Sunulan çalıĢmada elde edilen veriler değerlendirildiğinde, Campylobacter türlerinin çalıĢma bölgemizde abort nedenleri arasında önemli düzeyde olduğu görüldü.
Koyun, keçi ve sığır karaciğeri örneklerinde beklenilenden daha düĢük seviyede izolasyon gerçekleĢmiĢ, nedenleri tartıĢma bölümünde sorgulanmıĢtır. Bu durum, karaciğer gibi iç organ ve karkaslarda, Campylobacter spp. kontaminasyon düzeyinin azaldığı kanaatini oluĢturmak için yeterli görülmedi.
Ortaya konulan antibiyotik dirençlilik profili, etkenin coğrafi bölgelere göre değiĢen oranlarda dirençlilik gösterdiğini düĢünüldü. ÇalıĢılan numunelerin dar bir bölgeyi ve küçük bir populasyonu temsil etmesi, daha geniĢ kapsamlı çalıĢmalara ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Ayrıca; küçük ve büyükbaĢ hayvan yetiĢtiricilerinin antibiyotikleri geliĢigüzel kullandıkları, saha pratiği yapan veteriner hekimlerin kabul ettiği bir gerçektir. Bu bağlamda, bilinçsiz antibiyotik kullanımının önüne geçilmesi için, yetiĢtiricilerde ve Veteriner Hekimlerde farkındalık oluĢturacak faaliyetler geliĢtirilip uygulanmalıdır.
Epidemiyolojik haritalar çıkarılması amacıyla bu tür çalıĢmaların ülke geneline yayılımının teĢvik edilmesinin, hastalıkla mücadele için bir eylem planı oluĢturulmasına önemli katkı sağlayacağı sonucuna varıldı.
ÖZET
Afyonkarahisar ve Kütahya Ġllerindeki Mezbahalarda Kesilen Koyun, Keçi, Sığır Karaciğerleri ile Koyun Aborte Fetüslerinden Campylobacter Türlerinin Ġzolasyonu ve Ġdentifikasyonu ile Antibiyotik Dirençliliklerinin Tespit Edilmesi
Bu çalıĢmada, Afyonkarahisar ve Kütahya illerinden Ocak 2016 – Mayıs 2016 döneminde mezbahalarda sağlıklı olarak kesilen koyun, keçi ve sığırlardan alınan 50’Ģer adet karaciğer örneği ile yine aynı bölgeden Nisan 2015 – Mayıs 2016 döneminde temin edilen 44 aborte koyun fetüsünde, Campylobacter spp. varlığı arandı. Kültür tekniğiyle izole edilen suĢlar, API Campy (Biomerieux, France) test kitleriyle identifiye edildi. Ġdentifikasyonun ardından, disk difüzyon yöntemiyle suĢların antibiyotik dirençlilikleri belirlendi.
Ġncelenen 44 aborte koyun fetüsünden, 7 adet (%15,91) Campylobacter spp. izole edildi. Ġdentifikasyonları yapıldığında, örneklerin 5’inin C. fetus subsp. fetus (%71,43), 2’sinin C. jejuni (%28,57) olduğu tespit edildi.
ElliĢer karaciğer örneğinden, 3 koyun karaciğerinde (%6) ve 1 keçi karaciğerinde (%2) Campylobacter spp. izole edildi. Ġzolatların 3’ünün C. jejuni (%75), 1’inin C. coli (%25) olduğu tespit edildi. Sığır karaciğerlerinden ise
Campylobacter spp. izole edilemedi.
Elde edilen 11 adet Campylobacter izolatının analizinde siprofloksasin ve tetrasikline %45,5, eritromisine %27,3, ampisiline %9,1 oranında dirençlilik tespit edildi. Gentamisin, kloramfenikol ve streptomisine karĢı ise dirençlilik gözlenmedi. Kullanılan antibiyotikler için tespit edilen duyarlılık oranları, ampisiline %72,7, eritromisine %54,5, gentamisine %90,9, kloramfenikole %100, streptomisine %72.7, siprofloksasin ve tetrasikline %27,3 olarak bulundu.
Sonuç olarak; Campylobacter türlerinin çalıĢma bölgemizde de abort nedenleri arasında önemli düzeyde olduğu görüldü. Ortaya konulan antibiyotik dirençlilik profili, Campylobacter türlerinin coğrafi bölgelere göre değiĢen oranlarda dirençlilik gösterdiğini düĢünüldü. Bilinçsiz antibiyotik kullanımının önüne geçilmesi için, yetiĢtiricilerde farkındalık oluĢturacak faaliyetler geliĢtirilip uygulanmalıdır. Epidemiyolojik harita çıkarılması amacıyla, bu tür izolasyon ve identifikasyon çalıĢmaları artırılarak ülke geneline yayılmalıdır.
