Sonuç

KüreselleĢme ile birlikte dünyada istihdam olanakları ve hayat Ģartları değiĢmiĢtir. Eğitim öğretimde değiĢiklikler Asya ve OECD ülkelerinin yanında Avrupa Birliğinde sistemli bir Ģekilde ilerlediği görülmektedir. AB 1996 yılında baĢladığı hayat boyu öğrenme politikası ile değiĢim ile gelen dezavanajlılığın önüne geçmek için genel bir politika izlemektedir. Eğitim öğretimin bu politikanın önemli bir baĢlığı olarak belirlendiği AB’de gerçekleĢtirilmiĢ zirvelerde alınan ilke kararları, tebliğ ve direktiflerinde açık Ģekilde belirtilmiĢtir.

Hayat boyu öğrenme genel olarak kiĢilerin bilgi, beceri ve tutumlarını değiĢen dünya Ģartlarına uygun geliĢtirmeleri için uygun ortamları hazırlamak ve hayatları boyunca katılıdıkları etkinliklerin sonucunda belgelendirmektir. AB eğitim öğretimin beĢikten mezara hayat boyu devam etmesi ile ilgili vurgu yaparak dünyanın en iyi ekonomisine sahip olmanın yolunun eğitimden geçtiğini 2000 Lizbon Zirvesinde açıklamıĢtır. AB üye ülkeleri eğitim öğretim ile ilgili konularda Birliğe karĢı sorumlu olmasada Avrupa Komisyonu tarafından izleme ve dğerlendirme faaliyetleri sonrası çıkarılan çerçeve programları üye ülkeler tarafından uygulanmaktadır. Avrupa Komisyonu “Açık Koordinasyon Yöntemi” kullanarak üye ülkelerin hayat boyu öğrenme politikasını Birliğe uyumlu Ģekilde yürütmeleri için gerekli tedbirleri almıĢtır.

Hayat boyu öğrenme politikası içinde yer alan herkes için yeni temel beceriler, insana daha fazla yatırım, öğretim ve öğrenimde yenileĢme, öğrenmeye değer verme, rehberlik ve danıĢmanlık hizmetlerini yeniden değerlendirme ve öğrenme etkinliğini eve yaklaĢtırma hedefleri kapsamında Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan öneri raporları ve çerçeve programları ile her biri ölçülebilir göstergelerle izlenmektedir. Yıllık yapılan izleme çalıĢmaları AB’nin önceliklerini daha net belirlemesine ve alması gereken önlemleri konusunda hızlı karar vermesini sağlamaktadır.

Hayat Boyu öğrenme AB’de 2000 yılında gerçekleĢen Lizbon Zirvesinde istihdam ile iliĢkilendirilsede daha sonraki yapılan çalıĢmalarda bunun yaĢam kalitesini

artırma ve fırsat eĢitliği sağlama açısından herkes için her yerde oluĢturulması gereken eğitim öğretim olanakları olduğunu belirterek uygulamasını geniĢletmiĢtir.

Bu aĢamada 2004 yılında AB Temel Beceri Alanları Çerçeve Programı ile her bireyin ihtiyaç duyacağı ve geliĢtirmesi gereken sekiz alan belirlemiĢtir. Bu alanların her birinin birbiri ile iliĢkili olduğu belirtilmiĢtir. Her biri altında geliĢtirilmesi gereken bilgi, beceri ve tutum yer almaktadır.

Türkiye’deki özellikle XXI. Yüzyıl baĢındaki ilk on yılında eğitim sisteminde büyük ilerlemeler görülmüĢtür. 2005-2010 yılları arasında, özellikle ilköğretimdeki net okullaĢma oranlarında ve 8. BeĢ Yıllık Kalkınma Planı ile yönlendirilen kalite iyileĢtirmeleri konusunda önemli reform geliĢmeleri olmuĢtur. Mevcut durumda, mesleki ve teknik eğitimin yeniden organize edilmesi, eğitimde bilgi teknolojileri kullanımının yaygınlaĢtırılması, ilköğretim eğitim programlarında değiĢikliklerin yapılması ve ortaöğretimde ve mesleki eğitimde sürmekte olan eğitim programı reformu konularında ilerleme sağlanmıĢtır.

