Sıcak su ayak banyosunun sezaryen sonrası gaz çıkışı ve ağrıya etkisini belirlemek amacı ile deneysel olarak yapılan çalışmadan şu sonuçlar elde edilmiştir.
Sonuçlar:
Deney ve kontrol grupları sosyo-demografik özellikler bakımından birbirine benzemektedir (p>0.05),
Sıcak su ayak banyosu uygulaması kadınların sezaryen sonrası gaz çıkarma süresini etkilememiştir (p>0.05), ancak deney grubundaki kadınların gaz çıkarma süresi kontrol grubuna göre daha kısadır,
Deney grubu kadınlarda girişim öncesi 1. ölçümle, girişim sonrası 2., 3., ve 4.
ölçüm ağrı düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p=0.000).
Kontrol grubu kadınlarda 1. Ölçüm ile 2., 3., ve 4. ölçüm ağrı düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p=0.000), ancak kontrol grubunun ağrı düzeyinin deney grubuna göre daha yüksek olduğu saptanmıştır.
Öneriler:
Sıcak su ayak banyosunun ağrıyı giderme ve gaz çıkarma süresini kısaltmada etkisinin olması nedeniyle non-farmakolojik bir yöntem olarak sezaryen olan kadınlarda kullanılması gerektiği ancak uygulamanın etkinliğinin arttırılması için uygulama sayısının arttırılması ve daha geniş örneklem grubu ile çalışılması,
Literatürde sıcak su ayak banyosunun etkisine yönelik yeterli sayıda çalışma bulunmaması nedeniyle, bu uygulama ile ilgili araştırmaların yapılması,
Sıcak su ayak banyosunun sezaryen sonrası hemşirelik girişimi olarak uygulamalara dahil edilmesi önerilmektedir.
40
KAYNAKLAR
1. Taşkın L, Kukul K. Kadın Sağlığına Giriş. İçinde: Taşkın L (editör). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, 13. Baskı. Ankara, Özyurt Matbaacılık, 2016:2-4.
2. Amanak K, Karaçam Z. Sezaryen ile doğum yapan kadınların postpartum erken dönemde öz bakım ve bebek bakımı konularında yaşadıkları sorunların belirlenmesi.
Tepecik Eğit ve Araşt Hast Derg 2018, 28(1):17-22.
3. Altuntaş H, Dansuk R, Köse O. Sezaryen oranlarının çeşitli değişkenlere bağlı olarak değerlendirilmesi. KÜ Tıp Fak Derg 2013, 15 (2): 1-7.
4. Sell SE, Beresford PC, Dias HHZR, Garcia ORZ, Santos EKA. Looks and knowledge: experiences of mothers and nursing staff regarding post-caesarean section pain. Text Context Nurs., 2012, 21(4): 766-74.
5. Yeşilçiçek Çalık K, Erkaya R, Karabulutlu Ö. Üçüncü basamak bir hastanede 4 yıllık sezaryen doğumlarının oranları ve endikasyonları. Sağ Bil ve Mes Derg 2018, 5(2):
201- 9.
6. Vatansever Z, Okumuş H. Gebelerin doğum şekline karar verme durumlarının incelenmesi. DEÜHYE Derg 2013, 6 (2): 82-7.
7. WHO. World Health Statistics 2015. Erişim http://www.who.int/gho/publications /world_health_statistics/2015/en/ 15 Ekim 2018.
8. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. TNSA-2018. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA 2018_ana_Rapor.pdf. 29 Ocak 2020.
9. Büyükkayacı Duman N, Karataş N. Sezaryen Sonrası Erken Taburcu Olan Kadınlara Verilen Evde Bakım Hizmetinin Anne Sağlığına Ve Öz Bakım Gücüne Etkisi. Sağlık Bil Derg 2011, 20(1):54-67.
10. Taşdemir N, Şenol Çelik S. Hastaların cerrahi girişim sonrası abdominal distansiyona yönelik deneyimleri. EÜHY Derg 2010, 26(3): 23-31.
11. Çayan F, Doruk A, Sungur MA, Dilek S. Comparison of the different dosages of rectal misoprostol on ıntestinal motility and pain score in high risk cesarean delivery ABS. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2010, 30(4):1154-9.
