Sonuç olarak, teknolojinin değişmesiyle bilginin üretilme şekli değişmiştir ve sanatçılar değişen bilgi teknolojilerini kullanarak; ütopik ve distopik dünya tahminlerinde bulunmuştur. Bu bağlamda biyo sanat gelişen teknolojilerden en çok etkilenen çağdaş sanat dalı olmuştur. Değişen ve gelişen teknolojiler ile birlikte sanat ürününü sergilemek için fizyolojik bir mekanın varlığı tartışılmış ve internet üzerinden interaktif sergileme teknikleri gelişmiştir. Bu bağlamda sanat nesnesi online sergilenebilirken aynı zamanda interaktif bir ürüne dönüşmüştür. Amerika’da üretilen bir sanat nesnesine Türkiye’de yaşayan biri müdahale edebilir hale gelmiştir ve böylece teknoloji ile birlikte salt sanat nesnesi evrensel bir objeye dönüşmüştür. Galeri mekanının fizyolojik algısı yıkılmıştır. Bu bağlamda hastane, bilim merkezi veya herhangi bir kamusal alan sergileme mekanına dönüştüğü gibi Londra’da bir restoran da sergileme mekanına dönüşmüştür. Böylece sanat nesnesinin ne olduğu ve sanat nesnesinin mekanı tartışılmaya açılmıştır. Biyo sanatta iki ayrı mekan kavramı önemli olmuştur diyebiliriz. Birincisi, sanat nesnesinin üretildiği laboratuvar ve laboratuvarın fiziksel özellikleri; ikincisi ise, sanat nesnesinin sergilendiği mekan ve o mekanın fiziksel özellikleridir. Biyo sanat çalışmalarında canlı organizmalar kullanılmasından dolayı organizmalar, mekanın fizyolojik özelliklerine hızlı tepkiler verir hale gelmiştir. Örneğin Ayşe Gül Süter’in ‘’The Invisible Motion’’ çalışmasında sergi salonuna bir mikroskop ve deniz kestanesi de yerleştirilmiş ve ziyaretçiler mikroskop altında deniz kestanesinin hareketlerini gözlemlemiştir. Ancak mekanın ışığından dolayı deniz kestanesi rahatsız olmuş petri kabında dişlerini çıkartmış hatta kaptan çıkmaya çalışmıştır. Bu hareketleri Süter, laboratuvar esnasında petri kabına farklı düzeylerde ve açılarda ışık vererek gözlemlemiştir. Mekanın fiziksel gereksinimlerine verilecek diğer bir örnek ise ‘’Kristalleşme’’ çalışmasıdır. Bu çalışma kapsamında sergi alanın iklim koşulları sergilenen canlı-katı nesneler için yeterli olmadığından dolayı kristallerin nem dengesini koruması ve parlaklığını kaybetmemesi için iki günde bir yapay sistemlerle nemlendirme yapılmıştır. Kristallerin parlaklığı, üzerine yansıtılan
üç adet farklı ışık boylarının farklı düzeyde kırılmasını sağlamış ve böylece sanat nesnesi kuzey ışıklarında olduğu gibi farklı renk görselleri sunmuştur.
Biyo sanatta sanat nesnesi bazende mekandan bağımsız olarak kendini var etmiştir. Örneğin ‘’Genesis’’ ve ‘’Alba’’ çalışmasında Kac, mekandan ziyade sanat nesnesine vurgu yapmıştır. Bu çalışmalarda üretim mekanın fiziksel koşulları sergilenen mekandan daha önemli hale gelmiştir. Sanatçı iki çalışmasını da online olarak gösterime açmış ve günümüz sanatında teknolojinin geldiği nokta itibariyle mekansızlaşma kavramını gündeme taşımıştır. Aynı zamanda ‘’Alba’’ için bilindik bir sergi mekanında rastlayabileceğimiz ziyaretçi defteri olgusunu da online hale getirmiştir. Böylece bir sanat nesnesini mekan ile değil salt benliği ile değerlendirmemiz gerektiğini tartışmıştır.