Türiye’de Hayat Boyu Öğrenme ile ilgili açıklama ilk olarak 8. BeĢ Yıllık Kalkınma Planındaki yer almıĢtır. 9. BeĢ Yıllık Kalkınma Planı ise AB’nin 2007-2013 çerçeve programı ile uyumlu Ģekilde 2007-2013 yıllarını kapsmaktadır.

Yeni bir kavram olan hayat boyu öğrenme tanımının, 2009 yılı Haziran ayında Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanan Türkiye Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesinde belirlendiği görülmektedir. Bu tanım diğer uluslar arası tanımlarla karĢılaĢtırıldığında diğer ülkelerde ve uluslar arası kurum ve kuruluĢlar tarafından hazırlanan belgelerle benzerlik göstermektedir. Hayat boyu öğrenme hayat kalitesini artırma yönünde bir bilinçlenme ve sistem oluĢturma yaklaĢımıdır. En önemli unsuru ise fırsat eĢitliği sağlama yönünde sistemin geliĢtirilmesi gerekliliğidir.

1999 Helsinki Zirvesi ile Türkiye’nin adaylık süreci baĢlamıĢtır. Bu baĢlanğıçla birlikte alınan kararlar ıĢığında istihdam ve sosyal iĢler kapsamında orta vadeli öncelikler ve hedefler içinde yer alan “Avrupa Ġstihdam Stratejisi’ne daha sonra katılım için ulusal bir istihdam stratejisinin hazırlanması ve bu çerçevede, özellikle devam eden ve hızlanan yapısal değiĢikliğin etkisi olmak üzere, iĢ piyasası ve sosyal kalkınmayı

izlemek üzere kapasitenin geliĢtirilmesi” kararı ile Türkiye’de AB Hibesi ile MTEM ve MEGEP projeleri uygulamıĢtır. MEGEP kapsamında mesleki öğretim programlarının düzenlemesi, ulusal yeterlik çerçevesi ve sisteminin oluĢturulmasına ve iĢ piyasası ve ihtiyaç analizi çalıĢmalarına adım atılmıĢtır. MTEM kapsamında ise yüksek öğretim düzeyinde öğretim programlarının düzenlenmesi gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu çalıĢmalarla uyumlu olarak ilköğretim ve yaygın eğitim düzeyinde TEDP kapsamında programların yenilenmesi ile tüm eğitim düzeylerinde yeniliğe gidilmiĢtir. Öğretmenlerin bu kapsamnda kilit rolünün önemi ile öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi çalıĢmalarıda program çalıĢmalarını destekleyen bir etkinlik olmuĢtur.

2000 yılından itibaren gerçekleĢtirilen etkinliklerde hayat boyu öğrenme vurgulanarak mesleki eğitimde Avrupa Yeterlik Çerçevesine uyumlu Ulusal Yeterlik Çerçevesinin hazırlanması, Mesleki Yeterlik Kurumunu kurulması Türkiye’de hayat boyu öğrenmenin istihdam ile iliĢkilendirildiğini göstermektedir.

2009 Haziran ayında Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanan Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi ve eki Türkiye Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi Eylem Planında değiĢim ile gelen istihdam sorunlarına, iĢgücü piyasasında yaĢanan istikrarsızlık ve teknolojik geliĢmelerin getirdiği değiĢim sorunlarıyla baĢa çıkmak için hayat boyu öğrenme yaklaĢımının önemi belirtilmiĢtir.

Temel Yeterlik Alanları ile ilgili olarak çalıĢma MEB Öğretmen YetiĢtirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü’nün yürüttüğü Öğretmen Yeterlikleri çalıĢması dikkat çekmektedir. AB Hibesi ile yürütülmüĢ olan TEDP Öğretmen Eğitimi BileĢeni kapsamında, ilk öğretim öğretmenlerin öğretmenlik mesleğinin genel yeterlikleri ve özel alan yeterliklerinin belirlenmesi ile öğretmen yeterliklerinin iyileĢtirilmesine yönelik okul temelli meslekî geliĢim klavuzu hazırlığına iliĢkin çalıĢmalar yürütülmüĢtür. Dünya Bankası kredi desteği ile yürütülen Orta Öğretim Projesi kapsamında ise orta öğretim öğretmenleri için yeterlik belirleme çalıĢmaları yürütülmüĢtür.