Bu bölümde, ilköğretim Fen ve Teknoloji öğretiminde işbirlikli öğrenme yönteminin, öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisini sınamak amacıyla yapılan araştırmanın bulgularından çıkan sonuçlar yer almaktadır. Ayrıca, araştırma bulguları çerçevesinde geliştirilen önerilere de yer verilmektedir.
5.1. Sonuçlar
1- İşbirlikli öğrenme yönteminin uygulandığı deney grubu ile yapılandırmacı yaklaşımı temel alan 2004 Fen ve Teknoloji programının uygulandığı kontrol grubu arasında Fen ve Teknoloji dersi başarıları bakımından önemli farklılıklar saptanmamıştır.
2- İşbirlikli öğrenme yönteminin uygulandığı deney grubu ile yapılandırmacı yaklaşımı temel alan 2004 Fen ve Teknoloji programının uygulandığı kontrol grubu arasında öğrenci erişileri bakımından fark saptanmamıştır. Ancak öğrenci erişilerine bakıldığında her iki yönteminde etkili olduğu görülmektedir.
3- İşbirlikli öğrenme yöntemi ve yapılandırmacı yaklaşımı temel alan 2004 Fen ve Teknoloji programının öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik olumlu tutum geliştirmelerindeki etkileri arasında anlamlı bir fark saptanamamıştır. Her iki grupta da Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutumlarda olumlu değişmeler vardır.
5.2. Tartışma
Araştırma sonuçları ilköğretim Fen ve Teknoloji öğretiminde başarıyı artırmada işbirlikli öğrenme yöntemi ile yapılandırmacı yaklaşımı temel alan 2004 Fen ve Teknoloji programı arasında istatistiksel olarak bir fark oluşmamıştır. Bu sonuç, daha önce farklı seviye ve alanlarda yapılan araştırma sonuçlarıyla çelişmektedir (Slavin1991; Nakipoğlu 1999; Kurtuluş 2001; Aslan 2004; Bozdoğan 2006; Avşar 2007; Şenol 2007). Bu çelişkinin nedeni, daha önce yapılan araştırmaların okullarda uygulanan ve öğretmen
merkezli geleneksel öğretim yöntemine göre yapılmışken, bu araştırmanın yapılandırmacı yaklaşımı temel alan ve 2005-2006 eğitim öğretim yılında kademeli olarak kullanılmaya başlayan öğrenci merkezli yeni Fen ve Teknoloji programı ile yapılmış olmasından kaynaklanmış olabilir.
Araştırma sonuçlarına göre, işbirlikli öğrenme yöntemini ile yapılandırmacı yaklaşımı temel alan 2004 Fen ve Teknoloji programının uygulandığı grup arasında öğrencilerin erişi düzeylerini artırmada fark görülmemektedir. Bu sonuç, yapılan diğer araştırmalarla çelişmektedir (Sümbül 1995; Pehlivan 2002;Aslan 2004; Hevedanlı 2004; Aksoy 2006). Bu çelişkinin nedeni, diğer araştırmaların işbirlikli öğrenme ile öğretmen merkezli geleneksel öğretim üzerinde yapılmışken, bu araştırmada uygulanan her iki yönteminde öğrenci merkezli olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
İşbirlikli öğrenme yönteminin öğrencilerin tutumlarına etkilerinin incelendiği araştırmaların birçoğunda, bu yöntemin öğrencilerin tutumlarını olumlu yönde değiştirdiği saptanmıştır (Açıkgöz 1993; Sümbül 1995; Oral 2000; Aslan 2004). Bu araştırma sonuçlarına göre ise her iki yöntemde de öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik tutumları anlamlı düzeyde artmamıştır. Bu durumun, tutumların değişmesinin uzun süre alması, öğrencilerin yapılan anketlerde tutumlarını olduğu gibi yansıtmamaları, araştırma süresinin bu değişiklik için yeterli olmamasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
5.3. Öneriler
Araştırmamızdaki bulgular ışığında; işbirlikli öğretim, öğrenci merkezli, öğrencilerin birlikte çalışmasına olanak sağlayan, arkadaşlık ve sosyal bağları güçlendiren ve öğrencilerin grup içinde sorumluluk almasını sağlayan bir öğretim yöntemidir. MEB tarafından 2004 yılında hazırlanan, 2005–2006 eğitim-öğretim yılında kademeli olarak uygulamaya konan ve temeli yapılandırmacı öğrenme kuramına dayanan yeni öğretim sistemi içerisinde yer yer rastlanmakla beraber tam bir işbirliği söz konusu değildir. Öğretmen kılavuz kitaplarında da işbirlikli öğrenme ile ilgili yeterli bilgi ve uygulama örneği bulunmadığı için uygulama sırasında sıkıntı oluşmaktadır.
