Hasar kontrol indeksi yöntemi çok genel bir değerlendirme yapmaktadır. Bu değerlendirmeye göre elde edilen sonuçlar içinde yalnızca okul binası ayakta kalabilmiş, çalışmada kullanılan diğer iki yapı hasar sınırını aşmıştır. Ancak, okul binasının diğer modellere göre daha az katlı ve perdeli bir yapı olmasından dolayı zaten kat öteleme değerlerinin çok yüksek çıkmaması beklenen bir durumdur.
TDY’nin önerdiği yöntemle yapılan analizler neticesinde sağlanan can güvenliği seviyeleri Tablo 5.1’de görülmektedir.
Tablo 5.1: TDY’e göre performans durumu
Yapı Okul Banka Yurt
Performans Hedefi HK CG CG CG
Sonuç - - - -
Yukarıda da görüldüğü üzere ele alınan yapıların hiç birisi hedeflenen performans düzeylerini sağlayamamaktadır. Yapıların genelinin TDY’nin yürürlüğünden önce yapılmış olması bunun başlıca nedenidir.
Kapasite indeksi yöntemi ile ele alınan yapılardan sadece okul binası, o da tek doğrultu da güvenli sonuç vermiştir. Ancak, bu yöntemle çok çabuk sonuç alınabilmesine karşın, yöntemin özellikle akma taban kesme kuvvetini hesaplamakta kullandığı ifadenin türetildiği yapılar, genellikle az katlı ve orta yükseklikte yapılardır. Dolayısı ile yüksek katlı yapılarda elde edilen sonuçlar şüphelidir.
P24 yöntemi ile yapılan analizler sonucunda elde edilen veriler, incelenen yapıların acilen boşaltılıp güçlendirilmesi noktasında sonuç vermektedir. Söz konusu yöntem bölgesel bazda belli bir yapı stoğu için istatistiki sonuçlar verdiğinden, yalnızca 3 yapı için genel bir yorum yapmak doğru olmayacaktır fakat yapıların göreli performansı hakkında fikir verebilir. Tablo 4.13 incelendiğinde söz konusu yapılar
içinde en güvenli olanın 3 katlı ve perde+çerçeve taşıyıcı sisteme sahip olan Đstiklal Đ.Ö.O binası olduğu açıkça görülmektedir.
Beş kat ve bodruma sahip banka binası aynı bölgede bulunan fakat dokuz kattan oluşan yurt binası ile neredeyse eşit risk taşımaktadır. Bu durum yurt binasının durumunun vehametini ortaya koymakla birlikte aynı yapının 1999 Kocaeli Depremi’nde hasar aldığı gerçeği ile de desteklenmektedir.
Söz konusu yöntemlerin aynı tür binalara uygulanmasında harcanan süre, birbiri ile kıyaslandığında hasar kontrol indeksi yöntemi lehindedir. Ancak, daha öncede değinildiği üzere son derece genel bir yaklaşımdır. Yüksek katlı yapılar haricinde, kapasite indeksi yöntemi daha güvenilirdir. Elde edilen veriler ışığında, aynı doğrultuda sonuçlara götürmesinden ötürü uygulamada öncelikli tercihin P24 Yöntemi olması gerektiği açıktır. Zira, yöntem hem hızlı hem de yüksek katlı yapıları da kapsamaktadır. Daha detaylı bir irdelemenin gerekmesi durumunda sismik indis yöntemi veya nispeten daha pratik olan TDY’nin yöntemi kullanılabilir.
TDY’nin Ek 7-A bölümünde verilen, etki/kapasite oranına yönelik metodun düşey taşıyıcı elemanların moment-eksenel kuvvet ilişkisini irdelerken gözden kaçırdığı bir husus momentlerden yola çıkarak, eksenel kuvvetlere ulaşmaya çalışmasıdır. Basınç soğanının üç boyutlu şekli itibari ile bir eksenel kuvvete karşı gelen birden fazla moment değeri vardır. Bu durum, kapasite noktasının hesaplanması için nasıl bir yol izlenmesi gerektiği ile ilgili soru işaretlerine yol açmakta, pratik açıdan bu çözümü olanaksız kılmaktadır. Gerçekte de bir elemanın önce eksenel yük ve bu yüke ilave olarak moment taşıması durumunda izleyeceği grafik eğrisi ile bunun aksi halinin söz konusu olduğu durumda izleyeceği grafik eğrisinin aynı olmayacağı açıktır. Bu durum söz konusu yöntemin, bulmayı önerdiği kapasite noktalarının çok da kesin olmadığının bir göstergesidir.
Çalışmanın devamında, burada ele alınan yöntemlere ek olarak, bahsi geçen diğer yöntemlerin de, bu binalara uygulanarak sonuçların genelleştirilmesine gidilebilieceği gibi, bu yöntemler kullanılarak daha fazla ve farklı yapıların değerlendirilmesi yoluna da gidilebilir.
KAYNAKLAR
[1] BÜ,ĐTÜ,YTÜ,ODTÜ, 2003, Đstanbul deprem master planı [çevrimiçi], http://issuu.com/sunumer/docs/istanbul_deprem_master_plani?mode=embed&docu mentId=080313124051-7a53843530fe4711876175092df3a3ce&layout=grey (Ziyaret tarihi: 14 Şubat 2009).
[2] Pampal, S, . Özmen, B. , “ Türkiye’nin Deprem Bölgeleri Haritaları ve Deprem Yönetmeliklerinin Tarihsel Gelişimi Gerçeği“, Ankara, 5–6, (2007).