Çağdaş sanattan önceki dönemlerde de sergi mekanları ve sanat nesnesinin kendisi sorgulanmış, bu bağlamda El Lissitzky, Marcel Duchamp, Josept Kosuth, Kurt Schwitters, Salvador Dali gibi birçok sanatçı bulundukları dönemde bazen mekanı sanat nesnesine dönüştürerek, bazen de var olan bir nesneyi sanat eseri olarak sergileyerek mekan-sanat-obje ilişkisi sorgulanmıştır. Çağdaş sanatçılar kendinden önce mekanı araştıran ve alternatif mekan yaratan sanatçılar ile benzer çalışmalar da üretmişlerdir. Örneğin, Selin Balcı ‘’Bordered Wall’’ çalışması ile iki boyutlu sergi mekanını birbirine dik üç duvarı kullanarak üç boyutlu bir deneyim yaşatmıştır. Bu çalışması ile El Lissitzky’nin ‘’Pronoun Room’’ çalışması ile benzer mekan deneyimleri sunduğunu söylemek yanlış olmaz. El Lissitzky’de bu çalışmasında mekanı bütün olarak ele almış ve ziyaretçilerin duvarları birbirine bağlı bir düzlem olarak deneyimlemesini sağlamıştır.
Çağdaş sanat çalışmaları Dünya’nın ‘’numerik’’ düzene evrilmesiyle birlikte bilimi de bir araç olarak kullanmıştır. Böylece sanat, insanların bilim ile arasındaki mesafeyi azaltmıştır. Sanat sadece bilimi insanlara ulaşabilir kılmamış aynı zamanda gelecekte bizi nelerin beklediğine dair tartışmaları da ortaya koymuştur. Kaynakların giderek azalacağını öngören sanatçılar bu bağlamda yeni üretim teknikleri geliştirmiş ve bu üretim tekniklerini de sanat ile birleştirerek insanların yeni imkanları ve yeni kaynaklar ile neler yapılabileceğine dair öngörüler geliştirmesine imkan vermiştir. Bu öngörüleri geliştiren sanatçılardan biri Suzanne Anker’dir. Suzanne Anker üretim teknikleirini
mekandan bağımsız olarak tasarlamış ve yukarıda da bahsedildiği gibi bu çalışmada önemli olan üretim mekanı ve o mekanın fiziksel şartları olmuştur. Anker bu çalışmasını iki ayrı mekanda büyütmüş; iki mekanda da aynı hızda ve aynı türde tohumlar büyümüştür. Çünkü sanatçı tohumların büyümesi için tohumların ekildiği galvaniz küpelere eşit şiddette ışık ve belirli aralıklarla sulama yapılmıştır. İlk büyüme işlemi Newyork’ta bir sanat galerisinde ikinci büyüme ise Newyork’ta bir katedralde gerçekleştirilmiştir. Burada sergilenen mekanların yüksekliği, ışık şiddeti ve nemi farklı olmasına rağmen fiziksel özellikleri aynı tohumlar oluşmasından dolayı sanatçı Newyork’ta herhangi bir apartman dairesinde bile tohumların yetişebileceğini savunmuştur. Bu da sanat nesnesinin sergilendiği mekandan bağımsız incelenmesine neden olmuştur.
Sanat sadece bilim ve teknolojinin sergilendiği bir mecra değil aynı zamanda politik ve sosyal düzen için de eleştiriler sunulmasına imkan sağlayan bir mecra olmuştur. Sanatçılar mevcut düzeni ve toplumların hareketini anlatırken fotoğraf veya resim gibi Rönesans’tan günümüze kadar gelen sanat alanlarını tekil kullanarak değil, disiplinler arası çalışmalar yaparak tartışmaya açmışlardır. Bununla birlikte sanatçı ‘’Tanrı’’ nın yaratma yetisini de sorgulamış ve bilgi teknolojilerini kullanarak ‘’yaratma yetisini’’ taklit etmiştr. Alışılagelmiş insanın üstlüğü olgusu tartışılmaya açılmıştır ve bu bağlamda kendi kanı ile bir atın kanını birleştiren sanatçı sayesinde ‘’kan kardeşliği’’ bağı kurulmuştur. Bu bağ ile sanatçının vücudu sanat nesnesinin mekanı olmuştur. O mekanın duvarları ise hücre zarlarıdır. Bu bağlamda sanatçının vücudunda değişen hormonal tepkiler bu bağın sürecini organik olarak etkilemiş ve laboratuvarda iki canlıdan alınan kanın birleşmesinden daha trajik tepkiler gözlemlenmiştir.