Anahtar Sözcükler : Antibiyotik direnci, Campylobacter spp., Koyun fetüs,
SUMMARY
Isolation, identification and detection of antibiotic resistance of Campylobacter species from sheep, goat, cattle livers and aborted sheep faetuses slaughtered in the slaughtehouses of Afyonkarahisar and Kütahya provinces.
In this study, the presence of Campylobacter spp. was investigated in a total number of 150 liver samples obtained from clinically healthy 50 sheep, 50 goats and 50 cattle slaughtered by the slaughterhouses of Afyonkarahisar and Kutahya provinces during the period of January 2016 to May 2016 and 44 aborted sheep fetuses obtained from the same region between April 2015 and May 2016. Isolated strains with the help of culture technique were identified with API Campy (Biomerieux, France) test kits. After identification, antibiotic resistance of strains was determined by disc diffusion method.
Campylobacter spp. were isolated from 7 samples (15.91%) of 44 aborted
sheep fetuses. After identification of Campylobacter spp. it was determined that 5 samples (71.43%) of 7 were C. fetus subsp. fetus (71.43%) and 2 samples were C.
jejuni (28.57%).
Out of 50 each liver samples, Campylobacter spp. were isolated from 3 sheep liver (6%) and 1 goat liver (2%). Three of isolates were identified as C. jejuni (75%), 1 of isolates as C. coli (25%). Campylobacter spp. were not isolated from cattles.
When 11 Campylobacter isolates were analysed, the resistance rates for ciprofloxacin and tetracycline were 45.5%, erythromycin 27.3%, ampicillin 9.1% There was no resistance against gentamicin, chloramohenicol and streptomycin. The rates of susceptibility to antibiotics used were 72.7% for ampisiline, 54.5% for erythromycin, 90.9% for gentamicin, 100% for chloramohenicol, 72.7% for streptomycin, 27.3% for ciprofloxacin and tetracycline.
As conclusion; it was seen that the types of Campylobacter had an important place among the reasons of abortion in our region as well. The profile of antibiotic resistance revealed made us think Campylobacter spp. show resistance at varying rates depending on the geographical area. To avoid the use of unconscious antiobioticsactivities that will raise awareness should be developed and implemented for breeders. For the purpose of epidemiological mapping such isolation and identification studies should be spread throughout the country at an increasin rate.
Key words : Antiobiotic resistance, Campylobacter spp., sheep fetus,
KAYNAKLAR
AÇIK, M.N. (2006). Sığır ve koyun orijinli campylobacter jejuni ve campylobacter coli’nin moleküler tiplendirilmesi, Doktora Tezi, T.C. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Elazığ.
AKAN, M. (2002). Kanatlı Hayvan Hastalıkları. Kampilobakter Ġnfeksiyonları. Ed. ĠZGÜR, M., AKAN,M. Medisan Yayınevi. 1. Baskı. Sy. 70-77.
ALLSUP, T.N. (1985). Ovine Campylobacter Abortion, Commision of the Europen Communities. sy. 93-107.
ANONĠM. EriĢim: http://www2.le.ac.uk/departments/genetics/vgec/highereducation/Microb ial%20Sciences/bacteria-passport/campylobacter-jejuni-1 EriĢim Tarihi: 14.10.2016. ARDA, M., ĠSTANBULLUOĞLU, E., DĠKER, S., BĠSPĠNG, W., AKAY Ö., AYDIN, N., ĠZGÜR, M., KARAER Z. (1987). Orta Anadolu Bölgesi Koyunlarında Abortus Olgularının Etiyolojisi Ve Serolojisi Üzerinde Bir ÇalıĢma, A. Ü. Vet. Fak. Der.J4
(2): 195-206.
ARDA, M., MĠNBAY, A., LELOĞLU, N., AYDIN, N., KAHRAMAN, M., AKAY, Ö., ILGAZ, A., ĠZGÜR, M., DĠKER, K.S. (1999). Özel Mikrobiyoloji. Medisan Yayın Serisi:26, Dördüncü Baskı.