12. Göymen A, Şimşek Y, Özkaplan ŞE, Özdurak Hİ, Akpak YK, Semiz A, Oral S.
Effects of gum chewing and coffee consumption on ıntestinal motility in cesarean sections. J Clin Anal Med 2017, 8(5): 411-5.
41 13. Bayoumi M. Effect of general anesthesia versus spinal anesthesia in cesarean section on regain of gastrointestinal motility. The Egyptian J of Hosp Med 2017, 68 (3):1332-8.
14. Wasserman JB, Abraham K, Massery M, Chu J, Farrow A, Marcoux BC. Soft tissue mobilization techniques are effective in treating chronic pain following cesarean section: a multicenter randomized clinical trial. J Women’s Health Physical Therapy 2018, 42(3): 111-9.
15. Bilgin Z, Kömürcü N. Uterus masajlarının kadınların postpartum ağrı şiddetini algılamasındaki etkisi. Zeynep Kamil Tıp Bült 2016. 47(2): 39-44.
16. Aygin D, Var G. Travmalı hastanın ağrı yönetimi ve hemşirelik yaklaşımları.
Sakaryamj 2012, 2(2):61-70.
17. Arslan D, Tatlı AM, Üyetürk Ü. Kansere bağlı ağrı ve tedavisi. Abant Med J 2013, 2(3):256-60.
18. Kashanian M, Dadkhah F, Zarei S, Sheikhansari N, Javanmanesh F. Evaluation the relationship between serum progesterone level and pain perception after cesarean delivery.J Matern Fetal Neonatal Med 2019, 32(21):3548-51.
19. Karaman Özlü Z, Soydan S, Çapık A, Ejder apay S, Avşar G, Özer N, Arslan S.
Sezaryen ameliyatı olan lohusalarda progresif gevşeme egzersizlerinin ağrı kontrolü üzerine etkisi. Anadolu Hemş ve Sağ Bil Derg 2016, 19(1):58-64.
20. Sutton, CD, Carvalho B. Optimal pain management after cesarean delivery.
Anesthesiol Clin 2017, 35(1):107-24.
21. Ciardulli A, Saccone G, Di Mascio D, Caissutti C, Berghella V. Chewing gum improves postoperative recovery of gastrointestinal function after cesarean delivery:
a systematic review and meta-analysis of randomized trials. J Matern Fetal Neonatal Med 2018, 31(14):1924-32.
22. Aydın A, Çilingir D. Koroner arter baypas greft ameliyatı olan hastalarda nonfarmakolojik yöntemlerle ağrı yönetimi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci 2016, 8(2):
146-52.
23. Utli H, Çalışkan N. Sakız çiğnemenin sezaryen sonrası bağırsak fonksiyonlarına etkisi.Anatol J Clin Investig 2013, 7(4):215-21.
24. Khalil NS. Critical care nurses' use of non-pharmacological pain management methods in Egypt. Appl Nurs Res 2018, 44:33-8.
42 25. Kheirkhah M., Vali Pour N-S., Nisani L., Haghani H. Comparing the effects of aromatherapy with rose oils and warm footbath on anxiety in the first stage of labor in nulliparous women. Iran Red Crescent Med J 2014, 16(9):1-5.
26. Zhou S, Liu X, Wang X, Xi F, Luo X, Yao L, Tang H. Pharmacological and non-pharmacological treatments for irritable bowel syndrome: Protocol for a systematic review and network meta-analysis.Medicine 2019, 98(30):1-5.
27. Huang HP, He M. Usefulness of chewing gum for recovering intestinal function after cesarean delivery: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Taiwan J Obstet Gynecol 2015, 54(2):116-21.
28. Tonga E, Acar M. Yüzeyel sıcaklık ajanlarının fizyolojik etkileri. İçinde: Harutoğlu H (editör). Isı, Işık ve Hidroterapi, 1. Baskı. Ankara, Hipokrat Kitabevi, 2016:97-110.