Biyo sanat çalışmaları ile sanatçı etik kavramının da odak noktası haline gelmiş ve birçok çalışmada sanatçı üretilen çalışmanın veya kullanılan tekniğin etik olmadığı gerekçesiyle şikayetlere maruz kalmıştır ki bu da sanatın tartışılabilir olmasına ve dokunulmazlığını yıktığına işaret etmiştir. Rönesans ve öncesinde sanat nesnesi ve mekanı kutsal iken çağdaş sanat ile sanat nesnesi ve mekanı ulaşılabilir ve tartışılabilir iki kavrama dönüşmüştür.
KAYNAKLAR
Andrews, L. (2000). Art-Weird-Science. Erişim Haziran 10, 2019, adresi http://www.ekac.org/chicmag.html
Antmen, Ahu. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul : Sel Yayıcılık Artbios. (2012). Marc Quinn. Erişim adresi https://artbios.net/30-en.html
Art Oriente Objet. (2011). May the Horse Live in Me. Erişim Nisan 5, 2019, adresi https://youtu.be/yx_E4DUWXbE
Artun, A. (2013). Paris’te Üç Sergi I: SÜRREALİST NESNE. Erişim Mayıs 7, 2019, adresi http://www.e-skop.com/skopbulten/pariste-uc-sergi-i-surrealist-nesne/1690
Artun, A. (2018). Dada’nın Hakikati. Erişim Haziran 2, 2019, adresi http://www.aliartun.com/yazilar/dadanin-hakikati/
Berg, R. (2001). Megastructure Reloaded. Erişim Nisan 5, 2019, adresi http://www.megastructure-reloaded.org/franka-hornschemeyer/ Berger, J. ( 2014). Görme biçimleri (Y. Salman Çev. ). İstanbul : Metis Yayınları. Berktay, H. (2019). Rus Avangardı. Sanat ve Tasarımla Geleceği Düşlemek: Bir
Zamanlar Rusya’da. İstanbul: Sakıp Sabancı Müzesi.
Boersma, L. S. (1994). 0,10 The Last Futurist Exhibition of Painting. Rotterdam: 010 Publishers.
Cuguoğlu, N. (2015). İnisiyatifler: Dünyalı mı, Marslı mı? V- YOĞUNLUK. Erişim Nisan 5, 2019, adresi
http://www.artfulliving.com.tr/sanat/inisiyatifler-dunyali-mi-marsli-mi-v-yogunluk-i-2744
Cyberarts. (2011) May the Horse Live in me. Erişim Mayıs 12, 2019, adresi http://prix2011.aec.at/winner/3043/
Erdoğdu, Ö.N. (2018), 17.Yüzyıl Holanda Resim sanat’ında Vanitas imgeleri.
Ulakbile, 6 (21), 143-159.
Ergün, C. (2005). Batı Sanatı ve Estetiğinde bir kırılma noktası olarak Picasso ve
Guernica. Erişim Mayıs 13,2019, adresi
http://www.dusunuyorumdergisi.com/bati-sanati-ve-estetiginde-bir-kirilma-noktasi-olarak-picasso-ve-guernica/
Framis, A. (2005). Installation art in the new millenium, N. De Oliveria, N. Oxley, M. Petry (Editörler), (sayfa sayısı. 116). London: Thames & Hudson. Glynn, R. (2006). Bridge Michael Cross. Erişim Mayıs 13, 2019, adresi
http://www.interactivearchitecture.org/bridge-michael-cross.html Goy, B. (1990). Interview With Marina Abramovic on ‘’ Boat emptying, stream
entering’’. Erişim adresi
http://jca-online.com/abramovic.html
Gray, C. (1976). The Russian Experiment in Art 1863-1922. London: Thames & Hudson.