ASPINAL, G.O., MCDONALD, A.G., PANG,H., KURJANCZYK, L.A., PENNER, J.L. (1994). Lipopolysaccharides of Campylobacter jejuni Serotype O:19 Structures of Core Oligosaccharide Regions from the Serostrain and Two Bacterial Isolates From Patients with the Guillain-Barré Syndrome. Biochem. 33: 241-249.
AVRAIN, L., HUMBERT, F., HOSPITALIER, R. L., SANDERS, P., VERNOZYROZAND, C., KEMPF, I. (2003). Antimicrobial resistance in
Campylobacter from broilers: association with production type and antimicrobial
use. Vet. Microbiol.,96: 267-276. DOĠ:10.1016/j.vetmic.2003.07.001
AYDIN, F., LELOĞLU, N., ġAHĠN, M., OTLU, S. (1994). Kars yöresinde sığır ve koyunlarda görülen abortların bakteriyolojik yönden araĢtırması. I. Ulusal Veteriner Mikrobiyoloji Kongresi, 27•29 Ekim 1994, Ankara.
AYTUĞ, C. D., ALAÇAM, E., ÖZKOÇ, Ü., YALÇIN, B. C., ÖKÇEN, H., TÜRKER H. (1990). Koyun Keçi Hastalıkları ve YetiĢtiriciliği Tüm Vet. Hayvancılık Hizmetleri Yayını. No:2 sy. 161-163.
BAILLON, M.L., VAN VLIET, A.H., KETLEY, J.M., CONSTANTINIDOU,C., PENN, C.W. (1999). An iron-regulated alkyl hydroperoxide reductase (AhpC) confers aerotolerance and oxidative stress resistance to the microaerophilic pathogen
Campylobacter jejuni. J. Bacteriol.181: 4798-4804.
BATMAZ, H. (2013). Koyun ve Keçilerin Ġç Hastalıkları Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. ġti. Sy. 240.
BATMAZ, H. (2016). Sığır Ġç Hastalıkları, Semptomdan Tanıya Tanıdan Sağaltıma. Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. ġti. Sy. 196.
BLASER, M.J., RELLER, B. L. (1981). Campylobacter enteritis. N. Eng. J. Med.,305: 144- 452.
BOLTON, F.J., ROBERTSON, L. (1982). A Selective Medium for Isolating Campylobacter
jejuni/coli.J. Clin. Pathol.35: 462-467.
BOSTAN, K. (2000). Campylobacter Jejuni’nin Gıda Maddelerindeki Mevcudiyeti ve Halk Sağlığı Açısından Önemi. Ġstanbul Üniv. Vet. Fak. Derg.26 (2): 489-501.
BUCK, G. E., KELLY, T. (1981). Effect of moisture content of the medium on colony morphology of Campylobacter fetus subsp. jejuni. J. Clin. Microbiol.,14(5): 585- 586.
BUTZLER, J.P. (2004). Campylobacter, from obscurity to celebrity. Clin. Microbiol. Infect.
10: 868-876.
BUTZLER, J.P., DEKEYSER, P., DETRAĠN, M., DEHEAN, F. (1973). Related vibrio stools. J.Pediat.,82: 493-495.
BUTZLER, J. P., DEKEYSER, P., LAFONTAĠNE, T. (Jan. 1974). Susceptibility of Related
Vibrios and Vibrio fetus to Twelve Antibiotics. J. Antimicrob Chemother. Sy. 86-89.
BUTZLER, J.P., SKIRRIOW, M.B. (1979) Campylobacter enteritis. Clin. Gastroenterol.
8: 737-765.
CLINICAL AND LABORATORY STANDARTS INSTITUTE (January 2007). Table 3. Acceptable Limits for Quality Control Strains Used to Monitor Accuracy of Disk Diffusion Testing Of Nonfastidious Organisms. Vol. 27 No. 1.
CLIVER, D. O. (1990). Foodborne Diseases. Academic Press, Inc., London.
CORNELIUS, A.J., NICOL, C., HUDSON, J.A. (1 March 2005). Campylobacter spp. Ġn New Zealand raw sheep liver and human campylobacteriosis cases. Int. J. Food
Microbiol. 99(1): 99-105.
CORRY, J. E. L., POST, D .E., COLIN, P., LAISNEY, M. J. (1995). Culture media for the isolation of Campylobacters.Int. J. Food Microbiol.26: 43-76.
ÇIBIK, E., ASLAN, S., ÖZMEN, M., AKILLI, H., TURUT, N., YOLDAġ, A., GÜVEN GÖKMEN, T., MERAL M. (2014). Adana Yöresinde, Broyler ĠĢletmelerinde
Campylobacter coli ve Campylobacter jejuni’nin Ġnsidansı, Antibiyotik
Dirençlerinin Belirlenmesi. AVKAE Dergisi Sayı:4 sy. 1-8.