29. Guo D, Hu J. Spinal presynaptic inhibition in pain control. Neuroscience 2014, 283:95-106.
30. Kırdemir P. Ağrının anatomisi ve fizyolojisi. İçinde:Ağrı Özet Bilgiler ve Güncel Notlar. Kurt E, Atım A. (Çeviri editörleri). Pocket Pain Medicine, Urman RD, Vadivelu N. 1. Baskı, Güneş Tıp Kitabevi, Ankara, 2015:2.
31. Polat MG, Yıldız A. Ağrı. İçinde: Harutoğlu H (editör). Isı, Işık ve Hidroterapi, 1.
Baskı. Ankara, Hipokrat Kitabevi, 2016:39-59.
32. Özveren H. Ağrı kontrolünde farmakolojik olmayan yöntemler. HÜSBFH Derg, 2011: 83-92.
33. Uebaba K, Hao F. Temperature-depentdent physio-psychological, chages by foothbath changes in electroencephalogram, celebral, circulation, r-r variability and comfort. The J of The Jap Soc of Balneo, Climato and Physical Med 2010, 67(2):119-29.
34. Yan X, Siming L, Lijuan X. Nursing observation on the anal exhaust effect ın patients treated wıth harm water foot bath after laparoscopic surgery. Modern Hosp, 2015,15(4):106-7.
35. Guiying W, Caifeng Q. Influence of warm water foothbath combined with massage on gastrointestinal function and the early lactation of cesarean section patients.
Chinese Nurs Res 2012, 32.
36. El-Razek AA. Enhancement of mother's self-care practıces for relıevıng mınor dıscomfort durıng post partum perıod.Asian Academic Research J of Social Sci &
Humanities 2013, 1(13):316-32.
43 37. Kafali H, Duvan CI, Gözdemir E, Simavli S, Onaran Y, Keskin E. Influence of gum chewing on postoperative bowel activity after cesarean section. Gynecol Obstet Invest 2010, 69(2):84-7
38. Karaman ÖE, Yıldız H. Doğum eylemi travay sürecinde hareket serbestliği: nasıl?
ne sağlar? kadın doğum hemşiresinin rolü nedir? Turkiye Klinikleri J Nurs Sci 2018,10(1):78-87.
39. Özkan S, Sakal FN, Avcı E, Civil EF, Tunca MZ. Kadınların doğum yöntemi tercihi ve ilişkili faktörler. Turk J Public Health 2013, 11(2):59-71.
40. Öcal P, Karataş S, Çepni İ, Salahov R. Günümüzde vakum, forseps uygulanmalı mı?
Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2010, 20(2):104-10.
41. Başgöl Ş, Kızılkaya Beji N. Doğum eyleminin birinci evresinde sık yapılan uygulamalar ve kanıta dayalı yaklaşım. DÜSBE Derg 2015, 5 (2): 32-9.
42. Tekirdağ Aİ, Cebeci R. Eğitim hastanesinde sezaryen oranları. JOPP Derg 2010, 2(1):21-6.
43. Boyle A, Reddy UM. Epidemiology of cesarean delivery: the scope of the problem.
Seminars in Perinato 2012, 36(5):308-14.
44. Molina G, Weiser TG, Lipsitz SR, Esquivel MM, Uribe-Leitz T, Azad T, Shah N, Semrau K, Berry WR, Gawande AA, Haynes AB. Relationship between cesarean delivery rate and maternal and neonatal mortality. JAMA 2015, 314(21):2263-70.
45. Caughey AB, Cahill AG, Guise JM, Rouse DJ. Safe prevention of the primary cesarean delivery. Am J Obstet Gynecol 2014, 210(3):179-93.
46. OECD. Health at a Glance 2017. http://www.oecd.org/health/health-at-a-glance 29 Ekim 2018.
47. Sağlık Bakanlığı. Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Sağlık Sektörü İçin 2005-2015 Ulusal Stratejik Eylem Planı. Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. http://www.sbu.saglik.gov.tr/tusp/turkce/yayınlar 02 Mayıs 2018.
48. Grobman W. Vaginal birth after cesarean delivery. Obstet Gynecol 2017, 130(5):217-33.
49. Taşçı Duran E, Ünsal Atan Ş. Kadınların sezaryen/vajinal doğuma ilişkin bakış açılarının kalitatif analizi. Genel Tıp Derg 2011, 21(3):83-8.