Graw, Isabelle. (2015). Çağdaş Sanat Nedir?. Erişim Mayıs 13, 2019, adresi https://www.e-skop.com/skopbulten/cagdas-estetik-cagdas-sanat-nedir/2718
Gülkaynak, I. (2012). Güncel Sanatın İstanbul'da Mekansallaşması: Güncel Sanat
Mekanlarının Bina ve Kent Ölçeğinde Bir İncelemesi (Yüksek Lisans
tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Güzel, Adife. (2015). Bienallerde Mekansal Deneyim Ve İletişim: İstanbul Bienalleri
Üzerinden Bir İrdeleme. (Yüksek Lisans tezi). İstanbul Teknik
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Forgacs, E. (1998). Definitive Space: The Many Utopias of El Lissitzky's Proun Room. N. Perloff (Editörler), Situating El Lissitzky: Vitebsk, (1. Bölüm sayfa sayısı -76). Berlin: Issues & Debates.
Iglesias, M. (2019). Tota la vida a Sant Pau. Erişim Haziran 12, 2019, adresi https://www.santpaubarcelona.org/en/experience?page=0
İpşiroğlu, N. ve M. (1977). Oluşum Süreci İçinde Sanatın Tarihi, İstanbul: Cem Yayınevi.
Kac, Eduardo. (1999.) Genesis Katalogu, O.K. Center for ContemporaryArt. Erişim Haziran 11, 2019, adresi
http://www.ekac.org/geninfo.html
Kac, Eduardo. (2000). GFP Bunny. Erişim adresi
Kaernbach, Andreas. (2001). Franka Hörnschemeyer. Erişim Haziran 09, 2019, adresi
https://www.bundestag.de/en/visittheBundestag/art/artists/hoernschem eyer-245678
Kaniari, A. (2017) Institutional Critique to Hospitality: Bio art Practice Now. A
critical anthology. Berlin: Grigori Publications.
Karabıyık, A. (2016). Eşyanın Politikası: Sandalyenin Sanat Nesnesi Olarak Kullanımı. Gsf Sanat Dergisi, 30, 28-29.
Karadeniz, S., Günenç., Ö. F. ve Taşar, E. S. (2016). Uğur Tanyeli ile Söyleşi: Toplumsallık Üretim Biçimi Olarak Mimarlık. Sosyoloji Divanı, 7, 233-247.
Kuylenstierna, J. (2017). REVIEW: "Vanitas (in a Petri dish)" at New York Hall of
Science. Erişim Haziran 10, 2019, adresi
https://www.sciartmagazine.com/blog/review-vanitas-in-a-petri-dish- at-new-york-hall-of-science
Kunimoto, N. (2013) Shiraga Kazuo: The Hero and Concrete Violence, Association
of Art Historians, 2012, s. 154-179
Löschke, S. K. (2012). Crafting relations: Aspects of materiality and interactivity in
exhibition environments. Erişim adresi
http://press.anu.edu.au//apps/bookworm/view/craft+++design+enquiry %3b+issue+4,+2012/10031/ch05.html Lynton
Martinez, E. ve Demiral A. (2014). 20. ve 21. Yy da Sanatta Malzeme Olarak Beden; Performans Sanatı. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6, 180-201.
Mckie, J. E. ( 2018). Sergileme Tasarımında Ziyaretçi Ve Mekan. International
Journal of Social Science, 70, 309-323
Mitchell, Robert. (2010). Bioart and the Vitality of Media. Londra: University of Washington Press,
Mokoena, T. (2011). May The Horse Live in Me / Extreme modern-day horse
whispering. Erişim adresi
http://dontpaniconline.de/p/posts/art/horse-power
Myers, William. (2015). Bio Art: Altered Realities. New York: Thames & Hudson. Oppenheimer, Robert. (1961) “Prospects in the Arts and Sciences”, in H. Boyko
(Editör), Science and the Future of Mankind. Bloomington: Indiana University Press.
O'Doherty, B. (2016). Beyaz Küpün İçinde: Galeri Mekanının İdeolojisi (A. Antmen Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Osborne, Peter (2017) Çağdaş Ne zaman başladı?. Erişim Haziran 9, 2019, adresi http://www.e-skop.com/skopbulten/cagdas-estetik-cagdas-ne-zaman-basladi/3309
Ölçer, Nazan. (2019). Rus Avangardı. Sanat ve Tasarımla Geleceği Düşlemek. İstanbul: Sakıp Sabancı Müzesi.