DEKEYSER, P., GOSSUIN-DETRAIN, M., BUTZLER, J.P., STERNON, J. (1972). Acute enteritis due to a related vibrio: first positive stool cultures. J Infect Dis.125: 390 -392.
DĠKER, K. S. (1992). Koyun ve sığırlardan izole edilen Campylobacter türlerinin identifikasyonu üzerine çalıĢmalar. Doktora Tezi. Ankara.
DĠKER. S. (2006) Veteriner Mikrobiyoloji. Campylobacter, Arcobacter ve Helicobacter Ġnfeksiyonları. Ed. AYDIN, N., PARACIKOĞLU, J. Ġlke Emek Yayınları. Sy. 237- 249.
DOYLE, M. P., ROMAN. D. J. (1982). Sensitivity of Campylobacter jejuni to drying. J.
Food Protect.45: 507-510.
EGEN, S. (2000). Untersuchungen zur Tenezität von Campylobacter jejuni Einfluß von Trägermaterial, relativer Luftfeuchte und Temperatur auf zwei ausgewählte Stämme- Inäugural Dissertation. Tierarztliche Hochschule Hannover, Germany.
ENGBERG, J., AARESTRUP, F.M., TAYLOR, D.E., SMIDT, P.G., NACHAMKIN, I. (2001). Quinolone and macrolide resistance in Campylobacter jejuni and C. coli: resistance mechanisms and trends in human isolates. Emerg. Infect. Dis.7: 24-34. ENOKIMOTO, M., KUBO, M., BOZONO, Y., MIENO, Y., MISAWA, N. (7 Aug 2007).
Enumeration and identification of Campylobacter species in the liver and bile of slaughtered cattle. Int J Food Microbiol.118(3): 259-63.
EROL, Ġ. (2007). Gıda Hijyeni ve Mikrobiyolojisi. Campylobacter jejuni. Pozitif Matbaacılık, Ankara. Sy. 71-77
FERRERO, R. L., LEE, A. (1988). Motility of Campylobacter jejuni in a viscous environment, comparison with conventional rod shaped bacteria. J.Gen.
Microbiol.,134: 53-59.
FIELD, L. H., HEADLEY, V. L., PAYNE, S. M., BERRY, J. (1986). Influence of iron on growth, morphology, outer membran protein composition and synthesis of siderophores in Campylobacter jejuni. Infect. Immun.,54(1): 126-132.
GARRTY, GM. (2001). The Archaea and the Deeply Branching and Phototrophic Bacteria. “Bergey's Manual of Systematic Bacteriology, Vol.1, 2nd Ed.” DR Boone, RW Castenholz. Eds. Williams & Wilkins, Baltimore.
GAUDREAU, C., GILBERT, H. (2003). Antimicrobial Resistance of Campylobacter jejuni
subsp. jejuni Strains Isolated from Humans in 1998 to 2001 in Montre´al, Canada.
Antimicrob Agents And Chemother. 47: 2027–2029.
GE, B., WHITE, D. G., MCDERMOTT, P. F., GIRARD, W., ZHAO, S., HUBERT, S, MENG, J. (2003). Antimicrobial-resistant Campylobacter species from retail raw meats. Appl. Environ. Mıcrobiol.69: 3005–3007.
GENÇER, B., ZARAKOLU, P., KILIÇ, S., YURDAKÖK, K., GÜVENER, E. (2001).
Campylobacter jejuniizolasyonunda kullanılan üç selektif besiyerinin
karĢılaĢtırılması, Mikrobiol. Bült.35: 45-52.
GRANT, K. A., PARK, S. F. (1995). Molecular characterization of katA from C. jejuni and generation of a catalase deficient. Microbiol.141: 1369-1376.
GUPTA, A., NELSON, J. M., BARRETT, T. J., TAUXE, R. V., ROSSITER, S. P., FRIEDMAN, C. R., JOYCE, K. W., SMITH, K. E., JONES, T. F., HAWKINS, M. A., SHIFERAW, B., BEEBE, J. L., VUGIA, D. J., RABATSKY-EHR, T., BENSON, J. A., ROOT, T. P., ANGULO, F. J. (2004). Antimicrobial resistance
among Campylobacter strains, United States, 1997-2001. Emerg. Infect. Dis.,10(6): 1102-1109.