[3] DĐE (Devlet Đstatistik Enstitüsü), “Bina Sayımı, 2000”, DĐE, 2471, Ankara,
(2001).
[4] Reynolds, C.E, Steedman J.C, “Reynolds's Reinforced Concrete Designer's Handbook”, 10th Edition, London, 14–15, (1988).
[5] Benkoltd., 2009, Betonarme Eleman Davranışı [çevrimiçi], http://www.benkoltd.com/deprem/beton_davranis.htm (Ziyaret Tarihi: 19 Şubat 2009).
[6] Celep, Z., Kumbasar, N., “Betonarme Yapılar”, 4. Baskı, Đstanbul, 45, (2005).
[7] SEAOC Seismology Comitee, “A Brief Guide To Seismic Design Factors”,
Structure Magazine, September 2008, 30-32, (2008).
[8] Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük [çevrimiçi], http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=veritbn&kelimesec=257082, Ziyaret tarihi ( 20 Şubat 2009).
[9] Tezcan, S.S., Bal, Đ. E., “Zero Loss of Life Project During a Future Earthquake”, 32nd International Geological Congress, International Union of Geological Sciences (IUGS), Florence, Italy, (2004).
[10] Tezcan, S.S. and Akbaş, R., “Deflection Criteria for Aseismic Design of Tall Buildings”, Proceedings of the 5th World Congress on Tall Buildings and Urban Habitat, Illinois Institute of Technology (IIT), Amsterdam, Netherland, (1995).
[11] Gülkan, P. , Sözen, M.A., Ersoy, U. , Yorulmaz, M. , Altay, G.A. , “Betonarme Binaların Deprem Güvenliğinin Tespiti Đçin Alternatif Bir Yaklaşım”, METU / EERC 97-01, Ankara, (1997).
[12] E., Miranda, S., D., Akkar, “Generalized Interstory Drift Spectrum”, Journal of Structural Engineering, Vol. 132, No:6, 840-852, (2006).
[13] Özer, E., Pala, S., Karadaş, M., Girgin, K., Orakdöğen, E., “Mevcut Betonarme Binaların Deprem Güvenliklerinin Belirlenmesi”, 2. Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, TMMOB I MO-I stanbul, Deprem Mu hendislig i Tu rkiye Milli
Komitesi, I .T.U . Yapı ve Deprem Uygulama Aras tırma Merkezi, Đstanbul, (1993).
[14] Günay, M.S. , Sucuoğlu, H. , “Simplified procedures for seismic assessment of medium rise reinforced concrete building structures”, Proceedings, Concrete Structures in Seismic Regions, FIB Symposium, Athens, Greece, 336-338, (2003).
[15] Scarlat , A., “Approximate Methods in Structural Seismic Design”, London,
213-229, (1996).
[16] “Standard for Seismic Evaluation of Existing Reinforced Concrete Buildings, 2001”, 1st English Verison, Building Research Institute, 9-41, (2004).
[17] “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik”, Bayındırılık
Đskan Bakanlığı, 107-129, (2007).
[18] Fajfar, P.b, Krawinkler, H. , “Seismic Design Methodologies for the
Next Generation of Codes”, Proceedings of the International workshop on seismic design methodologies for the next generation of codes, Pacific Earthquake
Engineering Research Center (PEER), Balkema, Rotterdam, (1997).
[19] Holmes, W., T., “Analytical Needs for Performance-Based Design of Concrete”, US-Japan Workshop on Performance- Based Earthquake Engineering Methodology for Reinforced Concrete Building Structures, Pacific Earthquake
Engineering Research Center (PEER), Maui, Hawaii, 291-298 , (1999).
[20] Metropolitan Municipality Planning and Construction Directoriat Geotechnical and Earthquake Investigation Department , “Earthquake Master Plan for Istanbul”,
Đstanbul, 14-15, (2003).
[21] Yılmazkuday, E., Öztekin, K. , “Betonarme Çerçeve Türü Yapılarda Hasar Düzeyi Tahmin Göstergeleri”, Kocaeli 2005 Deprem Sempozyumu, Kocaeli
Üniversitesi, Kocaeli, (2005).
[22] Hassan, A. F., Sozen, M. A., "Seismic vulnerability assessment of low- rise buildings in regions with infrequent earthquakes", ACI Structural Journal, 94-01,
31-39, (1994).
[23] Yakut, A., “Preliminary Seismic Performance Assesment Procedure for Existing RC Buildings”, Engineering Structures, 1447-1461, (2004).
[24] Bal, Đ.E., “Deprem Etkisindeki Betonarme Binaların Göçme Riskinin Hızlı Değerlendirme Yöntemleri Đle Belirlenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Đstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Đstanbul, 13-14, (2005).
[25] “Prestandard and Commentary for the Seismic Rehabilitation of Buildings”,
American Society of Civil Engineers, 1-36, (2000).
[26] “Rapid Visual Screening of Buildings for Potential Seismic Hazards: A Handbook”, 2nd Edition, Federal Emergency Management Agency, 1-47, (2002).
ÖZGEÇMĐŞ
1981 yılında Đstanbul’da doğdu. 1999 yılında Vatan Anadolu Lisesi’nden mezun oldu ve aynı yıl, Kocaeli Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği bölümüne girdi. 2006 yılında buradan mezun olarak, aynı üniversitenin Fen Bilimleri Enstitüsü Đnşaat Mühendisliği A.B.D’da yüksek lisansa başladı.