AISI304L ve AISI 316 L östenitik paslanmaz çeliklerin bakır ile kaynaklanabilirliğinin araĢtırılması ve koruyucu gaz debisi ile ısı girdisinin etkilerinin belirlenmesi amacı ile yapılan bu çalıĢmada aĢağıdaki sonuçlar elde edilmiĢtir:
1. Paslanmaz çelikler ile bakır malzemeler farklı fiziksel özelliklere sahip olmakla beraber TIG kaynak yöntemi ile birbirleri ile birleĢtirilebilmiĢlerdir.
2. BirleĢme bölgesine hem nüfuziyet hemde mikro yapı açısından akıĢ debisi ve ısı girdisinin etkili olduğu gözlenmiĢtir.
3. Artan gaz debisi kayank bölgesinde atmosferik gazlara karĢı korurken kaynak metalinin soğuma hızını artırarak katılaĢtırmayı hızlandırmıĢ ve nüfuzuyeti azaltmıĢtır.
4. Artan ısı girdisi ergimeyi artıp nüfuziyeti olumlu yönde etkilemiĢtir.
5. Artan ısı girdisine bağlı olarak bakır malzemelerde oksitlenme artmıĢ ona bağlı olarak bakır malzemelerde oksitlenme görülürken paslanmaz çeliğin düĢük ısı iletkenliğine bağlı olarak soğuma hızı yavaĢlamıĢ ve sertlikte azalma belirlenmiĢtir.
6. Artan ısı girdisi hem paslanmaz çelik hemde bakır malzemenin eğrime oranını artırarak dolgu metali hacim oranını artırmıĢtır.
7. Isı girdisinde dolgu metali oranı artığından dolgu metalin sertliği düĢük ısı girdilerine göre daha yüksek ölçülmüĢtür.
8. AISI 304L paslanmaz çeliğin çekme deneyi sonucu, en yüksek akma ve çekme noktaları 220A, 16cm/dak, 13lt/dak, en düĢük akma ve çekme noktakları 180A, 16cm/dak, 7lt/dak parametrelerinden elde edilmiĢtir.
9. AISI 304L paslanmaz çeliğin çekme deneyi sonucunda, düĢük çekme mukavemet değerleri elde edilmiĢtir. Kopmalar kaynaktan olmuĢtur.
10. AISI 304L paslanmaz çeliğe yapılan eğme deneyleri sonucunda; bükümleri yapılan numunelerin tümü kaynaktan kopmuĢtur, baĢarılı eğme gerçekleĢmemiĢtir.
11. AISI 316 L paslanmaz çeliğin çekme deneyi sonucu, en yüksek akma ve çekme noktaları 200A, 13cm/dak, 10lt/dak, en düĢük akma ve çekme noktakları 160A, 20cm/dak, 13lt/dak parametrelerinden elde edilmiĢtir.
12. AISI 316 L paslanmaz çeliğin çekme deneyi sonucu, yüksek çekme mukavemet değerleri elde edilmiĢtir. Kopmaların çoğu bakırdan olmuĢtur.
13. AISI 316 L paslanmaz çeliğin çekme deneyi sonucu, yapılan eğme deneyleri sonucunda; 200A akımda yapılan kaynakların katlamalarında baĢarılı eğmeler gerçekleĢmiĢtir. 180A akımda ise 13cm/dak ve 16cm/dak kaynak hızlarıyla, tüm gaz debilerinde (10, 13, ve 15lt/dak) baĢarılı eğmeler gerçekleĢmiĢtir.
14. AISI 316 L paslanmaz çeliğin çekme deneyi sonucu, düĢük ısı girdisi ile yapılan birleĢtirmeler: eğme deneyinde görülürken, ısı girdisi artıkça çatlama oluĢmadan eğme testi baĢarılı olmuĢtur.
15. AISI 304 L paslanmaz çeliğin çekme deneyi sonucu, çentik darbe deneyinde, en yüksek çentik darbe mukavemetinin 220A, 12cm/dak, 7lt/dak’da olduğu, en düĢük çentik darbe mukavemetinin ise 180A, 10cm/dak, 7lt/dak) olduğu saptanmıĢtır.
16. AISI 316 L paslanmaz çeliğin çekme deneyi sonucu, çentik darbe deneyinde, en yüksek çentik darbe mukavemetinin 200A, 13cm/dak, 10lt/dak’da olduğu, en düĢük çentik darbe mukavemetinin ise 160A, 20cm/dak, 10lt/dak’da olduğu saptanmıĢtır.