HANI, E. K., CHAN, V. L. (1995). Expression and characterization of Campylobacter jejuni benzoylglycine amidohydrolase (hippuricase) gene in Escherichia coli. J. Bacteriol.,
177(9): 2396-2402.
HANNU, T., MATĠLLA, L., RAUTELĠN H. (2002). Campylobacter triggered reactive arthritis: a population-based study. Rheumatology (Oxford).41(3): 312-318.
HANSSON, I. (2007). Bacteriological and Epidemiological Studies of Campylobacter spp.in Swedish Broilers. Doctoral thesis, Swedish University of Agricultural Sciences, Uppsala.
HASÇELĠK, G., WĠLLEKE, TOPÇU, A., SÖYLETĠR, G., DOĞANAY, M. (2008).
Campylobacter türleri, Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi, Üçüncü Baskı,
Nobel Kitapevi Ġstanbul. Sy. 2215-2223.
HAZIROĞLU, R., MĠLLĠ Ü, H. (1998). Veteriner Patoloji Cilt II. Tamer Matbaacılık, Yayıncılık, 2.cilt, sy. 483-484.
HUGDAHL, M. B., BERRY, J. T., DOYLE, M. P. (1988). Chemotactic behaviour of
Campylobacter jejuni. Infect. Immun.,56(6): 1560-1566.
ISHIHARA, K., KIRA, T., OGIKUBO, K., MORIOKA, A., KOJIMA, A., KIJIMATANAKA, M., TAKAHASHI, T., TAMURA,Y. (2004). Antimicrobial susceptibilities of Campylobacter isolated from food-producing animals on farms (1999-2001): results from the Japanese veterinary antimicrobial resistance monitoring program. Int. J. Antimicrobial Agents.24: 63-69.
JONES, D. M., SUTCLIFFE, E. M., CURRY, A. (1991). Recovery of viable but nonculturable Campylobacter jejuni. J. Gen. Microbiol.,137(10): 2477-82.
JONES, D.M., SUTCLIFFE, E.M., RIOS, R., FOX, A.J. CURRY, A. (1993).
Campylobacter jejuni adapts to aerobic metabolism in the environment. J. Med. Microbiol.38: 145-150.
KARAMAN, Z., KÜÇÜKAYAN, U. (2000). 1993-1997 yılları içinde enstitümüze gönderilen atık yapan koyun kan serumları ve materyallerinin serolojik ve mikrobiyolojik yoklama sonuçları. Etlik Vet Mikrob Derg.11: 1-2.
KENAR, B. (1992). Konya bölgesinde yavru atan koyunlardan izole edilen Campylobacter türlerinin tespiti üzerine çalıĢmalar. Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı. Uzmanlık Tezi, Samsun.
KENAR B. (1993). Orta Karadeniz Bölgesinde atık yapan koyunlarda Campylobacter türlerinin izolasyonu ve identifikasyonu ile bazı antibiyotiklere duyarlılıkları üzerinde çalıĢmalar. Doktora Tezi, Konya.
KENAR, B., ERGANĠġ, O., KAYA, O. ve GÜLER, E. (1990). Konya bölgesinde koyunlarda atıklara sebep olan Brucella, Campylobacter, Salmonella ve
KETLEY, J. M. (1997). Pathogenesis of enteric infection by Campylobacter.Microbiol.,143: 5-21.
KONKEL, M.E., JOENS, L.A. (1989). Adhesion to and invasion of Hep-2 cells by
Campylobacter spp. Infect. Immun.57: 2984-2990.
KÜÇÜKAYAN, U., DAKMAN, A., ÜLKER, U., MÜġTAK. K. (2007). Koyun kan serumları ve fetuslarının bakteriyel atık etkenleri yönünden incelenmesi. Etlik.
Veteriner Mikrobiyoloji Derg, 18, 11 - 16, 2007: 11-16.
LADRÓN DE GUEVARA, C.,PÉREZ-POMATA, L. T., AGULLA, A., MERINO, F. J., VĠLLASANTE, P. A., VELASCO A.C. (1989). Recovery of Campylobacter from human faeces stored at 4 degrees C. Epidemiol Infect.Apr;102(2): 281-5.
LAMOUREUX, M., MACKAY, A., MESSIER, S., FLISS, I., BLAIS, B.W., HOLLEY, R.A., SIMARD, R.E. (1997). Detection of Campylobacter jejuni in food and poultry viscera using immunomagnetic separation and microtitre hybridization. J. Appl.
Microbiol. 83: 641-651.
