SONUÇ VE ÖNERİLER

3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi ve ona esas teşkil eden diğer maddeler gereği alınan imar para cezalarının bir sistematiğe bağlanarak daha objektif hale getirilmesinin öngörüldüğü bu çalışma dahilinde, ana hatlarıyla alınacak imar para cezalarının;

- yapıda yapılan aykırılık çeşidine, - yapının ruhsat durumuna,

- yapının ilçe içerisindeki rayiç bedeline,

- yapı hakkında önceden tesis edilen işlem durumuna, - yapının işyeri ya da konut olmasına,

- yapının sınıfına

göre değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Ruhsatlı yapılarda, ruhsat alırken verilen ruhsat ve eklerine uygun inşa etme taahhüdünün yerine getirilmemesinden dolayı ruhsatsız yapılara göre daha fazla imar para cezası alınması öngörülmektedir.

Yapıların bulundukları sokakların ilçe içerisindeki rayiç bedelinin esas alınması ile bulunan ağırlıklı rayiç bedel katsayısı ile merkezi yerde yapılan aykırılığın, merkezi olmayan yerde yapılan aykırılığa göre daha fazla imar para cezası alması öngörülmektedir.

Yapılan aykırılık neticesinde hakkında yıkım ve imar para cezası kararı alınmış yapıların, aynı aykırılık ya da farklı bir aykırılık faaliyetinde bulunması halinde, önceden hakkında bu çeşit karar alınmayan yapılara göre daha fazla imar para cezası alması öngörülmektedir.

Ticaret amaçlı projelendirilmiş yapılarda yapılan aykırılıkların konut amaçlı projelendirilmiş yapılarda yapılan aykırılıklara göre daha fazla imar para cezası alması öngörülmektedir. Aynı şekilde ruhsatsız olan ancak ticaret amaçlı kullanılan yapıların, konut amaçlı kullanılan yapılara göre daha fazla imar para cezası ile cezalandırılması öngörülmektedir.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca belirlenen yapı sınıflarının katsayı modeline dahil edilmesi ile aynı sokak veya cadde üzerinde bulunan ancak farklı sınıflardaki yapıların, sınıf ve grup çeşitlerine göre farklı imar para cezalarına muhatap olması amaçlanmaktadır.

Günümüze kadar alınan imar para cezalarının herhangi bir tarifeye bağlı olmaması ve keyfi ve sübjektif uygulamalara mahal verebilecek durumda olması bu çalışmayı bir referans noktası haline getirmektedir. Zira bugüne kadar gerek belediyelerdeki uygulamalarda gerekse akademik ortamda herhangi bir kıstas çalışması yapılmamış olması, bu çalışmayı emsal teşkil edilebilir kılmaktadır.

Çalışma dahilinde verilen Encümen kararları tablolarının, iki ayrı belediye arasında birbirine paralel olması bir yana, aynı belediyenin aynı yıl içinde benzer aykırılıklar için dahi farklı değerlere sahip olması bu konuda yapılması gerekenlerin ehemmiyetini artırmaktadır.

Yapılan anket çalışması sonucunda toplam 80 aykırılığın 20 tanesi standart sapması 0,05’ten küçük olduğu için uzmanların üzerinde hemfikir olduğu aykırılık, 38 tanesi standart sapması 0,1’den büyük olduğu için uzmanların üzerinde kuşkulu olduğu aykırılık olarak kabul edilmektedir. Bu farklılığın sebebinin özellikle statik tehlike arz eden aykırılık faaliyetlerde teknik elemanların bir kısmının yüksek katsayı belirlemesi, buna mukabil müteahhitlerin düşük katsayı belirlemesi ile ilgili olduğu düşünülmektedir.

Çalışmadaki bilgiler ışığında, gerçekleştirilebilecek öneriler aşağıda listelenmiştir. - Bu çalışmadaki sınıflandırma ve katsayılar esas alınarak ilgili idare tarafından bir yönetmelik hazırlanabilir.