50. Çağlayan Kıyak E, Kara M, Cihan Gürel Y. Kliniğimizdeki sezaryen operasyonlarında görülen komplikasyonlar ve olası risk faktörlerinin değerlendirilmesi. Bakirköy Tip Derg, 2011, 7(2):64-7.
44 51. Duff P. A simple checklist for preventing major complications associated with
cesarean delivery.Obstet Gynecol 2010, 116(6):1393-6.
52. DiBlasi SM. Planned cesarean delivery and urinary retention associated with spinal morphine.J Perianesth Nurs 2013, 28(3):128-36.
53. Solheim KN, Esakoff TF, Little SE, Cheng YW, Sparks TN, Caughey AB. The effect of cesarean delivery rates on the future incidence of placenta previa, placenta accreta, and maternal mortality. J Matern Fetal Neonatal Med 2011, 24(11):1341-6.
54. Alus Tokat M, Serçekuş P, Yenal K, Okumuş H. Early postpartum breast-feeding outcomes and breast-feeding self-efficacy in Turkish mothers undergoing vaginal birth or cesarean birth with different types of anesthesia. Int J Nurs Knowl 2015, 26(2):73-9.
55. Abadi F, Shahabinejad M, Abadi F, Kazemi M. Effect of acupressure on symptoms of postoperative ıleus after cesarean section. J Acupunct Meridian Stud 2017, 10(2):114-9.
56. Zeyneloğlu S, Kısa S, Özberk H, Badem A. Predictors and measurement of satisfaction with postpartum care in a government hospital. Nurs Health Sci 2017, 19(2):198-203.
57. Shukure R, Mohammed H, Wudmetas A, Mohammed S. Assessment of knowledge and factors affecting utilization of postnatal care in fiche town, oromia region, ethiopia. International J of Clinic Dermato 2018, 1(2): 28-33.
58. Er Güneri S. Postpartum erken dönem kanıta dayalı uygulamalar. Gümüşhane Uni J of Health Sci. 2015, 4(3):482-96.
59. Shanga J. Postnatal Care Guideline (GL890). Royal Berkshire NHS Foundation Trust 2017: 1-16.
60. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı. Doğum Sonu Bakım Yönetimi Rehberi, 925. Baskı, 2014:1-44.
61. Öztürk Can H. Doğum sonrası bakım rehberlerinin kanıt temelli çalışmalarla gözden geçirilmesi. DÜSBE Derg 2015, 5 (2): 40-7.
62. Coşkun A. Hemşire ve Ebeler İçin Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Öğrenim Rehberi, 1. Baskı. İstanbul, Nobel Tıp Kitapevi, 2014:119-74.
63. State of Victoria, Department of Health. Postnatal Care Program Guidelines for Victorian Health Services, 2012:1-33.
45 64. WHO. Technical Consultation on Postpartum and Postnatal Care 2010.
http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/70432/WHO_MPS_10.03_eng.pdf.
15 Ekim 2018.
65. Griffiths M. Gastrointestinal System, 4th ed. Liverpool, Elsevier Ltd, 2012: 51-98.
66. Wood LD, Montgomery EA. Structure and innervation of hollow viscera. In: Reinus JF, Simon D (eds). Gastrointestinal Anatomy and Physiology: The Essentials, 1st ed.
Chichester, John Wiley & Sons Ltd, 2014:1-14.
67. Fırat A, Çetin N. Sindirim Sistemi. İçinde: Anatomi ve Fizyoloji, Tatar İ, (Çeviri editörü). Anatomy&Physiology, Marieb EN, Hoehn K. 5. Baskı, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic Ltd Şti, 2017: 741-91.
68. Karakaş S. Anatomi, 1. Baskı, Ankara, Nobel Tıp Kitabevleri Ltd Şti, 2019:237-66.
69. Aksoy F. Duodenumun Endoskopik Değerlendirilmesi. İçinde: Karahan Ö, A Cingi (editör). Gastrointestinal Sistem Endoskopisi, 1. Baskı. Ankara, Pelin Ofset Tipo Matbaacılık, 2016: 251.
