SONUÇ

Bu çalışmada en sık kullanılan ilk 50 ad içinde yer alan zaman kavramıyla ilgili adların eşdizimlilikleri istatistiksel önem ve anlam bağı kıstaslarını birlikte gözeterek tespit edilmiştir. Elde edilen eşdizimlilikler ad-eylem, sıfat-ad, ad-ad birlikteliklerine göre tasnif edilerek incelenmiştir. Çalışmada Türkçe Ulusal Derlemi’nden belirlenen eşdizimlilikleri şöyle tablolaştırmak mümkündür.

Tablo 31: Yıl sözcüğünün eşdizimlileri YIL SÖZCÜĞÜNÜN EŞDİZİMLİLERİ AD-EYLEM

İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

Yıl sözcüğü ile ilgili ad + eylem kullanımı bulunmamaktadır.

AD-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

yıl sonu, yıl başı, yıl boyunca, yıl içinde.

SIFAT-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

birkaç yıl, onca yıl, bunca yıl, bütün yıl, binlerce yıl, milyarca yıl, milyonlarca yıl, yüzlerce yıl, onlarca yıl, ikinci yıl, onuncu yıl, beşinci yıl, üçüncü yıl, yüzüncü yıl, ellinci yıl, o yıl, bu yıl, geçen yıl, çok yıl, aynı yıl, ertesi yıl, gelecek yıl, ilk yıl,

geçtiğimiz yıl, önümüzdeki yıl, yeni yıl, yarı yıl, uzun yıl.

Tablo 32: An sözcüğünün eşdizimlileri

AN SÖZCÜĞÜNÜN EŞDİZİMLİLERİ AD-EYLEM

İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

an gelir

AD-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ

EŞDİZİMLİLER

an meselesi

SIFAT-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

şu an, bu an, o an, her an, bir an, şimdiki an, ilk an, zor an, mutlu an, yaşanan an, beklenen an, çok an, son an, aynı an.

Tablo 33: Ay sözcüğünün eşdizimlileri

AY SÖZCÜĞÜNÜN EŞDİZİMLİLERİ AD-EYLEM

İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

ay doğmak, ay dolmak.

AD-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

ay ışığı, ay tutulması, ay sonu, ay başı, ay tanrısı, ay parçası, ay çekirdeği, ay çiçeği, ay adları, ay takvimi.

SIFAT-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

altı ay, üç ay, iki ay, bir ay, dört ay, sekiz ay, dokuz ay, beş ay, yedi ay, bir-iki ay, üç-dört ay, iki-üç ay, beş-altı ay, on bir ay, üç-beş ay, on iki ay, birkaç ay, her ay, bunca ay, bu ay, şu ay, kaç ay, geçen ay, gelecek ay, yarım ay, önümüzdeki ay, yeni ay.

Tablo 34: Gece sözcüğünün eşdizimlileri

GECE SÖZCÜĞÜNÜN EŞDİZİMLİLERİ AD-EYLEM

İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

gece olmak, gece geçirmek, gece çalmak.

AD-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

gece gündüz, gece nöbeti, gece kulübü, gece yarısı, gece karanlığı, gece vakti, gece boyunca, gece hayatı, gece ışığı, gece lambası, gece bekçisi, gece şoförü, gece kelebekleri.

SIFAT-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

iki gece, üç gece, yedi gece, kırk gece, bir gece, her gece, bütün gece, birkaç gece, kimi gece, bu gece, o gece, hangi gece, kaç gece, dün gece, geçen gece, önceki gece, ilk gece, öldüğü gece, doğduğu gece, öldürüldüğü gece, aynı gece, yarın gece, ertesi gece, karanlık gece.

Tablo 35: Gün sözcüğünün eşdizimlileri

Tablo 36: Saat sözcüğünün eşdizimlileri

SAATSÖZCÜĞÜNÜN EŞDİZİMLİLERİ AD-EYLEM

İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

Saat sözcüğü ile ilgili ad+eylem kullanımı bulunmamaktadır.