İşbirlikli öğrenme yönteminin derslerde daha iyi uygulanabilmesi için yapılan araştırmalar doğrultusunda öğretmen ve öğrencilere yardımcı olacak notlar, kitaplar ve sürekli yayınlar hazırlanıp ilgililerin bunlardan yararlanmaların sağlanması olumlu olacaktır.
Öğretmen yetiştiren kurumlarda “Öğretim Yöntemleri” adı altındaki derslerde işbirlikli öğrenme yöntemi verilmekte, ancak sistemde bulunan öğretmenlerin bu dersi almadıkları veya eski öğretim sistemde yer almadığı için yeteri kadar uygulama yapılmamıştır. Sistemde bulunan öğretmenlere hangi branş ve düzeyde olurlarsa olsunlar hizmetiçi eğitim programlarına alınarak, işbirlikli öğrenmenin uygulanması konusunda bilgilendirilmeleri daha iyi olacaktır.
Eğitimin kalitesinin artabilmesi için birçok yöntemin aynı anda kullanılması bir gereksinim haline gelmiştir. İşbirlikli öğrenme yöntemi, uygulaması kolay, ekonomik olarak fazla maliyet getirmediği için de kullanılması gereken yöntemlerin başında gelmelidir. Yapılan araştırmalar ışığında okullarda işbirlikli öğrenme yöntemine daha fazla yer verilmesinde fayda vardır. Okullarda küme çalışması uygulayan eğitimciler, küme çalışması sırasında birçok sıkıntıyla karşılaştıklarını söylemektedirler. Okullarda işbirlikli öğrenme yöntemi kullanılarak hem öğrencilerin sosyalleşmesine katkıda bulunulacak hem de uygulanan küme çalışmalarında yaşanan sıkıntıları en aza indirecektir.
6. KAYNAKLAR
Açıkgöz, K. Ü. 1992. İşbirlikli Öğrenme. Kuram, Araştırma, Uygulama. Uğurel Matbaası, Malatya.
Açıkgöz, K. Ü. 2002. Aktif Öğrenme. Eğitim Dünyası Yayınları. İzmir.
Açıkgöz, K Ü. 2003. Etkili Öğrenme ve Öğretme. Eğitim Dünyası Yayınevi. İzmir. Aksoy, G. 2006. İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Genel Kimya Laboratuarı Dersinde
Akademik Başarıya, Laboratuar Malzemeleri Tanıma ve Kullanma Becerisine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
Altıparmak, M. Nakipoğlu, M. 2003. Lise Biyoloji Laboratuarlarında “İşbirlikli Öğrenme“ Yönteminin Tutum ve Başarıya Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Eğitim Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Aslan, O. 2004. İlköğretim Fen Bilgisi Öğretiminde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Başarı ve Tutumlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Konya.
Avşar, Z. ve Alkış, S. 2007. İşbirlikli Öğrenme Yöntemi “Birleştirme I” Tekniğinin Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrenci Başarısına Etkisi. İlköğretim Online. http://ilköğretim-online.org.tr.
Bağcı, N. 2003. Öğretim Sürecinde Öğrenciye ve Öğrenim Amacına Yönelik Yeni Yaklaşımlar. Milli Eğitim Dergisi. Sayı:159.
Bilgin, T. ve Akbayır, K. 2002. İşbirlikli Öğrenmenin Dizi ve Serilerin Öğretimindeki Etkinliği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi. Van.
Baykul, Y. 1990. İlkokul Beşinci Sınıftan Lise ve Dengi Okulların Son Sınıflarına Kadar Matematik ve Fen Dersine Karşı Tutumda Görülen Değişmeler ve Öğrenci Seçme Sınavındaki Başarı ile İlişkili Olduğu Düşünülen Bazı Faktörler. ÖSYM Yayınları, Ankara.
Boyraz. E. 2004. İşbirlikli Yeni Bir Öğrenme Tekniği: Anlatma-Dinleme Çiftleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi. Enformatik Bolümü. Tokat.
Bozdoğan, A. ve ark. 2006. Fen Bilgisi Öğretiminde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Bilimsel Süreç Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Etkisi. İnönü Üniversitesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 11, 23–36.