LAZOU, T., HOUF, K., SOULTOS, N., DOVAS, C., IOSSĠFĠDOU, E. (3 March 2014b).
Campylobacter in small ruminants at slaughter: prevalence, pulsotypes and antibiotic
resistance. International Journal of Food Microbiology, Volume 173. sy. 54-61. LAZOU, T., DOVAS, C., HOUF, K., SOULTOS, N., IOSSĠFĠDOU, E. (Apr 2014a).
Diversity of Campylobacter in retail meat and liver of lambs and goat kids.
Foodborne Pathog Dis.11(4): 320-328. Epub 2014 Jan 17.
LUANGTONGKUM, T., JEON, B., HAN, J., PLUMMER, P., LOGUE, CM., ZHANG, Q. (2009). Future Microbiol.4: 189-200.
MADIGAN, M. T., MARTINKO, J. M., PARKER, J. (2003). Amplifying the DNA: The Polymerase Chain Reaction. Biology of Microorganisms. Pearson Education Inc. Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ07458. USA. Sy. 312-314.
MAYRHOFER, S., PAULSEN, P., SMULDERS, F. J. M., HILBERT, F. (2004). Antimicrobial resstance profile of food-borne pathogens isolated from beef, pork and poultry. Int. J. Food Microbiol.,97: 23-29.
McSWEEGAN, E., WALKER, R. I. (1986). Identification and characterization of two
Campylobacter jejuni adhesins for cellular and mucous substrates. Infect. Immun.,
53(1): 141-148.
McSWEEGAN, E., WALKER, R. I. (1986). Identification and characterization of two
Campylobacter jejuni adhesins for cellular and mucous substrates. Infect. Immun.,
53(1): 141-148.
MOORE, J. E., CORCOAN, D., DOOLEY, J. S., FANNĠNG, S., LUCEY, B., MATSUDA, M., McDOWELL D. A., MEGRAUD, F., MILLER, B. C., O'MAHONEY, R., O'RIORDAN, L., O'ROURKE, M., RAO, J. R., ROONEY, P. J., SAILS, A., WHYTE, P. (2005). Campylobacter. Vet. Res.36: 351-382.
NACHAMKIN, I. (1999). Campylobacter and Arcobacter, Manual of Clinical Microbiology, 7th Ed.: A.S.M. Press Inc., Washington D.C. Sy. 716-722.
NACHAMKIN, I. (2003). Campylobacter and Arcobacter. In: Murray, P.R., Murray, P.R., Baron, E.J., Pfaller, M.A., Tenover, F.C., Yolken, R.H. (Eds.). Manuel of Clinical Microbiology, 8th ed. Washington D.C. American Society for Microbiology, sy. 902-911.
NACHAMKIN, I. (2007). Campylobacter jejuni. In: Food Microbiology: Fundamentals and Frontiers, 3rd Eds.: DOYLE, M. P., BEUCHAT, L. R. ASM Press, Washington D.C. Sy. 237-248.
OBIRI-DANSO, K., PAUL, N., JONES, K. (2001). The effects of UVB and temperature on the survival of natural populations and pure cultures of Campylobacter jejuni, Camp.
coli, Camp. lari and urease-positive thermophilic campylobacters (UPTC) in surface
waters. J.Appl. Microbiol.90 (2): 256-267.
OIE (1990). Bovine Genital Campylobacetriosis. In: Manuel of Recommed Diagnostic Techniques and Requirment for Biological Product. Vol:II, Paris.
ÖZLEM M. B. (1998). Kedi ve Köpek Hastalıkları Ed. ĠMREN, Y. Medisan Yayın Serisi No: 32, sy. 428.
PESCI, E. C., COTTLE, D. L., PICKET, C. L. (1994). Genetic, enzymatic, and pathogenic studies of the iron superoxide dismutase of Campylobacter jejuni. Infect. Immun.62: 2687-2695.
POLY, F., THREADGILL, D., STINTZI, A. (2004). Identification of Campylobacter jejuni ATCC 43431 specific genes by whole microbial genome comparisons. J. Bacteriol.,
186(14): 4781-4795.
PRATT, A., KORLIK, V. (2005). Tetracycline resistance of Australian Campylobacter
jejuni and Campylobacter coli isolates. J Antimicrob Chemother.55: 452-460.
PURDY, D., CAWTHRAW, S., DICKINSON, J. H., NEWELL, D. G., PARK, S. F. (1999). Generation of a superoxide dismutase-deficient mutant of Campylobacter coli: evidence for the significance of SOD in Campylobacter survival and colonization.
