Araştırmanın amacı kapsamında, İstanbul İli Bağcılar İlçesindeki farklı okul türlerinde 2017-2018 Eğitim Öğretim yılında öğrenim gören 14-19 yaşlarındaki 540 lise öğrencisi üzerinde yürütülen bu araştırmada; öğrencilerin finansal okuryazarlık, para yönetim özyeterlik algıları, para davranış algıları, finansal bilgi düzeyleri ve matematik ders başarıları belirlenmiş ve konu öğrencilerin farklı sosyo-ekonomik, demografik ve tanımlayıcı özellikleri açısından incelenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlar ilgili alanyazında yapılan araştırmalarla tartışılarak aşağıda ayrıntılı olarak verilmiştir:
- Lise öğrencilerin matematik ders notu ile planlama özyeterliliği, biriktirme özyeterliliği, para yönetimi özyeterlilik algısı, biriktirme davranışı ve para yönetim davranış algısı arasında pozitif düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okuryazarlık düzeylerinin düzeyi ile matematik ders notu arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okuryazarlık düzeylerinin faktörlerinden, planlama özyeterliliği, biriktirme davranışı ve para yönetim davranış algısı cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Erkek öğrencilerin planlama özyeterliliği ortalamasının kadın öğrencilere göre daha yüksek olduğu; biriktirme davranışı ortalamasının erkek öğrencilerin kadın öğrencilere göre daha yüksek olduğu; para yönetim davranış algısı ortalamasının erkek öğrencilerin kadın öğrencilere göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. İlgili alanyazında, Lusardi ve diğerlerinin (2010), Adeleke, (2013), Cameron ve diğerleri (2013), Ergün ve diğerleri (2014), Sarıgül (2014), Şantaş ve Demirgil (2015) tarafından farklı örneklem gruplarındaki finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve finansal okuryazarlık düzeyleri ile öğrencilerin demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yürütülen araştırmalarda öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri ile cinsiyet arasında anlamlı ilişki
77
olduğu, erkek öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyinin kadın öğrencilerden yüksek olduğu bulunduğundan araştırma sonuçlarını desteklemektedir.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okuryazarlık faktörlerinden biriktirme özyeterliliği ve para yönetimi özyeterlilik algısı sınıf değişkenine göre anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca 11. ve 12. Sınıf lise öğrencilerinin matematik ders notlarının 9. Sınıf lise öğrencilerine göre yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda, 12. sınıf lise öğrencilerinin finansal okuryazarlık faktörlerinden para yönetimi özyeterlilik algılarının ortalamalarının, 9. Sınıf lise öğrencilerine göre yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Borden ve diğerleri (2008), Maurer ve Lee (2011), Şantaş ve Demirgil (2015) tarafından farklı örneklem gruplarındaki finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve finansal okuryazarlık düzeyleri ile öğrencilerin demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yürütülen araştırmalarda öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri ile sınıf arasında anlamlı ilişki olduğu, bulunduğundan araştırma sonuçlarını desteklemektedir. Ancak Barmaki (2015) tarafından üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini belirlemek amacıyla yapılan araştırmada sınıf düzeyleri ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki saptanmadığından araştırma sonuçlarını desteklememektedir.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okur yazarlık faktörlerinden biriktirme özyeterliliği ve para yönetimi özyeterlilik algısı yaş değişkenine göre anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca, 18-19 yaş grubundaki lise öğrencilerinin matematik dersi not ortalamalarının 14-15 ve 16 yaş grubundaki lise öğrencilerinin matematik dersi not ortalamalarından yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda, 18-19 yaş grubundaki lise öğrencilerinin finansal okur yazarlık faktörlerinden para yönetimi özyeterlilik algılarının ortalamalarının 14-15 yaş grubundaki lise öğrencilerine göre yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. İlgili alanyazında, Chen ve Volpe (2002), Cude ve diğerleri (2006), Bartley (2011), Gutter ve Copur (2011), Şantaş ve Demirgil (2015) ve Er ve Taylan (2017) tarafından farklı örneklem gruplarındaki finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve finansal okuryazarlık düzeyleri ile demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yürütülen araştırmalarda bireylerin finansal okuryazarlık düzeyleri ile yaş arasında anlamlı
78