Büyükkaragöz, S. 1997. Program Geliştirme. Kuzucular Ofset. Konya
Büyükkaragöz, S., Çivi. C. 1994. Genel Öğretim Metotları. Kuzucular Ofset. Konya Can, T. 2004. Yabancı Dil Olarak İngilizce Öğretmenlerinin Yetiştirilmesinde Kuram ve
Uygulama Boyutuyla Oluşturmacı Yaklaşım. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Charles, C.M. 2000. Öğretmenler İçin Piaget İlkeleri. (Çev. G. Ülgen). Pegem A Yayınevi. Ankara. (Orijinal eserin yayım tarihi 1992) Demirel, Ö. 2005. Eğitimde Yeni Yönelimler. Pegem A Yayınevi. Ankara.
Dikici, A. 2005. İşbirlikli Öğrenmenin Öğrencilerin Renk Kullanma Performanslarına Etkisi. Eğitim Araştırma Dergisi, 19. sayı
Ertekin, B. 2001. Geleneksel Öğretim Yöntemleri ile İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Fen Bilgisi Öğretimi Üzerindeki Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Ertürk, S. 1998. Eğitim Bilimleri ders Notları. EDD 407.
Fidan, O. 2001. Pavio’nun İkili Kodlama Kuramı. http://www.ankara.edu.tr/ faculties/educational/dersler/etke/etke/o_kuramlari/pavio.htm.
Ghaith, G. M. 2002. Department of Education. American University of Beirut. Beirut. Lebanon.
Güneş, B. 2006. Fen ve Teknoloji Öğretmen Kılavuz Kitabı. Evren Yayıncılık. Ankara Gürsel. M. 2004. Eğitime İlişkin Çeşitlemeler. Eğitim Kitabevi. Konya.
Hayırsever, F. 2002. İlköğretim Okullarında Uygulanan Küme Çalışması Yönteminin Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi. Sayı:153-154
Hevedanlı, M., Oral, B. ve Akbayın, H. 2005. Öğretim Yöntemleri ile Geleneksel Öğretim Yöntemlerinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Milli Eğitim Dergisi, Sayı:133. İşbirliğine Dayalı Öğrenme Yöntemi.
Jerome Bruner’in Öğrenme Kuramı.
http://www.donusumkonagi.net/makale.asp?id=5488.
Jonas, D. C. P. and Soltis, F. 2005. Öğrenme: Perspektifler. (Çev. S Durmuş). Nobel Yayın Dağıtım. Ankara. (Orijinal eserin yayım tarihi 2004)
Kaptan, F. ve Korkmaz, H. 2000. İlköğretimde Fen Bilgisi Öğretimi. Anı Yayıncılık. Ankara
Karasar, N. 2003. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
Kasap, H. 1996. İşbirlikli Öğrenme, Fen Başarısı, Hatırda Tutma, Öğrenci Yüklemeleri ve İşbirlikli Öğrenme Gruplarındaki Etkileşim. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
Keyser, M. V. ve Library, J. J. 2000. Texas A&M University-Kingsville, Kingsville; TX, USA
Kocabaş, A. Uysal, G. 2006. İlköğretimde İşbirlikli Öğrenmenin Müzik Öğretiminde Sınıf Atmosferi ve Şarkı Söyleme Üzerindeki Etkisi. Ulusal Müzik Eğitim Sempozyum Bildirisi. Denizli.
Kurtuluş, Y. 2001. Sanat Eğitiminde işbirlikli Öğrenme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı:20, 201-205
Kuzgun, Y. ve Deryakulu, D. 2004. Eğitimde Bireysel Farklılıklar. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
Küçükahmet, L. 1997. Eğitim Programları ve Öğretim. Gazi Kitabevi. Ankara. MEB. 2004. Fen ve Teknoloji Dersi Programı. Ankara.
MEB. 2005. Matematik ve Meslek Matematiği Dersi Öğretim Programı. Ankara.
Nakipoğlu, C. 1999. “Maddenin Yapısı” Ünitesinin İşbirlikli Öğrenme Yöntemi Kullanılarak Kimya Öğretmen Adaylarına Öğretilmesinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı 3, 131-143.
Oğuz, A. 2004. Bilgi Çağında Yüksek Öğretim Programı. Milli Eğitim Dergisi.Sayı:164. Oral, B. 2000. Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirlikli Öğrenme ile Küme Çalışması Yönteminin Öğrencilerin Erişileri, Derse Yönelik Tutumları ve Öğrenilenlerin Kalıcılığı Üzerinde Etkileri. Ç.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:19, 43-49. Orey, M. 2001. Information processing. http://itech1.coe.uga.edu/~morey/
epltt/ip.html.
Ortız, A. E. & Johnson, D. W. ve Johnson, R. T. 1996. The Journal of Social Psychology, S.136, 243-249.
Öğretim Metot ve Teknikleri. http://www.gencbilim.com/odev/odevgoster.php.