Appl. Environ. Microbiol.65: 2540-2546.
PURDY, D., PARK, S. F. (1994). Cloning, nucleotide sequence, and characterisation of a gene encoding superoxide dismutase from Campylobacter jejuni and Campylobacter
coli. Microbiol. 140: 1203-1208.
QUINN, P. J., CARTER, M. E., MARKEY, B., CARTER, G. B. (1994). Clinical Veterinary Microbiology, Moby-Year Europa Limited, Graphos-Spain.
RAHIMI, E., AMERI, M., KAZEMEĠNĠ, H. R. (Apr 2010). Prevalence and antimicrobial resistance of Campylobacter species isolated from raw camel, beef, lamb, and goat meat in Iran. Foodborne Pathog Dis.7(4): 443-7.
RIVERA-AMILL, V., KIM, B. J., SESHU, J., KONKEL, M. E. (2001). Secretion of the virulence associated Campylobacter invasion antigens from Campylobacter jejuni requires a stimulatory signal. J. Infect. Dis.,183(11): 1607-1616.
ROLLINS, D. M., COLWELL, R. R. (1986). Viable but non-culturable stage of
Campylobacter jejuni and its role in the natural aquatic environment. Appl. Environ Microbiol.,52: 531-538.
ROSEF, O., KAPPERUD, G. (1983). House Flies (Musca domestica) as Possible Vectors of
Campylobacter fetus subsp. jejuni. Appl Environ Microbiol.,45: 381-3.
RUCKABERLE, E. K. (2001). Untersuchungen über das Vorkommen von Campylobacter-
Salmonellen- und Verotoxinbildenden E.coli-Keimen in Putenmastbetrieben und in
einer Putenschlachtanlage vor und nach Durchführung von Reinigungs- und Desinfektionsmaßnahmen. Dissertation, Freien Universität Berlin.
RUIZ-PALACIOS, G. M., TORRES, J., TORRES, N. I., ESCAMILLA, E., RUIZ- PALACIOS, B. R., TAMAYO, J. (1983). Cholera-like enterotoxin produced by
Campylobacter jejuni characterisation and clinical significance. Lancet,2: 250-253.
SAĞLAM, Y. S., TÜRKÜTANIT, S. S., TAġTAN, R., BOZOĞLU, H., OTLU, S. (1998). Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi'nde Görülen Bakteriyel Sığır Ve Koyun Abortlarının Etiyolojik Ve Patolojik Yönden Ġncelenmesi. Vet. Bil. Derg.14(2): 133-145.
SAVAġAN, S., ÇĠFTÇi, A., DĠKER, K. S. (2004). Emergence of quinolone resistance among chicken isolates of Campylobacter in Turkey. Turk. J. Vet. Anim. Sci.28:391- 397.
SCATES, P., MORAN, L., MADDEN, R. H. (2003). Effect of incubation temperature on isolation of Campylobacter jejuni genotypes from foodstuffs enriched in preston broth. Appl. Environ. Microbiol.69: 4658-4661.
SCOTT, P.R. (2009). Koyun Hastalıkları. Çeviri Editörleri Tahsin YEġĠLDERE, T., DEPREM, O. Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. ġti. Sy. 66.
SENOK, A., YOUSIF, A., MAZI, W. (2007). Pattern of Antibiotic Susceptibility in
Campylobacter jejuni Isolates of Human and Poultry Origin. 60: 1-4.
SHIH, D.Y. (2000). Isolation and identification of enteropathogenic Campylobacter spp. from chicken samples in Taipei. J. Food Protect.63(3): 304-308.
SMIBERT, R. M. (1969). Vibrio fetus var. Ġntestinalis isolated from intestinal content of birds. Am. J. Vet. Res.,30: 1437-1442.
SMIBERT, R. M. (1984). Genus Campylobacter. In: Bergey’s Manual of Systematic Bacteriology. Ed. KRIEG, N. R., HOLT, J. G. Williams & Wilkins, Baltimore, London. Sy. 111-118.
SONGER J. G., POST K.W., (2005). Veteriner Hekimlik Mikrobiyolojisi. Campylobacter,
Helicobacter ve Arcobacter Cinsleri. Çev.Ed. ANĞ. Ö., ÖZGÜR, N. Y. Nobel Tıp
Kitabevleri. Sy. 223-228.
STEELE, M., MARCONE, M., GYLES, C., CHAN, V. L., ODUMERU, J. (2006). Enzymatic activity of Campylobacter jejuni hippurate hydrolase. Protein Engineer. Des. Select., 19(1): 17-25.
