durumu içeren ifadelere çokça yer vermeyip, basit düzeyde akış şemaları oluşturdukları
6. 2. Öneriler
Bu bölümde çalışmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda bilgisayarsız etkinliklerle öğretim yapacak olan eğitimcilere ve ileride bu alanda çalışma yapacak olan araştırmacılara yol gösterici bazı önerilere yer verilmiştir.
6. 2. 1. Uygulamaya Yönelik Öneriler
1. Bilgisayarsız etkinlikleri sınıf içinde uygulayacak eğitimcilerin öğrenci özelliklerini ve özellikle matematik dersindeki hazırbulunuşluk düzeyini dikkate alarak etkinliklerini düzenlemeleri öğrencilerin derse olan ilgileri ve konuları öğrenmeleri açısından faydalı olacaktır.
2. Etkinlikler çeşitlendirilirken öğrencinin aktif olacağı şekilde planlanması, etkinliğin amacına ulaşması ve kazanımları karşılaması açısından önemli görülmektedir.
3. Bilgisayarsız etkinliklerde, öğrenciler üst düzey düşünme becerileri gerektiren etkinliklerde zorlanmaktadırlar. Derslerde kullanılacak etkinliklerin kolaydan zora ve öğrenciyi düşünme sürecine dahil edecek şekilde seçilmesi öğrencilerin bilgi işlemsel düşünme becerilerine sağlayacağı katkı anlamında önemlidir.
4. Hazırlanacak bilgisayarsız etkinliklerin ders süresine ve kalabalık sınıflarda uygulanmaya elverişli olması önemlidir.
6. 2. 2. İleride Yapılabilecek Araştırmalara Yönelik Öneriler
1. Bu çalışmada bilgisayarsız etkinlikler sürecinde öğrencilerin algoritmik düşünme becerilerindeki değişim ortaya koyulmuştur. Benzer çalışmalarla öğrencilerin bilgi işlemsel düşünmenin farklı bileşenleri üzerindeki değişimi incelenebilir. 2. Bu çalışmada bilgisayarsız etkinlikler sürecinde matematiksel becerilerin
önemiyle ilgili sonuçlara da değinilmiştir. İleride yapılacak olan çalışmalarda matematik dersindeki problemlerin algoritmik düşünme süreciyle çözülmesine yönelik araştırmalar yapılabilir.
3. Bu çalışmada bilgisayarsız etkinlikler sürecinde öğrencilerin algoritmik düşünme becerilerindeki değişimler ortaya koyulmuştur. İlerleyen çalışmalarda aynı ders içerisinde belli bir kazanıma yönelik olarak uygulanan bilgisayarsız etkinliklerin sonrasında öğrenilen kavram ya da konunun bilgisayarlı programlama ortamlarındaki karşılığı ve uygulamaları her kazanım için süreç boyunca incelenebilir.
4. Bu çalışmada bilgisayarsız etkinlikler sürecinde öğrencilerin algoritmik düşünme becerilerindeki değişim ortaya koyulmuştur. İleride yapılacak olan çalışmalarda öğrencilerin bu becerilerindeki değişimi daha ayrıntılı ortaya koyabilmek amacıyla her haftanın sınıf içi ve değerlendirme etkinlikleri önceki haftaların kazanımıyla ilgili olarak yapılandırılarak incelenebilir.
5. Bu çalışma ortaokul 6. sınıf düzeyindeki 14 öğrenciyle yürütülmüştür. İleride yapılacak olan çalışmalarda bilgisayarsız etkinliklerin programlamaya karşı önyargısı olan farklı kademelerdeki öğrencilerin başarı, tutum ve ilgilerine etkisi incelenebilir.