Figen GÜLTEKİN **
SONUÇ VE ÖNERİLER
İlkokul birinci sınıf öğretmenlerinin okuma yazma öğretiminde drama yönteminin kullanımına dair görüşlerini içeren frekans ve yüzde dağılımı tablosuna göre, sınıf öğretmenleri okuma yazma öğretiminde drama uygulamalarını yaparken %36,15 ile “Dramada Öğretmen Önce Kendisi Uygulayarak Rol model Olmalı” teması başlığı altında en yüksek oranda görüş bildirdikleri görülmüştür.
Drama yöntemine dayalı olarak işlenen bir derste öğretmenin rolü, geleneksel sistemdeki gibi bilgi vermek yerine, öğrencilerin yeni bilgileri keşfetmelerine, yapılandırmalarına ve anlamlandırmalarına yardımcı olmak, bu tür bilgiler hakkında konuşmaları için ortamlar ve fırsatlar yaratmaktır. Bu yöntemde öğretmen her şeyi bilen uzman kişi rolünü üstlenmez (Andersen, 2000).
Adıgüzel’e (2006) göre en genel yanıyla eğitimde yaratıcı drama; herhangi bir konuyu, doğaçlama, rol oynama gibi tekniklerden yararlanarak, bir grupla ve grup üyelerinin birikimlerinden, yaşantılarından yola çıkarak canlandırmalar yapmaktır. Bu canlandırma süreçlerinde oyunun genel özelliklerinden yararlanılır ve bir lider, drama öğretmeni/eğitmen eşliğinde ve yapılacak çalışmanın amacına, grubun yapısına göre önceden belirlenmiş mekânda yaratıcı drama süreci gerçekleştirilir: Bu kavramlar tiyatro alanı ile karşılaştırıldığında da bir yönüyle yaratıcı dramanın bileşenlerini oluşturur. Buradan hareketle araştırmamızda görüş bildiren öğretmenlerin görüşlerinin literatür (alanyazın) ile paralellik gösterdiği söylenebilir.
Aylin SÖZER ÇAPAN, Figen GÜLTEKİN İlkokul birinci sınıf öğretmenlerinin okuma yazma öğretiminde drama yönteminin kullanımının çocuk ve öğretmen açısından güçlü yönlerine ilişkin görüşlerine dair frekans ve yüzde dağılımı tablosuna göre, %41,2 oranında dramanın güçlü yönüne dair çocuk açısından “Öğrenme ve Bilgiler Kalıcı Olur” teması başlığı altında çoğunlukla görüş bildirmişlerdir.
Eğitici drama etkinlikleri, eleştirel bir anlayışla düzenlenmiş öğretim programlarına uygun olarak konuşma, dinleme ve izleme gibi iletişim becerilerini kazandırmak ve işbirliği, problemlere çözüm arama gibi sosyal becerileri geliştirmek için etkili bir öğretim araç özelliği taşımaktadır (Koç, 2012).
Konuyla ilgili yapılan araştırmalarda, öğretim kademelerinin tüm basamaklarında drama eğitiminin öğrencilerin kendine ve karşısındakine güven duymasına; empati, iletişim ve problem çözme becerileri ile sosyal-duygusal yönden gelişmelerine; çevresiyle olumlu ilişkiler kurabilmesine ve yaratıcılıklarının gelişmesine yardımcı olduğu görülmektedir (Akoğuz, 2002; Dikici, Gündoğdu & Koç, 2003; Kara & Çam, 2007; Metin, 1999; Okvuran, 2000). Dramanın gelişimin tüm alanlarının desteklemesine dair yapılan bu vurguların öğrenme deneyiminin ve bilgilerin kalıcı olduğuna dair verilen görüşlerle örtüştüğü görülmektedir.
İlkokul birinci sınıf öğretmenlerinin okuma yazma öğretiminde drama yönteminin kullanımına dair diğer görüş ve önerilerine ilişkin frekans ve yüzde dağılımına göre %43,8 oranında “Dramayı Öğretmenler Tüm Dersler İçin Kullanmalı” teması başlığı altında çoğunlukla görüş bildirdikleri bulgulanmıştır.