- Kanun değişikliği ile bu çalışmadaki sınıflandırma ve katsayılar esas alınarak bir çizelge hazırlanabileceği gibi, kapsamlı bir teknik kurul oluşturularak daha detaylı bir sınıflandırma ve katsayı sistemi oluşturulabilir. Bu sistem için bu çalışma referans alınabilir.

- 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesindeki alt ve üst limitler rayiç bedellerin yüksek olduğu muhitler için yetersiz kalmaktadır. Özellikle metropol şehirlerde fiyatları milyon YTL ile ifade edilen yapılara yalnızca 45.361,96 YTL ceza verilmesinin caydırıcı bir etkisi bulunmamaktadır. Bunun yerine alt ve üst limit

yüzde nispetinde ceza sınırlarının belirlenmesi yerinde olacaktır. Böylece imar para cezaları rayiç bedellere bağlı olarak daha objektif hale gelecektir.

- 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 1. fıkrasındaki ceza aralığı 907,23 YTL ile 45.361,96 YTL arasında bulunduğundan ve bu aralık oldukça küçük bir aralık olduğundan metrekare esaslı imar para cezası belirlenmesi bu çalışmaya dahil edilmemiştir. Zira bu çalışma ile yukarıda bahsedilen 6 ana kıstas esas alınmış olup, metrekare esaslı 7. kıstas; miktarı üst limite daha çok yaklaştıracak ve cezaların birçoğu 1,000 katsayısı nedeniyle üst limitten verilmek durumunda olacaktır. Ancak bir üst maddede belirtilen alt ve üst limit sınırlaması yerine rayiç bedele bağlı limit belirlenmesi durumunda imar para cezalarının daha geniş bir aralığa yayılması sağlanacaktır. Bu sayede metrekare esaslı kıstas devreye girebilecek ve 100 m²’lik yapıda yapılan aykırılık ile 1000 m²’lik yapıda yapılan aynı ölçüdeki aykırılık farklı imar para cezalarına muhatap olabilecektir.

KAYNAKLAR

[1] Yılmaz M., 2002. İmar Yaptırımları ve Yargısal Korunma, Seçkin Yayıncılık, İstanbul.

[2] Ülger E., 2004. İmara Aykırı Ve Kaçak Yapılaşmış Alanlarda Taşınmaz Geliştirme Seçeneği, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi, 17, 57-67.

[3] Kızılsu Z., 1987. İmar Kanunu Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

[4] Vergi Usül Kanununa Göre Yeniden Değerleme Oranları,

http://www.ivdb.gov.tr/pratik/oranlar/kirk.htm, 22/03/2008. [5] İyimaya O., 2008. İmar Para Cezaları, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile

Belediyeler Dergisi, 37, 1-13.

[6] Yaman S., 2004, Açıklamalı İçtihatlı ve Uygulamalı İmar Kanunu ve İmar Kanunu ile İlgili Mevzuat, Acar Matbaası, İstanbul.

[7] Danıştay Bilgi Bankası, http://www.danistay.gov.tr/kerisim/container.jsp, 24/03/2008

[8] http://www.imarhukukcusu.com, 25/03/2008 [9] http://rega.basbakanlik.gov.tr/#, 25/05/2008 [10] 775 Sayılı Gecekondu Kanunu, 1966

[11] 2981 İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılarda Uygulanacak Bazı İşlemler Hakkındaki Kanun, 1985

[12] 3194 Sayılı İmar Kanunu, 1985 [13] 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu, 2004 [14] 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu, 2005 [15] 5393 Sayılı Belediye Kanunu, 2005

[16] İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul İmar Yönetmeliği, 2007 [17] Bakırköy Belediyesi, 2008, Kişisel görüşme.

[18] Kadıköy Belediyesi, 2008, Kişisel görüşme. [19] Kâğıthane Belediyesi, 2008, Kişisel görüşme. [20] Sarıyer Belediyesi, 2008, Kişisel görüşme.

EKLER