Sonuç olarak; deneysel çalıĢmalarda kullanılan parametreler doğrultusunda 316L paslanmaz çelik – bakır çiftinin CuNi30 kaynak ilave teli ile kaynağının en iyi mekanik özellikleri vereceği tahmin edilmektedir.
KAYNAKLAR
1. Gözütok, E. (2011). Paslanmaz Çeliklerin TIG Kaynağında Argon-Hidrojen Gaz Karışımının Birleştirmelerin Mekanik ve Mikroyapı Özelliklerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Karabük, 11-35.
2. Eryürek, Ġ. B. (2006). Çelikler İçin Elektrot Seçimi Gazaltı Kaynağı Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı Askaynak Yayını, Ġstanbul 1-77.
3. Anık, S., ve Anık, E. S., (1978). Soru ve Yanıtlarıyla Kaynak Tekniği Birsen Kitabevi Yayını. Ġstanbul, 154-193.
4. Ġnternet: Kromaks Krom Ve Plastik ĠnĢ.San.Tic. A.ġ. (2004). Paslanmaz çeliğin genel tanıtımı.URL:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.kromaks.com+&date=2014-08-01.
5. Anık,S., Tülbentçi,K., Kaluç, E. (1991). Örtülü Elektrot ile Elektrik Ark Kaynağı.
Gedik Holding yayını Ġstanbul, 19-20,82,224,231-232,295.
6. Köylü, A. (2010). Yakıt Hücrelerinde Kullanılacak Gözenekli Paslanmaz Çelik Toz Metal Parçaların Üretim Parametrelerinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2.
7. Tülbentçi, K., (1998).MİG- MAG Gazaltı Kaynak Yöntemi, Arctech Yayını, Ġstanbul, 8. James, F. (1996). The Procedure Handbook of Arc Welding, Cavcar, M. The Lincoln
Electric Company,
9. Wolfgang, W. (1998). Malzeme Bilgisi ve Muayenesi. (S. Anık, E.S. Anık ve M.
Vural). Ġstanbul: Birsen yayınevi. 203-215.
10. Kulaç, E.,Taban, E. (1996). Paslanmaz Çelikler, GeliĢtirilen Yeni Türleri ve Kaynak Edilebilirlikleri. Mühendis ve Makine Yayını, Ġstanbul, 40
11. Kahraman, N., Durgutlu, A. (2005). 316L Paslanmaz Çelik ve Bakır Levhaların Örtülü Elektrot ve TIG Kaynak Yöntemi ile BirleĢtirilebilirliğinin AraĢtırılması. Teknoloji, 8 (1): 43-50
12. Dağlılar, S., Duman,Ü. ve Abkan, T. (2006). X2 CrNi 18 9 / G 20 Malzemelerinin TIG Kaynağı Ġle BirleĢtirilmesi. TMMOB Metalurji Mühendisleri Odası Dergisi 142:44-47
13. Modenese, P. J. Apolinario, E.R., and Pereira, I. M. (2000). TIG welding with single- component flux. Journal of Materials Processing Technology, 99:260-265
14. Wang, J., Cao, J., and Feng, J. (2010). Mikrostructure and mechanical performance of depositing CuSi3 Cu alloy onto 30CrMnSi steel plate by the novel consumable and non-consumable electrodes indirect arc welding. Materials and Design 31:2253-2258
15. Correa, E. O., Costa, S. C., Santos, J. N. (2009). Studies on weldabilitiy of iron-based powder metal alloys using pulsed gas tungsten arc welding process”, Journal of Materials Processing Technology, 209:3937-3942
16. Lu, F., Tang, X., Yu, H.,Yao S. (2006). Numerical simulation on interaction between TIG welding arc and weld pool.,Computational Materials Science, 35:458-465
17. Mishra, S., Lienert, T. J., Johnson,M. Q. and Debroy, T. (2008).An experimental and theoretical study of gas tungsten arc welding of stainless steel plates with different sulfur concentrations, 56, 2133-2146.
18. Qinglei, J., Yajiang, L., Puchkov, U. A., Juan, W. and Chunzhi, X. (2010).
Microstructure characteristics in TIG welded joint of Mo- Cu composite and 18-8 stainless steel. Journal of Refractory Metals & Hard Materials 10,1016-1020.
19. Duranton, P., Devaux, J., Robin, V., Gilles, P. and Bergheau, J.M. (2004). 3D modelling of multipass welding of a 316L stainless steel pipe. Journal of Materials Processing Technology 153, 457-463.