Okvuran (2003), ilköğretimde öğrencilerin doğal dramatik oyunun akışını anlamayı, müzikte, şiirde, dramadaki iletişim ortamını, edebiyatı yorumlamayı, imgesel bir dünya yaratmayı, yazılı oyunlardan spontan oynamaya doğru drama anlayışını geliştirmeyi, eylemi birleştirmeyi, dramanın temel kavramlarını, sözcüklerini kullanmayı ve yaratıcı problem çözmeyi öğrendiklerini ifade etmiştir. Bütün bu süreçlere öğretmenlerin bizzat katılım göstermesi ve rol model olması içeriğin kazandırılmasında en teşvik edici unsur olduğu görüşünü savunmaktadır. Öğretmeninin
etkinliğin içerisine dahil olduğunu gören çocuğun, katılım konusunda cesaretlendirilmesine gerek kalmadan kendiliğinden dramaya eşlik edeceği aşikârdır. Sadece okuma yazma öğretiminde değil, hemen her etkinlikte dramada eğitimcinin rol model olması, çocuğa verilmek istenen içeriğin kazandırılmasında etkili olacaktır.
Yetiştirilen bireye ezber bilgiler aktarmak yerine, öğrenmeyi öğretecek temel kavramları anlama, yorumlama ve uygulayabilme olanağı verecek, problem çözme yetenek ve davranışlarıyla bilimsel düşünme alışkanlığı kazandıracak, araştırma yapmayı, ekiple çalışmayı, konuşma, tartışma ve yazma yoluyla iletişim kurmayı sağlayacak süreçler dersler aracılığıyla program geliştirme sürecinde derinlemesine çalışmayı gerektirir (Üstündağ, 1997).
Drama birçok alanda kullanılabilen bir yöntemdir. Türkçe, tarih, coğrafya, matematik, psikoloji gibi temel derslerden ekonomi, politika, endüstri, insan ilişkileri gibi alanlara kadar çok geni bir yelpazede drama çalışmalarına yer verilmektedir. Drama sanat eğitimi, öğretmen eğitimi, drama öğretmeninin eğitimi, polis eğitimi, asker eğitimi, açı eğitimi gibi alanlarda ve ayrıca problem çözme yöntemlerinin eğitiminde de kullanılmaktadır (Fulford, Huthings, Ross & Schmitz, 2001; Levent, 1999). Bütün bu görüşler ışığında bir yöntem olarak dramanın hemen her ders veya etkinliğe uyarlanabilen esnek bir araç olduğu görüşünün araştırma sonuçlarıyla doğrulandığı söylenebilmektedir.
Araştırma bulguları ve alanyazın ile yapılan karşılaştırmalı sonuçlar ışığında aşağıdaki önerilerde bulunulmuştur:
• Drama yöntemi öğretmenlerin etkin bir şekilde kullanabilmeleri için
tüm içeriklerde uygulanmalıdır.
• Kalıcı öğrenme deneyimlerine ulaşmak için drama gibi öğrenci
merkezli uygulamaların kullanımı konusunda eğitimcileri teşvik edecek seminer ve hizmet içi eğitimlere sıklıkla yer verilmelidir.
• Okuma yazmaya geçiş basamağı olan okul öncesi hazırlık ve ilkokul
birinci sınıfta öğretmenin model olduğu drama uygulamalarına daha fazla olanak tanınmalıdır.
Aylin SÖZER ÇAPAN, Figen GÜLTEKİN
• İlkokullarda uygulanan eğitim içeriklerinin aktarılmasında drama
yöntemine daha fazla yer verilmelidir.
• Ders kitaplarında dramaya yönelik hikâyeler, oyunlar, tekerlemeler,
şarkılar, şiirler gibi daha çok örnekler verilmelidir.
• Bu araştırmadan yola çıkarak nitel ve nicel çalışmalar çoğaltılmalı,
farklı örneklem gruplarında demografik bilgilerle ilişkilendirilen yeni çalışmalar yapılmalıdır.
Kaynaklar
Adıgüzel, H.Ö. (2006): Yaratıcı Drama Kavramı, Bileşenleri ve Aşamaları. Yaratıcı Drama Dergisi. 1(1).
Altunışık, R.; Coşkun, R.; Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. (6. baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Akoğuz, M. (2002). İletişim Becerilerinin Geliştirilmesinde Yaratıcı Dramanın Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Andersen, C. (2000), Process Drama and Classroom İnquiry. Üçüncü Uluslararası Drama Eğitimi Araştırmaları Enstitüsü Sempozyumunda Sunulmuş Bildiri 21-25 Temmuz, Columbus, OH.