Gü N

İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ

EŞDİZİMLİLLER

gün doğmak, gün geçmek, gün batmak, gün olmak, gün görmek, gün gelmek, gün saymak, gün ağarmak, gün ışımak.

AD-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

gün ortasında, gün ışığı, gün batımı, gün uzunluğu.

SIFAT-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

bir gün, iki gün, on gün, altı gün, üç gün, birkaç gün, bütün gün, her gün, tüm gün, onca gün, kaç gün, hangi gün, o gün, şu gün, birinci gün, ikinci gün, üçüncü gün, dördüncü gün, geçen gün, ertesi gün, öbür gün, ilk gün, aynı gün, yarım gün, uzun gün, doğduğu gün, beklenen gün, son gün, devrisi gün, evvelsi gün, sonraki gün, kritik gün, güzel gün, çok gün, yeni gün, iyi gün, tam gün

AD-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

saat kulesi, saat hızı, saat başı, saat ayarı, saat kadranı, saat zembereği, saat ücreti, saat camı, saat farkı.

SIFAT-AD İLİŞKİSİ İÇİNDEKİ EŞDİZİMLİLER

birkaç saat, her saat, onca saat, bir saat, iki saat, kırk saat, üç saat, altı saat, yedi saat, dokuz saat, on iki saat, yirmi dört saat, on saat, beş saat, bir-iki saat, sekiz saat, üç-dört saat, dört saat, şeyrek saat, beş-altı saat, iki-üç saat, yirmi saat, ikişer saat, birer saat, kaç saat, yarım saat, çalar saat, saat saat, geç saat, biyolojik saat, köstekli saat.

Eşdizimlilik incelemeleri Türk dili araştırmalarında gelişmekte olan bir çalışma alanıdır.

Özellikle dil öğretimi açısından sık kullanılan sözcüklerin eşdizimliliklerinin tespiti büyük önem taşımaktadır. Yakın gelecekte güncel Türkçenin derlem temelli bir eşdizimlilik sözlüğünün hazırlanması yolunda bu tür çalışmalar küçük birer adım niteliğindedir.

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 1: Sağa doğru “an” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 2: “An” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 3: Sola doğru “an” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 4: “An” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 5: “An” sözcüğünün sıfat eşdizimlileri.

Tablo 6: Sağa doğru “ay” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 7: “Ay” sözcüğüyle anlam bağı olmayan sözcükler.

Tablo 8: Sola doğru “ay” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 9: “Ay” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 10: “Ay” sözcüğünün sıfat eşdizimlileri.

Tablo 11: Sağa doğru “gece” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 12: “Gece” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 13: Sola doğru “gece” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 14: “Gece” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 15: “Gece” sözcüğünün sıfat eşdizimlileri.

Tablo 16: Sağa doğru “gün” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 17: “Gün” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 18: Sola doğru “gün” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 19: “Gün” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 20: “Gün” sözcüğünün sıfat eşdizimlileri.

Tablo 21: Sağa doğru “saat” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 22: “Saat” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 23: Sola doğru “saat” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 24: “Saat” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 25: “Saat” sözcüğünün sıfat eşdizimlileri.

Tablo 26: Sağa doğru “yıl” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 27: “Yıl” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 28: Sola doğru “yıl” sözcüğüyle anlam bağı olan eşdizimliler.

Tablo 29: “Yıl” sözcüğüyle anlam bağı olmayan eşdizimliler.

Tablo 30: “Yıl” sözcüğünün sıfat eşdizimlileri.

Tablo 31: “Yıl” sözcüğünün eşdizimlileri.

Tablo 32: “An” sözcüğünün eşdizimlileri.

Tablo 33: “Ay” sözcüğünün eşdizimlileri.

Tablo 34: “Gece” sözcüğünün eşdizimlileri.

Tablo 35: “Gün” sözcüğünün eşdizimlileri.

Tablo 36: “Saat” sözcüğünün eşdizimlileri.