20. Uyulgan, B., Çetinel, H. ve Aksoy, T. (2007). Ġki Farklı Çeliğin Kaynağındaki Uyumsuzluğun Ġncelenmesi. Mühendis ve Makine, 48 (573), 18-23.
21. Lothongkum, G. and Chaumbai, P. (1999). “Bhandhubanyong, P., TIG Pulse Welding of 304L Austenitic Stanless Steel in Flat, Vertical and Overhead Positions”, Journal of Materials Processing Teknology 89-90, 410-414.
22. Yuang, S.C. and Tarng, Y.S. (2002). Process Parameter Selection for Optimizing The Weld Pool Geometry in The Tungsten Inert Gas Welding of Stainless Steel. Journal of Materials Processing Technology, 122, 33-37.
23. Lu, S., Fujii, H. and Nogi, K. (2009). Arc ignitability, bead protection and weld shape variations for He-Ar-O2 shielded GTA welding on SUS304 stainless steel. Jounal of Materials Processing Technology, 209, 1231-1239
24. Kang, B.Y., Prasad,Y.K.D.V., Kang, M.J.,Kim, H.J. and Kim, I.S. (2009).The effect of alternate suppy of shielding gases in austenite stainless steel GTA welding. Journal of Materials Processing Tecnology 209:4722-4727
25. Akbari Mousavi,S. and Miresmaeili S.A.A. (2008). Experimental and numerical analyses of residual stres distributions in TIG welding process for 304L stainless steel, Journal of Metarials Processing Technology 208:383-394
26. Torres, J. H., Guerrero, S.M.D., Hernandez, J.M.A. and Meneses, V.M.C. (2008).
Crystalline phases and granular structure of TIG- welded Zn-22Al-2Cu alloy plates”, Journal of Metarials Processing Technology 198:162-167
27. Huang, Y. H. (2010). Effect of activating flux on the welded joint characteristics in gas metal arc welding Materials and Design 31:2488-2495
28. Tusek, J. ve Suban, M. (2000). Experimental research of the effect of hydrogen in argon as a shielding gas in arc welding of high-alloy stainless steel. İnternational Journal of Hydrogen Energy 25:369-376
29. Çakmakkaya, M. (2008). TIG Yöntemiyle BirleĢtirilen Östenitik Paslanmaz Çelik ve DüĢük Karbonlu Malzeme Çiftlerinin Ġç Yapı ve Mekanik Özelliklerinin Ġncelenmesi.
Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi, (1): 69-77
30. YumuĢak, D. M. (2008). Gaz Altı Kaynak Yöntemi İle Kaynatılan Ferritik Paslanmaz Çeliklerde Argon ve Helyum Gazlarının Kaynak Karakteristik Üzerine Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 54,69-70,99.
31. Tusek, J., Kampus, Z. ve Suban, M. (2001). Welding of tailored blanks of different materials. Journal of Materials Processing Technology 119:180-184
32. Anık, S., Dikicioğlu, A. ve Vural, M. (1997). Ġmal Usulleri. Birsen Yayınevi, Ġstanbul 36-39
33. Ġnternet: Gedik Eğitim ve Sosyal Yardım Vakfı (2007). Kaynak Teknolojisi III.
Web:http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.gedikegitimvakfi.org.tr%2Ffiles%2F downloads%2FKutuphane%2Flibrary_10.pdf+&date=2014-08-01 Son EriĢim Tarihi: 13.07.2012 34. Gourd, L. M. (1996). Kaynak Teknolojisinin Esasları (çev. Ġ. B. Ertürk, O. Bodur ve
A. Dikicioğlu). Ġstanbul: Birsen Yayınevi. (Eserin orjinali 1980’de yayımlandı).
30,58-59,92-93.
35. Eratıcı, E. (2011). Magnezyum Alaşımlarının TIG Kaynak özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversite Fen Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul, 4.
36. Oğuz, B. (1989). Ark kaynağı. (Ġkinci Baskı). Ġstanbul: Oerlikon Yayını, 1-7.
37. Ġnternet: Gedik Eğitim ve Sosyal Yardım Vakfı. (1991). Kaynak teknolojisi el kitabı Web:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.gedikkaynak.com.tr%2FDosyalar%2FKutu phane%2Flibrary_6.pdf+86%2C89&date=2014-08-01
38. DolutaĢ, H. ve Cavcar, M. (2001). Dubleks paslanmaz çeliklerin kaynağı. Oerlikon Yayını, Ġstanbul, 3.
39. Fujii, H., Sato, T., Lua, S. and Nogi, K. (2008). Development of an Advanced A-TIG (AA- TIG) welding method by control of Marangoni convection. Materials Science and Engineering A 495, 296-303.