Bınarbaşı, F. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlıklarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Binbaşıoğlu, C. (2005). İlkokuma Yazma Programı ve Öğretimi, Eğitimde Yansımalar: VIII Yeni İlköğretim Programını Değerlendirme Sempozyumu. Kasım: 122-135.
Büyüköztürk, Ş.; Kılıç Çakmak, E.; Akgün, Ö.E.; Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
Damar, M. (1996). İlk okuma Yazma Öğretiminde Karşılaşılan Güçlüklerle Öğretmen Nitelikleri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
Dikici, H.; Koç, M.; Gündoğdu, R. (2003). Yaratıcı Dramanın Problem Çözme Becerilerine Etkisi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 9-11 Temmuz, Malatya.
Fletcher, E. B. (1997). The relationship betweenvisual – motor developmentandhandwriting in kindergartenchildren. Unpublished master thesis. Bufallo: Bufallo University.
Fulford, J.; Huthings, M.; Ross A. ve Schmitz, H. (2001). İlköğretimde drama (L. Küçükahmet, H. Borçbakan, S. Karamanoğlu, S. Çev.) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Have, P. (2004). Understanding qualitative research and ethnomethodology. Sage.
Kaptan, S. (1995). Bilimsel İstatistik Teknikleri. Ankara: Web Ofset Tesisleri.
Kara, Y.; Çam, F. (2007). Yaratıcı Drama Yönteminin Bazı Sosyal Becerilerin
Kazandırılmasına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32: 145-155.
Karasar, N. (1998). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Koç, R. (2012): Okuma Yazma Öğretimi Yöntemleri ve Ses Temelli Cümle Yöntemi, Uygulaması.” International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall 2012, p. 2259-2268, Ankara-Turkey.
Levent, T. (1999). Drama Kültürünü Oluşturmak. Eğitimde Tiyatroda Yaratıcı Drama. Çağdaş Drama Derneği Bülteni 2: 7-9.
Metin, G. G. (1999). Dramanın 5-6 Yaş Çocuklarının Sosyal Duygusal Gelişimlerine Etkisinin İncelenmesi. İstanbul: M. Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Aylin SÖZER ÇAPAN, Figen GÜLTEKİN Miles, M. B.; Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An
expanded sourcebook. sage.
Mills, C.W. (2003). The sociological data analysis. London: Oxford University Press.
Okvuran, A. (2000). Yaratıcı Dramaya Yönelik Tutumlar. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Okvuran, A. (2003). Çağdaş İnsanı Yaratmada Yaratıcı Drama Eğitiminin Önemi ve Empatik Beceri Empatik Eğilim Düzeylerine Etkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. Aktaran: Adıgüzel. H.Ö. (2002). Yaratıcı Drama/1985-1995/Yazılar. (1. cilt.). Ankara: Naturel Kitap Yayıncılık.
Öz, F. (2011). Uygulamalı İlk okuma Yazma Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Ranweiler, L.W. (2004). Preschool readers and writters early literacy for strategies. Michigan: High Scope Press.
San, İ. (1990). Eğitimde Yaratıcı Drama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 23(2): 573-582.
San, İ. (2006). Tiyatroya Rağmen Yaratıcı Drama. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1): 6-15. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/ydrama/ issue/23799/253625
Selimhocaoğlu, A. (2004 Temmuz). Drama ve İlköğretimde Dramanın Önemi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Şahin, A. (2007). Yaratıcı Drama Yöntemiyle Anne-Baba Eğitimi Uygulama Rehberi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Üstündağ, T. (1997). Vatandaşlık ve İnsan Haklan Eğitimi Dersinin Öğretiminde Yaratıcı Dramanın Erişiye ve Derse Yönelik Öğrenci Tutumlarına Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Üstündağ, T. (2002). Yaratıcı Drama Öğretmenimin Günlüğü. Ankara: Pegem Yayınları.
Yaşar M.; Ömeroğlu,T. (1999) Okulöncesi Eğitimde Drama Uygulamaları. Gazi Üniversitesi Anaokulu/Anasınıfı Öğretmeni El Kitabı, Rehber Kitaplar Dizisi, İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
Yıldırım, A.; H. Şimşek. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2001). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.