Paris, M. (2015). Frоm the Basilica tо Тhе Pantheon – A Famous Burial Place. Erişim Mayıs 1, 2019, adresi
https://pantheonparis.com/fr%D0%BEm-the-basilica-t%D0%BE-%D1%82h%D0%B5-pantheon-a-famous-burial-place/
Pld, T. (2015). Nakilbent Sarnıcı’nda ‘’Su Ruhu’’. Eişim Mayıs 1, 2019, adresi https://pldturkiye.com/nakilbent-sarnicinda-su-ruhu/
Polat, Nusret. (2017). Sınırları Aşındırmak Modernizm ve Çağdaş Sanat üzerine. İstanbul: Belge Yayınları.
Quinn, M. (2006). DNA portrait of Sir John Sulston. Erişim Haziran 10, 2019, adresi
http://marcquinn.com/artworks/single/dna-portrait-of-sir-john-sulston1
Radomska, Marietta. (2016) A Biophilosohy Of Bioart (Doktora tezi). Linköping University, Department of Thematic Studies – Gender Studies, Linköping.
Rosenthal, Norman. (2019). Rus Avangardı. Sanat ve Tasarımla Geleceği Düşlemek
: Bir Mucize: Rus Avangardı. İstanbul: Sakaıp Sabancı Müzesi
Schneede, Uwe M. (2014). Exposition Internationale du Surréalisme. Skopdergi. Erişim Mart 11, 2019, adresi
http://www.e-skop.com/skopdergi/exposition-internationale-du-surr%C3%A9alisme-paris-1938/1941
Schwartz, P. W. (1971). The Cubists. London: Thames and Hudson.
Sotheby’s, (2017). Ice Work: Azuma Makoto on Creating Flower Sculptures for
Sotheby’s, Erişim 12 Mart, 2019, adresi
https://www.sothebys.com/en/articles/ice-work-azuma-makoto-on-creating-flower-sculptures-for-sothebys
Sudaş, İ. (2015). Yoğunluk: Su Ruhu. Erişim Mart 12, 2019, adresi http://www.arkitera.com/etkinlik/2630/yogunluk--su-ruhu
Süter, A. (2015). The Invisible Motion: Biological Imaging, Erişim 09 Haziran, 2019 adresi
http://aysegulsuter.net/portfolio/the-invisible-motion-biological imaging/
Stocker, G. (1999). Uprising. Erişim Mayıs 12, 2019, adresi http://www.ekac.org/stocker.html
Tanert, Christoph. (2005). Wanderboje - Wandering Buoy. Erişim Mayıs 12, 2019 adresi
http://www.urbanart-berlin.de/arbeiten,e/wanderboje,e.html
Tanyıldızı, Seda Ö. (2016) Mekana Özgü Sanatta Yeni Stratejiler: Berlindeki Güncel Pratikler. Yedi: Sanat , Tasarım ve Bilim Dergisi,16, 75-85.
Tsantsanoglou, Maria. (2019). Katalog metni, Rus Avangardı. Sanat ve Tasarımla Geleceği Düşlemek. İçinde E.A. Uncu( Editör), Rus Avangardı: Tanım,
Tarihsel arka plan, Ortaya çıkış koşullerı ve Yeni estetik, s.24-37,
Vaage, Nora S. (2016). Amplifying Ambiguities Art on the Fringes of Biotechnolog (Doktora tezi ). University of Bergen,
Vida (2012). May the horse live in me. Erişim Mayıs 12, 2019, adresi https://vida.fundaciontelefonica.com/en/project/may-the-horse-live-in-me/
Whitham, G.& Pooke. (2018). Çağdaş Sanatı Anlamak (T. Göbekçin Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Wyman, J. (2003). On Eduardo Kac’s Genesis. Erişim Mayıs 12, 2019, adresi http://www.ekac.org/jessica.yyz.html
Yalgın, Ç. (2011). Bir tavşanı nasıl yeşil yeşil parlatırız?. Erişim Mayıs 12, 2019, adresi
http://www.acikbilim.com/2011/12/dosyalar/bir-tavsani-nasil-yesil-yesil-parlatiriz.html
Yerce, Nail E. (2007). Enstalasyon Ve Mekanı. (Yüksek Lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Ensitüsü, İstanbul.