40. Karagöz, A. (2010). Ark Kaynağında Akım Türü Ve Kutup Farklılığının Kaynak Dikişi Geometrisine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 82.
41. Ġnternet: Gedik Eğitim ve Sosyal Yardım Vakfı. (2007). Gazaltı Ark Kaynağı (TIG • MIG • MAG) Web:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.gedikegitimvakfi.org.tr%2Ffiles%2Fdownl oads%2F+Kutuphane%2Flibrary_1.pdf+&date=2014-08-01 Son EriĢim Tarihi: 15.04.2014
42. Ġnternet: Türkiye Maden Tetik Arama (2004). Bakırın Özellikleri, AlaĢımları ve Mineralleri.Web:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.maden.org.tr%2Fresimler%2Fekler%2Fc0 991344c3d760a_ek.pdf+&date=2014-08-01 Son EriĢim Tarihi: 03.03.2014
43. Cavcar, M. (1996). Bakır ve Bakır alaşımlarının kaynağı. Ġstanbul: Oerlikon Yayınları, 2-16.
44. Koçak, H. (2006). Bakır Alaşımları El Kitabı. Ġstanbul: Sağlam Metal San. Tic. A.ġ.
Yayını, 1-3.
45. Ġnternet: Türkiye Maden Tetik Arama (2004). Madenlerin kullanım alanları Web:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.mta.gov.tr%2Fv2.0%2Fdefault.php%3Fid
%3Dmaden_kullanim%23bakir+&date=2014-08-01 Son EriĢim Tarihi: 04.03.2014 46. Oğuz, B. (1990). Demir dışı metallerin kaynağı, Ġstanbul: Oerlikon Yayını.
47. Ġnternet: Askaynak. (2007). Östenitik Paslanmaz Çeliklere Ait Fiziksel Özellikler Web:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.askaynak.com.tr%2Fcontents%2F34%2F2 0110704120329_paslanmaz-celikler.pdf+&date=2014-08-01 Son EriĢim Tarihi: 10.04.2014
48. Kayır, Y. Z., ve Baççıl E. G. (2008). Türkiye Paslanmaz Çelik Üretmeli mi? 14.
Uluslararası Metalurji ve Malzeme Kongresinde sunuldu, Ankara. 1-11.
49. OdabaĢ, C. (2004). Paslanmaz çelikler, Temel Özellikler, Kullanım Alanları Kaynak Yöntemleri. Ġstanbul: Askaynak Yayını, 113,167-173.
50. Kaya, Y. (2010). AISI 304 ve AISI 430 Paslanmaz Çeliklerin TIG, MIG ve Örtülü Elektrod Ark Kaynağıyla BirleĢtirilebilirliğinin AraĢtırılması. Gazi Üniv. Müh. Mim.
Fak. Dergisi, 25(5),549-557.
51. Eryürek, Ġ.B., Sevük, A., OdabaĢ, C. (2008). Kaynak Teknolojisi. (Üçüncü Baskı).
Kaynak Tekniği Sanayi ve Ticaret A.ġ. Kocaeli 83-84,160.
52. Ural, M. ve Kaluç, E. (1996). Paslanmaz çeliklerin TIG yöntemi ile kaynağı. Ġstanbul:
Metal Makine Yayını, 12-20.
53. Ġnternet:Kaynaklı BirleĢtirme Teknikleri. Web:
http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwebsitem.gazi.edu.tr%2Fsite%2F+ademkurt%2 Ffiles+2013.&date=2014-08-01 Son EriĢim :03.04.2014
54. SmallK. B., Englehart D. A. and Christman T. A. (2008). Guıde to Etchıng Specialty Alloys. Advanced Materıals & Processes, 32-37.
55. ġekercioğlu, T. ve Özenç, M. (2012). Metallerin yapıĢtırılmasında yüzey hazırlama yöntemlerinin Ġncelenmesi. TMMOB MMO Mühendis ve Makine Dergisi, 53(6), 43-50.
ÖZGEÇMĠġ
KiĢisel Bilgiler
Soyadı, adı : ACAR, Hasan
Uyruğu : T.C.
Doğum tarihi ve yeri : 15.02.1970
Medeni hali : Evli
Lisans Gazi Üniversitesi/M.E.B 1994
Lise Adana KarĢıyaka End. Mes. Lisesi 1987
ĠĢ Deneyimi
Yüzme, Seyahat etmek, kitap okumak, bilgisayar teknolojileri