SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu bölümde tez çalışması ile ilgili genel sonuçlar, bulgular, bunlarla ilgili değerlendirme ve öneriler sunulacaktır. Tez kapsamında elde edilen bölümlere ait çıktılar, uygulanan yöntemler ışığında şu sıra ile sunulacaktır;

 Anket çalışması (Bölüm 4.2)

 ANP yöntemi (Bölüm 4.3)

 Örnek vaka analizi (Bölüm 5.5)

Bölüm 6.4’te sunulacak olan değerlendirme kısmında ise, tez çalışmasının literatüre ve sektöre olacak katkıları açıklanarak (Bölüm 6.1), tezin amacı ve elde edilen sonuçlar tekrar gözden geçirilecektir.

Son olarak tezin önereceği gelecek çalışmalar (Bölüm Bölüm 6.4) ile tez çalışması tamamlanacaktır.

Giriş 6.1

İnşaat firmalarının sektörde rakiplerine karşı rekabet üstünlüğü sağlaması; politik, ekonomik ve teknolojik açıdan sürekli değişim içinde bulunan bu üretim ortamında tesadüf değildir. Tez çalışması kapsamında elde edilen literatür analizi bulguları; (Bkz. Bölüm 2.3) işletmelerde, stratejik yönetim kavramının tarihsel süreci incelendiğinde, organizasyonların performans üstünlüğünü sağlama stratejilerinin yıllardır araştırılmış bir konu olduğu görülmüştür.

Fırsatlar, tehditler, pozitif yönler, negatif yönlerle değerlendirilen organizasyonlar 90’lı yıllardan itibaren, dış çevreden ziyade kendi içyapılarına odaklanarak, sahip olunan değerlerin yani kaynakların iyileştirilebilmesi sayesinde, daha kontrol edilebilir bir güç elde edileceği anlaşılmıştır. Bu fikirden yola çıkarak, bu çalışma da Kaynak Tabanlı Teori’nin (KTT) savunduğu kaynak öngörüsü ile rekabet üstünlüğü konusunda inşaat firmaları için bir yol çizilmeyi hedeflemiştir. Bu yol, firma içinden başlayarak, kaynakların tespitini, iyileştirilmesini, yeni bir kaynak firmaya

Steelife (Çelik) Steelife Vekon Vekon Firma XPro Firma Firm a X İnogen İnogen Vekno Vekno Ekobord Ekobord

geldiğinde mevcut kaynaklarla olan stratejik etkileşimini tavsiye etmektedir (Bkz. Bölüm 4.1).

Bu nedenle, inşaat firmalarının da birer organizasyon olduğunu kabul edildiğinde, iç ve dış çevresel faktörlere karşı gözlemler yapan, riskleri öngören, önlem alan bu firmaların ayakta kalabilmesi, aslında yıllardır literatürden gelen ve kendi tarihsel geçmişlerinde yer alan geçmiş tecrübelerin sağladığı stratejilere bağlıdır denilebilir. Kaynak seçim sürecinin başında ise, (Bkz. Bölüm 2.3) KTT’nin önerdiği VRIO kriterleriyle, değerli, nadir, taklit edilemez bir kaynak seçimini ve organizasyonel yetkinliğin herzaman var olduğu bir ortamı hedeflemek rekabet üstünlüğü için bir stratejik yol önerisi olacaktır. Mevcut işleyen bir organizasyonda ise, öncelikle organizasyonun kaynağı verimli kullanma yetkinliğine ve sonrasında kaynağın değerli, nadir, taklit edilemez olabilmesine çalışmak yine mevcut bir ortama eklenmiş yeni kaynak için stratejik bir hedef olacaktır.

Tez çalışmasının diğer katkılarından biri ise, bir kaynak seçimi için karar verme yöntemi kullanmayı denemesidir. Kaynakların organizasyon içerisinde sahip oldukları iç ve dış bağlılıklar, kaynak seçiminde kullanılacak kriterlerle birlikte düşünüldüğünde en uygun karar verme yönteminin Analitik Ağ Yöntemi (ANP) olduğu düşünülmüş, ilgili yazılımlar ve KTT kriterleri ile birlikte çalıştırıldığında ise istenilen sonuçların, rekabet üstünlüğüne katkı sağlayacak kaynakları seçebildiği görülmüştür. Bu açıdan da KTT, ANP ve inşaat firmaları kaynakları ilk defa bir tez çalışmasında denenebilmiştir (Bkz. Bölüm 4.1.4).

İnşaat firmalarında kaynaklara stratejik olarak bakmanın amacı, anlık veya yıllar sonra bile etkisini sürdüren bir fayda yaratabilmektir. Çünkü strateji kelime anlamı olarak bir yoldur, KTT ise bu yolda elde edilecek rekabet üstünlüğünün sürdürülebilir olmasını hedefler. İnşaat firmaları için ise sürdürülebilir bir rekabet üstünlüğü, herhangi bir zaman diliminde ortaya çıkabilecek ekonomik kriz ortamında, rakiplere karşı güçlü kalabilmeyi de hedeflemelidir, çünkü inşaat sektörü krizden en çok etkilenen ve büyük mali kayıplar yaşayabilen bir sektördür. Bu amaçla inşaat firmalarının kaynaklarını rastgele değil; kendini bilerek ve analiz ederek seçilmelidir. Mevcut kaynakların bilinmesi, mümkün ise rakiplerininkileri de bilerek, yeni gelecek kaynaklarını da kullabilecek yetkinliği daima elinde bulundurarak, rekabet üstünlüğünü zaman, teknoloji, politika, ekonomi gibi birçok

öngörülen ya da öngörülmeyen risklere karşı önlem alabilecek kapasitede olacak şekilde seçmelidir.