URL-1: < https://www.ssplprints.com/image/103419/crystal-palace-hyde-park-london-1851 >, erişim tarihi 01.06.2019.
URL-2: < http://www.jasstudies.com/Makaleler/865301118_20-Öğr.%20Gör.%20DR.%20Tolga%20Şenol.pdf >, 01.06.2019.
URL-3: <
https://monoskop.org/images/a/a0/Rowell_Margit_1978_Vladimir_Ta tlin_Form_Faktura.pdf >, erişim tarihi 05.04.2019.
URL-4: < https://monoskop.org/images/thumb/7/7a/El_Lissitzky_PROUN_Roo m_1923.jpg/800px-El_Lissitzky_PROUN_Room_1923.jpg >, erişim tarihi 01.04.2019. URL-5: < https://monoskop.org/images/thumb/f/ff/Second_Spring_Exhibition_o f_OBMOKhU_Moscow_May-June_1921.jpg/350px- Second_Spring_Exhibition_of_OBMOKhU_Moscow_May-June_1921.jpg >, erişim tarihi 23.03.2019.
URL-6: < https://openspace.sfmoma.org/2013/01/proposal-for-a-museum-el-lissitzky/ >
URL-7: < https://www.atlasobscura.com/articles/lost-wonders-merzbau >, erişim tarihi 23.03.2019.
URL-8: < https://www.e-skop.com/skopdergi/exposition-internationale-du-surréalisme-paris-1938/1941 >
URL-9: < http://paharulgol.com/alfred-barr-cubism-and-abstract-art/ >, erişim tarihi 28.03.2019.
URL-10: <http://www.dailyartmagazine.com/conceptual-art-of-joseph-kosuth/>, erişim tarihi 26.04.2019.
URL-11: < https://tr.pinterest.com/performART/gruppo-gutai/ >, erişim tarihi 26.04.2019.
URL-12: < https://tr.redsearch.org/images/6434479 >, erişim tarihi 26.04.2019. URL-13: < https://www.borgmanlenk.com/portfolio/rekonstruktion >, erişim tarihi 26.04.2019.
URL-14: < https://nordenhake.com/artists/franka-hoernschemeyer >, erişim tarihi 26.04.2019.
URL-15: < http://www.urbanart-berlin.de/arbeiten,e/wanderboje,e.html >, erişim tarihi 26.04.2019.
URL-16:<http://www.tanyabonakdargallery.com/exhibitions/ernesto-neto-leviathon- thot >, erişim tarihi 26.04.2019.
URL-17: < https://www.ipreferparis.net/2006/11/the_pantheon_er.html >, erişim tarihi 01.06.2019.
URL-18: < http://www.michaelcross.eu/bridge1.html >, erişim tarihi 01.06.2019. URL-19: < https://ahududuvemutlu.com/2018/10/11/istanbul-was-constantinople-i-hipodrom/ >, erişim tarihi 01.06.2019.
URL-20: < https://www.yogunluk.org/tr/projeler/su-ruhu.html >, erişim tarihi 01.06.2019.
URL-21: <https://www.artspace.com/artist/suzanne-anker >, erişim tarihi 01.06.2019. URL-22: < http://www.ekac.org/genseries.html >, erişim tarihi 01.06.2019.
URL-23: < http://www.ekac.org/geninfo.html >, erişim tarihi 01.06.2019.
URL-24: < https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=TPH6CN%2fp&id=716 51B900A10A52470123613D251A8B7AECAF808&thid=OIP.TPH6CN_pwRFfZdo 5pWdSdwHaDt&mediaurl=http%3a%2f%2fvida.fundaciontelefonica.com%2fwp-content%2fblogs.dir%2f2%2ffiles%2f2012%2f11%2fhorse.jpg&exph=480&expw=9 60&q=may+i%cc%87n+horse+li%cc%87ve+i%cc%87n+me&simid=608005907256 643220&selectedIndex=1&ajaxhist=0 >, erişim tarihi 07.06.2019.
URL-25: < http://arkeofili.com/tag/altamira/ >, erişim tarihi 07.06.2019.