Öğüt, S. 2005. E-öğrenmenin Kavramsal Boyutu ve E-öğrenmeye İletişimsel Bir Yaklaşım. Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi. İstanbul.
Özden, Y. 2003. Öğrenme ve Öğretme. Pegem A Yayınevi. Ankara.
Özder, H. 2000. Tam Öğrenmeye Dayalı İşbirlikli Öğrenme Modelinin Etkililiği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı 19, 114-121.
Özer, M. A. 2005. Etkin Öğrenmede Yeni Arayışlar: İşbirliğine Dayalı Öğrenme ve Buluş Yoluyla Öğrenme. Bilig Dergisi, Sayı:35, 105-131.
Özkalp, E. 2002. Davranış Bilimlerine Giriş. Anadolu Üniversitesi Yayınları. Eskişehir. Pehlivan, Z. ve Alkan, G. 2002. İşbirlikli Öğretim Yönteminin Öğrencilerin Duyuşsal
Özellik ve Motor Beceri Alanlarındaki Erişi Düzeylerine Etkisi. http://www.bilalcoban.com.tr.
Poyraz, S. 2004. İlköğretim Fen Bilgisi Öğretiminde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Kullanıldığı Eğitim Ortamlarında Başarıyı Ölçmede Çoktan Seçmeli Testlerin Diğer Testlere Göre Etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt 14, 497–502.
Saban, A. 2000. Öğrenme-Öğretme Süreci. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Saban, A. 2004. Öğrenme-Öğretme Süreci. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Sarıtaş, E. 1998. İlköğretim I. Devrede İşbirlikli Öğrenme Yöntemi ile Geleneksel Öğrenme Yöntemlerinin Başarılı ve Başarısız Öğrenciler Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi. Eğitim Fakültesi. Denizli.
Selçuk, Z. 2001. Gelişim ve Öğrenme. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara. Semerci, M. 2001. Skinner’ın Edimsel Koşullanma Kuramı.
http://www.ankara.edu.tr/faculties/educational/dersler/etke/etke/o_kura mlari/skinner.htm.
Senemoğlu, N. 1994 . Gelişim-Öğrenme ve Öğretim. Gazi Kitabevi. Ankara. Senemoğlu, N. 1997. Gelişim-Öğrenme ve Öğretim. Spot Matbaası. Ankara. Slavin, R E. 1990. Review of Educational Research, 60, 471-500.
Slavin, R. E. 1991. Synthesis of Research on Cooperative Learning. Educational Leadership. S,48(5), 71-82.
Steıner, S. ve Ark. 1999. Journal of Social Work Education, 35,2.
Sünbül, A. M. 1995. Ortaokul II. Sınıf Millî Tarih Dersinde İşbirlikli Öğretim Yönteminin Uygulanması Sırasında Grupla Değerlendirme, Bireysel Değerlendirme ve Hiçbir Değerlendirmenin Yapılmadığı Gruplardaki Öğrenci Erişileri ve Derse Karşı Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Şenol, H. 2007. İlköğretim 6. Sınıf Fen Bilgisi Dersinde Duyu Organları Konusunun İşlenmesinde İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Öğrenci Başarı ve Tutumlarına Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt 15, 211–220.
Tanıştı, D. ve Sağlam, M. 2006. Matematik Öğretiminde İşbirlikli Öğrenmede Bilgi Değişme Tekniğinin Etkinliği.
http://eku.comu.edu.tr/index/2/2/dtanisli_msaglam.pdf.
Taşpınar, M. ve Atıcı, B. 2002. Öğretim Model, Strateji, Yöntem ve Becerileri http://www.firat.edu.tr/perweb/personel/yayinlar/fua_81/81_18333.doc
Turan, S. ve Sayek, İ. 2006. Tıp Eğitiminde Öğrenen Merkezli Yaklaşımlar. Hacettepe Tıp Dergisi. Sayı: 37, 171-175.
Veenman, S ve Ark. 2002. Department of Educational Sciences. University of Nijmegen. Spinoza Hall. 4.27, P.O. Box 9104, 6500 HE Nijmegen. Netherlands Yıldız, V. 1999. İşbirlikli Öğrenme ile Geleneksel Öğrenme Grupları Arasındaki
Farklar. Hacettepe Üniversitesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, S: 16-17, 155-163. Yılmaz, H. ve Sünbül, A. M. 2003. Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Mikro
Yayınları. Ankara.
Yılmaz, H. ve Sünbül, A. M. 2003. Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Çizgi Kitabevi. Konya.
Yücel, F. 2003. Öğrenci Merkezli Eğitim.
7. EKLER