Söz konusu inşaat firmalarına, özellikle bu kaynağı ilk defa kullanacak olan seçilmiş bir inşaat firmasının vaka analizi ile, bir kaynağın rekabet üstünlüğü açısından yaşadığı süreci ve organizasyona getirdiği, getireceği değişimleri göstermeyi amaçlamıştır (Bkz. Bölüm 5).

Tezin 1. Bölümündeki amaçlar tekrar hatırlanacak olursa;

 İnşaat firmaları günümüzde hangi kaynak ve yeteneklere sahiptir?

 İnşaat Firmalarında, Kaynak Tabanlı Teori’ye dayalı yönetim stratejileri uygulanıyor mu?

 Kaynak seçiminde Kaynak Tabanlı Teori’e ait değerli, nadir, taklit edilemez ve organizasyonel yapıya dayanan (Valuable, Rare, Inimitable, Organization = VRIO) kaynak seçim kriterlerleri uygulanıyor mu?

 İnşaat Firmaları, rekabet üstünlüğü sağlama ve sürdürme amacıyla, stratejik kaynak seçmeyi ya da yaratmayı sağlayabiliyor mu?

 BIM’in Türk İnşaat firmaları için stratejik bir kaynak olması mümkün mü?

 İnşaat firmaları için; Kaynak Tabanlı Teori altyapısı ile stratejik bir kaynak seçim ve yönetim modeli yaratılabilinir mi?

Amaçlanan araştırma sorularına bulunan yanıtlara bakılacak olursak;

 İnşaat firmalarının güncel olarak kullandığı 77 kaynak bu tez kapsamında sorgulanmıştır, bunlardan kaynağın %24’ü ortak kaynak (değerli), %17’si nadir kaynak olduğu gözlenmiştir.

 Kaynak seçiminde firmaların vizyon, misyon ve firma kültürleri çerçevesinde yıllar içerisinde geliştirdikleri özgün bir kaynak stratejisi vardır, strateji içinde değerli kaynaklar rastgele firmaya dahil edilmiş, ihtiyacı karşılayan kaynakların tümü olarak görülmektedir. Nadir kaynaklar her firmada bulunmayan kaynak olduğu için, firmalardan bazılarında görülen bu kaynakların içinde firmaya özgün kaynaklar ağırlıklı olarak yer almaktadır. Firmaların genellikle kaynaklarını önemsedikleri ancak VRIO kriterlerini kesin olarak uyguladıkları görülmemiştir. Bu anlamda kaynaklar değerli, nadir olsa bile taklit edilme riski taşımaktadır. Organizasyonel gelişim ise her firmanın bu konuda göstermiş olduğu çabaya bağlı olarak ilerlemektedir.

 Türk inşaat firmaları stratejik kaynaklara sahip olma niyetinde olsa da mevcut kaynakları stratejik olarak değerlendirmeyi tercih etmektedir. BIM gibi yeni bir kaynağın bile firma kaynaklarına eklendiğinde yaratacağı değişim Bölüm 5’te bir vaka analizi ile yansıtılmaya çalışılmıştır. Her firma yaşanacak bu köklü değişim sürecine hazır olmadığı için stratejik kaynak seçmekten ziyade, mevcut kaynaklardan yaratmak firmalara daha uygun gelmektedir, vaka çalışması bu firmalar arasında farklı bir örnek oluşturmuştur.

 KTT’nin sunduğu VRIO kriterleri firmaların stratejik kararları içerisine dahil edilebilirse ve organizasyonel yapı da kaynakları verimli kullanmaya elverişli ise, her firmaya özgü bir kaynak seçim modeli yaratılabilir görünmektedir. Tezin ortaya çıkardığı sonuçlar doğrultusunda literatüre ve sektöre katabileceği faydalar da şöyle özetlenebilir :

Literatüre olan katkıları :

i. KTT, Proje Yönetimi ve BIM konularının inşaat sektöründe ilk defa birlikte değerlendirilmiş olması.

ii. İnşaat sektörü kaynaklarının, stratejik yönetim kavramı ile birlikte değerlendirilmesi, rekabet üstünlüğü, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü terimlerine güncel kaynaklar (BIM) ile tekrar bakmak ve değerlendirmek. iii. BIM’in bir inşaat firmasına eklenen yeni bir kaynak olarak, yarattığı değişimi diğer kaynaklarla birlikte görebilmek ve sonuçlarını değerlendirmek.

iv. Kaynak seçimine yönelik bir karar verme yöntemi olarak ANP tekniğini inşaat sektörü kaynakları ile birlikte kullanmak ve Super Decisions 2.6.0 programı ile ilgili verileri işleyebilmek.

v. KTT, VRIO kriterlerini tez çalışması kapsamında kurulan mantıksal hiyerarşi ile ANP tekniğine uygulayabilmek ve Super Decisions 2.6.0 programı ile ilgili içsel ve dışsal bağlılıkları tanımlayarak, kaynakların ikili karşılaştırmalarını sağlayabilmek.

vi. ANP tekniği ile kaynak seçiminde sıralı bir öncelikler listeyi elde edebilmek, kaynak sayısı ne olursa olsun, uygun kriterler seçildiğinde ikili ilişkilerden sayısız, üstünlükler ve öncelikler listesi çıkarabilmek.