URL-26: < http://www.ekac.org/gfpbunny.html#gfpbunnyanchor >, erişim tarihi 07.06.2019.
URL-27: < http://www.ekac.org/bunnybook.2000.html >, erişim tarihi 10.06.2019. URL-28: < http://marcquinn.com/exhibitions/solo-exhibitions/a-genomic-portrait-sir-john-sulston-by-marc-quinn1 >, erişim tarihi 10.06.2019.
URL-29: < https://pdfs.semanticscholar.org/2c1a/9fb349586bf62fa3ba3dc29b914 065776620.pdf >, erişim tarihi 10.06.2019. URL-30: < https://pdfs.semanticscholar.org/2c1a/9fb349586bf62fa3ba3dc29b914 065776620.pdf >, erişim tarihi 10.06.2019.
URL-31: < http://suzanneanker.com/artwork/?wppa-album=2&wppa-photo=26&wppa-occur=1 >, erişim tarihi 11.06.2019.
URL-32: < http://suzanneanker.com/artwork/?wppa-album=2&wppa-photo=26&wppa-occur=1 >, erişim tarihi 11.06.2019.
URL-33: < http://suzanneanker.com/artwork/?wppa-album=2&wppa-photo=26&wppa-occur=1 >, erişim tarihi 11.06.2019.
URL-34: < https://www.sothebys.com/en/articles/ice-work-azuma-makoto-on-creating-flower-sculptures-for-sothebys >, erişim tarihi 11.06.2019.
URL-35: < https://bakerartist.org/portfolios/selin-balci >, erişim tarihi 11.06.2019. URL-36: < http://aysegulsuter.net/portfolio/the-invisible-motion-biological-imaging/>, erişim tarihi 11.06.2019.
URL-37: < https://www.santpaubarcelona.org/en/visits-sant-pau-art-nouveau-site >, erişim tarihi 11.06.2019. URL-38: < https://www.santpaubarcelona.org/en/visits-sant-pau-art-nouveau-site >, erişim tarihi 11.06.2019. URL-39: < https://www.santpaubarcelona.org/en/visits-sant-pau-art-nouveau-site >, erişim tarihi 11.06.2019. URL-40: < https://www.neumannsmith.com/project/michigan-science-center >, erişim tarihi 11.06.2019.
EKLER
EK A: Röportaj
Ayşe Gül Süter ile 2018 yılında tez kapsamında yaptığım röportajı aşağıda inceleyebilirsiniz.
Selkan Solmaz Erçel: Özellikle Amerika ve Avrupa’nın bazı ülkelerinde biyo sanat çalışmaları ile ilgili akademiler ve laboratuvarlar mevcut, sizin aldığınız eğitimde biyo sanat üzerine miydi yoksa Biyo sanat daha sonradan keşfettiğiniz bir alan mıdır ?
Ayşe Gül Süter: Eğitimimi biyo sanat üzerine almadım, Newyork’ta Tisch Sanat Okulunda animasyon eğitimi aldım yani temel olarak hareket üzerine çalışmalar yaptım. Biyo sanat ile ilk tanışmam mikroskobun altında incelediğim bir deniz canlısının gözümüzle göremediğim hareketlerini gördüğümde başladı ve bu hareketlerin olağanüstü doğası beni biyo sanat alanında çalışmaya itti.
Selkan Solmaz Erçel: Biyo sanat çalışmalarını incelediğimde çok fazla biyoloji ve teknolojiyle iç içe olan yöntemlerle karşılaştım. Suzanne Anker, Eduardo Kac gibi sanatçılarının ürettikleri işler bilginin yeni dünyada nasıl üretildiklerini gösteriyor. Bu bağlamda üretilen çalışmaların çoğu teknoloji ve bilim ile birlikte aslında bu yeni Dünya’da var olan kaynaklar ile neler yapabileceğimizi kanıtlar nitelikte ve tüm sanatçılarının biyo sanat ürünleri çin kullandıkları laboratuvarlar oluyor, sizin için bu süreç nasıl ilerliyor?
Ayşe Gül Süter: Evet, biyo sanat alanında laboratuvar çalışmarı çok önemli, siz en son ürünü görene kadar belki de yüzlerce kez denemeler oluyor ve alt metinler