“EŞDEĞER DEPREM YÜKÜ VE MOD BİRLEŞTİRME YÖNTEMLERİNİN ÇOK KATLI BETONARME BİR YAPIDA KIYASLANMASI” adlı bu tez çalışmasında 15 katlı perde ve çerçeve sistemli bir betonarme yapının Deprem bölgelerinde yapılacak binalar hakkında yönetmelik 2007’de verilen deprem yükü hesap yöntemleri ile deprem yüklemesi yapılmıştır. Bu yüklemeler binanın farklı deprem bölgelerinde olması ve farklı zemin sınıflarında olması durumuna göre kıyaslanmıştır. Ele alınan bu yapı X ve Y doğrultusunda simetriye sahiptir. Binanın statik ve dinamik analizinde ETABS programı kullanılmıştır. Programda yapı elemanlarında kolonlar ve kirişler çubuk eleman, perdeler ise kabuk eleman olarak tanımlanmıştır.
Yapının doğal titreşim periyotları dinamik analizle bulunmuştur. X doğrultusunda doğal titreşim periyodu T1X= 0,941354sn, Y doğrultusunda doğal titreşim periyodu
T1Y=0,931068sn olarak bulunmuştur. Binaya Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ve
Mod Birleştirme Yöntemine göre deprem yüklemesi yapılmıştır. Elde edilen taban kesme kuvveti değerlerinde mod birleştirme yöntemi ile elde edilen değerler, eşdeğer deprem yükü yöntemine göre %10 daha küçük bulunmuştur.Burulma düzensizliği incelendiğinde mod birleştirme yöntemi ile bulunan burulma düzensizliği katsayılarının hem X hem de Y yönünde Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ile bulunan katsayılardan daha küçük olduğu görülmektedir. Farklı deprem bölgeleri ve zemin sınıflarına göre yapılan kıyaslamalarda görülmüştür ki deprem bölgesindeki ve zemin sınıfındaki değişim elde edilen burulma düzensizliği katsayıları farkını etkilememektedir.Komşu katlar arası rijitlik düzensizliği karşılaştırıldığında, tüm zemin sınıfları için bulunan değerler birbirine çok yakın bulunmuştur. Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ve Mod Birleştirme Yöntemi ile bulunan sonuçların da birbirine çok yakın olmasıyla birlikte Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ile bulunan değerlerden büyüktür. Bu değerler deprem bölgesinin değişiminden etkilenmemektedir.
Göreli kat ötelemeleri değerleri incelendiğinde, hem X hem de Y yönünde her bir deprem bölgesi ve zemin sınıfı için hesaplanan göreli kat ötelemeleri değerleri farklı
150
deprem bölgeleri ve zemin sınıflarında birbirine çok yakınken, deprem yükü hesap yönteminin değişmesi sonucu elde edilen değerlerde farklılık görülmüştür. Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ile hesaplanan göreli kat ötelemeleri değerleri Mod Birleştirme Yöntemi ile hesaplanan göreli kat ötelemeleri değerlerine oranla daha büyük sonuçlar vermiştir.Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ve Mod Birleştirme Yöntemine göre bulunan ikinci mertebe etkilerinin değerleri karşılaştırıldığında her bir deprem bölgesi ve tüm zemin sınıfları için hem X hem de Y doğrultusunda iki yönteme göre bulunan sonuçlar birbirine yakındır.
İç kuvvetlerin kıyaslaması için kat planından 3 tip kolon ve 2 tip perde seçilerek elemanlara gelen M3, V2 ve P değerleri karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma sonucunda kolonlarda oluşan M3 eğilme momenti değerleri Eşdeğer Deprem Yükü Yönteminde Mod Birleştirme Yöntemine göre daha büyük bulunmuştur. Deprem bölgesi 1. Dereceden 4 dereceye gittikçe aradaki fark kısmen azalmaktadır. Zemin sınıfındaki değişim iki yöntemle hesaplanan M3 eğilme momenti değerleri arasındaki farkı önemli ölçüde etkilemediği görülmektedir. Aynı durum V2 kesme kuvveti içinde geçerlidir. Kolonlara gelen normal kuvvetler karşılaştırıldığında, deprem yükü hesap yöntemlerinin her deprem bölgesi için elde edilen değerler birbirine yakındır. Perdelerde yapılan karşılaştırma sonucu, oluşan M3 momentleri için Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ile elde edilen değerlerin Mod Birleştirme Yöntemi ile elde edilen değerlere göre en çok 1. Derece Deprem Bölgesinde ve 13. katta olduğu diğer deprem bölgelerinde ve katlarda bu farkın daha az olduğu görülmektedir. Zemin sınıfındaki değişim P1 perdesi için etkili olmazken P2 perdesi için zemin sınıfı Z1’den Z4’e giderken farkın arttığı görülmüştür. Bu durum V2 kesme kuvveti içinde benzerdir. Elde edilen normal kuvvet değerleri ise kolonlarda olduğu gibi birbirine yakındır.
Yapılan çalışma sonucunda Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ile elde edilen sonuçların Mod Birleştirme Yöntemi ile elde edilen sonuçlara oranla her deprem bölgesi ve zemin sınıfı için daha büyük olduğu görülmüştür. Bu fark deprem bölgesinin 1. Derece Deprem Bölgesinden 4. Derece Deprem Bölgesine giderken azaldığı görülmektedir. Zemin sınıfındaki değişimin deprem bölgesindeki değişim kadar kritik olmadığı görülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre 1. ve 2. Derece Deprem bölgelerinde Mod Birleştirme Yöntemi ile hesap yapılması yapı maliyeti açısından önem kazanmaktadır.
151
KAYNAKLAR
[1] Celep, Z. ve Kumbasar, N., ( 2005). Betonarme Yapılar, Sema Matbaacılık, İstanbul.
[2] Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik 2007, 2007. İmar ve İskan Bakanlığı Deprem Araştırma Enstitüsü
Başkanlığı, Ankara.
[3] Sezen,H. (2000). Evolution Of Seismic Building Design And Construction Practice In Turkey Pacific Earthquake Engineering Research Center, University of California, Berkeley, California, USA.
[4] Celep, Z. ve Kumbasar, N., (2001). Yapı Dinamiği ve Deprem Mühendisliğine Giriş, Sema Matbaacılık, İstanbul.
[5] Eurocode 8-1998, (2004), Design of structures for earthquake resistance. [6] International Building Code, (2009), Internatıonal Code Council, Inc.
[7] TS 498, 2000. Yapı Elemanlarının Boyutlandırmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri, Türk Standartları Enstitüsü, İstanbul.
[8] TS 500, 2000. Betonarme Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları, Türk Standartları
Enstitüsü, İstanbul.
[9] Özmen, G., Orakdöğen, E. Ve Darılmaz, K., (2005). Örneklerle ETABS, Birsen Yayınevi, İstanbul.
[10] Celep, Z. ve Kumbasar, N., (2009). Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik Açıklamalar ve Örnekler Kitabı, İstanbul Proje
153
ÖZGEÇMİŞ
Ad Soyad: Mehmet Ali İşsever
Doğum Yeri ve Tarihi: İstanbul / 07.11.1987 E-Posta: maliissever@hotmail.com