D. Shostakovich 20. yüzyıl bestecisi olmasına rağmen müziğinde klasik öge- lere sıklıkla rastlanmaktadır. Bu sebeple neo-klasik olarak sınıflandırılmaktadır. Eserlerinde Sovyet rejiminin etkileri ile beraber, yaşanmakta olan tüm olayların yan- sımalarına ve halktan tınılara da rastlanır. Toplumsal ve politik açılardan neredeyse her besteciden daha çok değerlendirilmiştir.
Sosyalist anlayışın, halkın ilgisini çekecek müzik yapılmalı ve müzikte halkın anlayabileceği bir dil kullanılmalı yaklaşımına ise her zaman kendi stilinde karşılık vermiştir. Eserlerinde halktan temalar, Rus kültürünü yansıtan motifler işlemiş olsa da bestecilik stilinden vazgeçmeden bu tarz sınırlamaları atlatmayı başarmıştır. Eser- leri ve başarıları sebebiyle hem Sovyetler Birliği’nde hem de dünya çapında ödüllere layık görülmüştür. Ancak Sovyetler Birliği’nden aldığı ödüllere rağmen kendine öz- gü yenilikçi stili sebebiyle Sovyet prensiplerine uymamakla suçlanıp, bazıları eserle- rinin belli süreler boyunca yasaklanması ile sonuçlanan, çok ağır eleştirilere maruz kalmıştır. Çok önemli bir senfoni bestecisi olması ile beraber bestelediği eserlerin tamamı müzik edebiyatındaki önemli yerlerini almışlardır.
Shostakovich, piyano, yaylı çalgılar orkestrası ve solo trompet için bestelediği Allegro moderato-Allegro vivace, Lento (Valse), Moderato (Intermezzo), Finale. Allegro con brio başlıklı dört bölümden oluşan 1. Konçerto’sunu sonat formunda yazmıştır. İlk bölüm sonat allegrosu, ikinci bölüm üç bölümlü şarkı formundadır. İkinci ve dördüncü bölüm arasında bir geçiş niteliğinde olan üçüncü bölüm serbest formda yazılmış ve son bölüm ise tema ve varyasyonlardan oluşan bir rondodur.
Allegro, Andante ve Allegro başlıklı üç bölümden oluşan ikinci konçertosu da sonat formundadır. İlk bölüm sonat allegrosu, ikinci bölüm beş bölümlü şarkı formu ve son bölüm ise yine sonat allegrosudur. Bu konçertoda gençlik duyguları ve düşün- celeri hakimdir.
Shostakovich’ in iki konçertosunda da klasik dönem etkilerinin görülmesi ve klasik form yapısını kullanmış olması neo-klasik oluşunun kanıtı niteliğindedir. Bi- rinci konçertosunda özellikle Beethoven ve Haydn tarafından kullanılan bir yapı seçmiş oluşu, bu iki klasik dönem bestecisinden etkilendiğinin belirginliği ve İkinci Piyano Konçertosu’ nda her ne kadar Rachmaninoff ve Romantizm etkileri bulunsa da Hanon ve Czerny etütler ile oldukça benzerlikler gösteren kısımlar bulunması, onun neo-klasikliğini desteklemektedir. Shostakovich’ in eserlerinde de klasik dö- nemdeki gibi fazla pedal kullanımı yoktur, bir netlik vardır. Piyano konçertolarında solo ve orkestra eşit ağırlıktadır, birbirleriyle yarışır gibidir. Bu Shostakovich’ in genel özelliğidir.
Bu iki konçerto dünya edebiyatında en zor eserler değildirler. Shostakovich piyano eserlerinde çok zor ve karmaşık teknikler kullanmamıştır. Bütün pasajlar çok net ve belirgin, aynı zamanda da dinamiklerde, piyanodan forteye kadar, ifade büyük ve belirgin olmalıdır. Oktav pasajlarda iki elin 1. ve 5. parmakları tek tek ve pasaj cümle yaparak çalışılmalıdır. İki elin güç seviyeleri eşit olmadığından sol el daha özenli çalışılıp iki elin aynı seviyeye getirilmesi gerekir. Kullanılan aksak, senkoplu tartımları orkestra ile, yüksek tempoda uyumlu bir şekilde çalmak zor olacağından özenli ve dikkatli çalışılmalıdır.