ilişki olduğu saptandığından araştırma sonuçlarını desteklemektedir. Ancak Lusardi ve Mitchell (2006), Lusardi ve diğerleri (2009) ve Lusardi ve Mitchell (2011) tarafından finansal okuryazarlığın etkisini belirlemek amacıyla farklı örneklem gruplarıyla yürütülen araştırmalarda; araştırmaya katılan yaş grubu yüksek bireylerin temel finansal bilgilerinin ve finans okuryazarlıklarının düşük olduğu belirlendiğinden araştırmanın sonuçlarını desteklememektedir.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okur yazarlık faktörlerinden biriktirme özyeterliliği ve para yönetimi özyeterlilik algısı okul türü değişkenine göre anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca, özel okullarda okuyan lise öğrencilerinin matematik dersi not ortalamalarının kız imam hatip lisesi, proje okul, anadolu lisesi ve meslek lisesi öğrencilerinin matematik dersi not ortalamalarından yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda, meslek lisesi öğrencilerinin finansal okur yazarlık faktörlerinden para yönetimi özyeterlilik algılarının ortalamalarının kız imam hatip lisesi öğrencilerine göre yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Özel okul ve meslek lisesi öğrencilerinin finansal okur yazarlık faktörlerinden finansal bilgi düzeyleri ortalamaları ise, anadolu lisesi öğrencilerine göre yüksek düzeyde anlamlı olduğu saptanmıştır. İlgili alanyazında, Er ve Taylan (2017) ve Üğüdücü (2018) tarafından farklı örneklem gruplarındaki finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve finansal okuryazarlık düzeyleri ile öğrencilerin demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yürütülen araştırmalarda öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri ile okul türü değişkeni arasında anlamlı ilişki olduğu bulunduğundan araştırma sonuçlarını desteklemektedir.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okuryazarlık faktörleri arasında anne eğitim düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. İlgili alanyazında, Üğüdücü (2018) tarafından lise öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve finansal okuryazarlık düzeyleri ile öğrencilerin demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yürütülen araştırmalarda öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri ile anne eğitim düzeyi değişkeni arasında anlamlı ilişki saptanmadığından araştırma sonuçlarını desteklemektedir. Ancak Barmaki (2015) tarafından üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini belirlemek amacıyla yapılan araştırmada anne
79
eğitim düzeyi ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki saptandığından araştırma sonuçlarını desteklememektedir.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okuryazarlık faktörleri arasında baba eğitim düzeyi değişkenine göre anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. İlgili alanyazında, Üğüdücü (2018) tarafından lise öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve finansal okuryazarlık düzeyleri ile öğrencilerin demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yürütülen araştırmalarda öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri ile baba eğitim düzeyi değişkeni arasında anlamlı ilişki saptanmadığından araştırma sonuçlarını desteklemektedir. Ancak Barmaki (2015) tarafından üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini belirlemek amacıyla yapılan araştırmada baba eğitim düzeyi ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki saptandığından araştırma sonuçlarını desteklememektedir.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okur yazarlık faktörlerinden biriktirme özyeterliliği ve para yönetimi özyeterlilik algısı aylık toplam gelir değişkenine göre anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca, toplam 7501 TL ve üzeri aylık gelire sahip lise öğrencilerinin matematik dersi not ortalamalarının toplam 3000TL ve altı aylık gelire sahip lise öğrencilerinin matematik dersi not ortalamalarından yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. İlgili alanyazında, Temizel ve Bayram (2011), Barmaki (2015) ve Üğüdücü (2018) tarafından lise öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve finansal okuryazarlık düzeyleri ile öğrencilerin demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yürütülen araştırmalarda öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri ile ailenin aylık toplam geliri değişkeni arasında anlamlı ilişki saptanmadığından araştırma sonuçlarını desteklemektedir.
- Lise öğrencilerinin matematik ders notu ile finansal okuryazarlık faktörlerinden planlama özyeterliliği algıları haftalık harçlık miktarlarına göre anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Bu bağlamda, haftalık 51TL ve üzeri harçlık alan lise öğrencilerinin matematik dersi not ortalamalarının haftalık 25 TL ve altı harçlık alan lise öğrencilerinin matematik dersi not ortamlarından yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. İlgili alanyazında, Üğüdücü (2018) tarafından lise öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve finansal okuryazarlık düzeyleri ile öğrencilerin demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi
80
belirlemek amacıyla yürütülen araştırmalarda öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri ile ailenin aylık toplam geliri değişkeni arasında anlamlı ilişki saptandığından araştırma sonuçlarını desteklemektedir.