STERN, N. J., KAZMI, S. U. (1989). Campylobacter jejuni In: Foodborne Bacterial Pathogens. Ed.: DOYLE, M. P. Marcel Dekker, Inc. sy. 71-110.
STERN, N. J., PATTON M. C., DOYLE, M. P., PARK, C. E., McCARDEL, B. A. (1992).
“Campylobacter”, Compandium For the Microbiologic Exemination of Foods, 3 ed .
APHA, NW Washington D. C., sy. 475-495.
ġAHAL, M. ve ĠMREN, Y. (2002). SIĞIR HASTALIKLARI. Eds: ALAÇAM, E. Ve ġAHAL,M. Medisan Yayın Serisi No: 31 2. Baskı. Sy. 63-64.
ġAHĠN, O., PLUMMER, P. J., JORDAN, D. M., SULAJ, K., PEREĠRA, S., ROBBE- AUSTERMAN, S., WANG, L., YAEGER, M. J., HOFFMAN, L. J., ZHANG Q. (May 2008). Emergence of a Tetracycline-Resistant Campylobacter jejuni Clone Associated with Outbreaks of Ovine Abortion in the United States Journal Of
Clinical Microbiology, Vol. 46, sy. 1663-1671.
TAKATA, T., FUJIMOTO, S., AMAKO, K. (1992). Isolation of nonchemotactic mutants of
Campylobacter jejuni and their colonization of the mouse intestinal tract. Infect. Immun.60: 3596- 3600.
TAġDEMĠR, B., ÖZBEY, G., AÇIK, M.N., ERTAġ, H. B., KALENDER, H., MUZ, A., ECMEL ġAKĠ C. (2011). Elazığ yöresindeki tavuklardan ve Muscidae ailesine bağlı sineklerden Campylobacter jejuni ve Campylobacter coli’nin izolasyonu ve izolatların moleküler tiplendirilmesi. Hayvan Sağlığı AraĢtırmaları Program Değerlendirme Toplantısı TAGEM sy. 273-338.
TAYLOR, D., COURVALIN, P. (1988). Mechanism of antibiotic resistance in
Campylobacter species. Antimicrob Agents Chemother.32: 1107-1112.
TUKSON, P. K., LINDIVIST, J. K., KAPPERUD, G. (1988). Isolation of Campylobacter spp. and Yersinia enterecolitica from domestic animals and human patiens in Kenya. APMIS.,96: 141-146.
TURGUT, K., OK, M. (1997). Veteriner Gastroenteroloji. Mikro Dizgi. Konya. Sy. 155-156. ÜLGEN M. (2002). Özel Mikrobiyoloji Uludağ Üniv. Veteriner Fakültesi Yayınları: 2002-2.
Sy. 51-58.
VANDAMME, P., DE LEY, J., (1991). Proposal for a new family, Campylobacteraceae.
International Journal of Systematic Bacteriology.41: 451-455.
WASSENAAR, T. M. (1997). Toxin Production by Campylobacter spp. Rev. Clin.
Microbiol. 10: 466-476.
WASSENAAR, T. M., VAN DER ZEIJST, B. A. M., AYLING, R., NEWELL, D. G. (1993). Colonization of chicks by motility mutants of Campylobacter jejuni demonstrates the importence of flagellin A expression. J. Gen. Microbiol.,139:1171- 1175.
WASSENAAR, T. M., BLASER, M. J. (1999). Pathophysiology of Campylobacter jejuni Infections of Humans. Microbes Infect.1: 1023-1033.
WEBER, R. (2000). Prüfung wechselseitiger Hemmeffekte verschiedener Campylobacter
jejuni-Stämme bei der Kolonisation des Hühndarmes. Dissertation, Tierärztliche
Hochschule Hannover, Germany.
WILSON, D. L., ABNER, S. R., NEWMAN, T. C., MANSFIELD, L. S., LINZ, J. E. (2000). Identification of ciprofloxacin resistant Campylobacter jejuni by use of a fluorogenic PCR assay. J. Clin. Microbiol.,38(11): 3971-3978.
WINN, W., ALLEN, S., JANDA, W., KONEMAN, E., PROCOP, G., SCHRECKENBERGER, P., WOODS, G. (2006). Curved Gram negative bacilli and oxidase positive fermenters: Campylobacteraceae and Vibrionaceae. In: Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbiology. 6th ed. Lippincott-Raven Publishers, Philadelphia, sy. 321-361.