Dmitri Shostakovich, bestelediği op.35 ve op.102 Piyano Konçertoları ile gü- nümüz piyano edebiyatına büyük bir katkıda bulunmuştur. Bu konçertoları çalabil- mek için, her eserin yorumlanmasında gerekli olan, eserin yazıldığı dönem hakkında yeterli bilgiye sahip olmak, bu bilgileri günümüz şartlarında değerlendirip, uygula- mak, eser ile içsel bir bağ kurup, anlayabilmek, bestecinin sitili, eserin sitili ve yapı- sı, bestelenme amacı iyi bir şekilde analiz edilip yorumlama aşamasında da bu nite- liklere uygun bir çalış geliştirilmesi ihmal edilmemelidir. Bu anlamda bu çalışmada ortaya konan tüm bulgular ve açıklamaların yorumcuya önemli katkıları olacaktır.
KAYNAKÇA
Aktüze, İrkin. (2004). Müziği Anlamak-Ansiklopedik Müzik Sözlüğü. İstanbul: Pan Yayıncılık
Aktüze, İrkin. (2007). Müziği Okumak. Cilt 5. İstanbul:Pan Yayıncılık. s.2350,2351,2369,2370
Cangal, Nurhan. (1999). Armoni. Ankara: Arkadaş Yayınevi
Griffiths, Paul, Mark Lindley, and Ioannis Zannos. 2001. "Microtone". The New
Grove Dictionary of Music and Musicians, ikinci edisyon, Edt. by Stanley Sa-
die and John Tyrrell. London: Macmillan Publishers.
Hanson, John. R. (1968) Form In Selected Twentıeth-Century Pıano Concertos Car- roll College Waukesha, Wisconsin November http://eric.ed.gov/?id=ED026970, erişim tarihi:10.03.2015)
İlyasoğlu, Evin. (2009) Zaman İçinde Müzik. İstanbul: Remzi Kitabevi Kütahyalı, Önder. (1981) Çağdaş Müzik Tarihi. Ankara:Varol Matbaası
Lee, Jung-Hwa. (2008) Dmitri Shostkovich’s Piano Concerto Op. 35: A Pianist’s Guide For Performance. The Ohio State University
Oransay, Gültekin. (1967) Konçerto Kılavuzu. Ankara: Ayyıldız Basımevi
Schwarz, Boris. (1980) Shostakovich Dmitry (Dmitriyevich). The New Grove Dicti- onary of Music and Musicians. Edt. Stanley Sadie. 17 cilt. New York:Macmillan Publishers Limited
Shostakovich, Dmitri. Hayatı ve Eserleri. Çev. Hakan Güçlü-Mehmet Kıvanç. (1999) Birinci baskı. İstanbul: Gelenek Dünya Yayıncılık. S.40
Tahirova, Ferah. (2010) Şostakoviç ve Türkiye. İstanbul: Pan Yayıncılık
Suvat, Elis. (2009) Dmıtrıy Shostakovıch’in Son Eseri Op. 147 Viyola Ve Piyano Sonatı’nın Tarihsel, Teorik Ve Formal İncelemesi. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ. Sos- yal Bilimler Enstitüsü. Trakya
http://bhco.co.uk/pages/node/256 (Erişim Tarihi:19.07.2014)
http://en.wikipedia.org/wiki/Impressionism#Music_and_literature(Erişim Tari- hi:13.08.2014)
http://en.wikipedia.org/wiki/Whole_tone_scale (Erişim Tarihi:13.08.2014) http://en.wikipedia.org/wiki/Expressionism#Music (Erişim Tarihi:19.07.2014) http://en.wikipedia.org/wiki/Microtonal_music (Erişim Tarihi:09.09.2014) http://en.wikipedia.org/wiki/Neoclassicism#In_music (Erişim Tarihi:11.09.2014) http://en.wikipedia.org/wiki/Aleatoric_music (Erişim Tarihi:11.09.2014)
http://en.wikipedia.org/wiki/Minimalism#Minimal_music (Erişim Tarihi:22.11.2014) http://en.wikipedia.org/wiki/Music_of_Russia (Erişim Tarihi:07.06.2014)
http://en.wikipedia.org/wiki/Soviet_music (Erişim Tarihi:21.11.2014) http://en.wiktionary.org/wiki/dodecaphony (Erişim Tarihi:19.03.2015)
http://en.wikipedia.org/wiki/Dmitri_Shostakovich#Awards(Erişim Tari- hi:19.03.2015)