70. Chang EB, Sing Leung P. Regulation of Gastrointestinal Functions. In: Sing Leung P (ed). The Gastrointestinal System Gastrointestinal, Nutritional and Hepatobiliary Physiology. 1st ed. Hong Kong, Springer, 2014:3-136.
71. Kaya H. Boşaltım, Bağırsak Boşaltımı. İçinde: Aştı TA, Karadağ A (editörler).
Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilimi ve Sanatı, 1. Baskı. İstanbul, Akademi Basın ve Yayıncılık, 2013:945-72.
72. Browning KN, Travagli RA. Central nervous system control of gastrointestinal motility and secretion and modulation of gastrointestinal functions. Compr Physiol 2014, 4(4):1339-68.
73. Lomax AE, Sharkey KA, Furness JB. The participation of the sympathetic innervation of the gastrointestinal tract in disease states. Neurogastroenterol Motil 2010, 22(1):7-18.
74. Dockray GJ. Gastrointestinal hormones and the dialogue between gut and brain. J Physiol 2014, 592(14):2927-41.
75. Boguszewski CL, Paz-Filho G, Velloso LA. Neuroendocrine body weight regulation:
integration between fat tissue, gastrointestinal tract, and the brain. Endokrynol Pol 2010, 61(2):194-206.
76. Noyan A. Yaşamda ve hekimlikte fizyoloji. 19.baskı. Palme Yayıncılık 2011;885-9.
46 77. Akça Ay F. Bağırsak Boşaltımı ve Uygulamaları. İçinde: Sabuncu N, Akça Ay F.
Klinik Beceriler, Sağlığın Değerlendirilmesi, Hasta Bakım ve Takibi, 1. Baskı.
İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2010: 496-509.
78. Hirano I, Brenner D. Gastrointestinal motility. In: Reinus JF, Simon D (eds).
Gastrointestinal Anatomy and Physiology: The Essentials, 1st ed. Chichester, John Wiley & Sons Ltd, 2014:33-45.
79. Kaya H. Bağırsak Boşaltımı ve Gastrik Entübasyon. İçinde: Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri, Atabek Aşti T, Karadağ A (Çeviri editörleri). Clinical Nursing Skills and Techniques, Perry GA, Potter PA. 1. Baskı, Adana, Nobel Kitabevi, 2011: 1116-45.
80. Wu CL, Raja SN. Treatment of acute postoperative pain. Lancet 2011, 377: 2215–
25.
81. Erden S, Şenol Çelik S. Torakotomi sonrası ağrı ve analjezi yöntemlerinin kullanılmasında hemşirenin rolü. Ankara Sağ Bil Derg 2013, 2 (1-2-3): 11-24.
82. Lyte M, Vulchanova L, Brown DR. Stress at the istestinal surface: catekolamines and mucosa-bacteria interactions. Cell Tissue Res 2011, 343: 23-32.
83. Çam HH, Nur N. Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinde algılanan stres ile gastrointestinal semptomlar arasındaki ilişki.TAF Prev Med Bull 2015, 14(6):475-82
84. Kesebir S, Ocak Karataş S, Bezgin Ç, Cengiz F. Stress, anxiety and functional gastrointestinal disorders. J Arch Med Rev 2012, 21:122-33.
85. Çelik A. Bağırsak yetmezliği/kısa bağırsak sendromunda transplant dışı cerrahi yaklaşımlar. Çocuk Cerrahisi Derg 2017, 31(Ek sayı):56-76.
86. Akçay Ş, Aslan D, Aydos TR, Erden-Aki Ö, Gökçe-Kutsal Y, Gülekon A, Hızel K, Kunt MM, Kutsal A, Oğuz D, Ordu- Gökkaya NK, Sungur C. Birinci Basamak İçin Temel Geriatri, 1. Baskı. Ankara, Algı Tanıtım, 2012: 46-52.
87. Merchanta HA, Liu F, Orlu Gul M, Basit AW. Age-mediated changes in the gastrointestinal tract.International J of Pharmaceutics 2016, 512: 382–95.
88. Yücel A. Ağrı Mekanizmaları. İçinde: Eti Aslan F (editör). Ağrı Doğası ve Kontrolü, 2. Baskı. Ankara, Akademisyen Kitabevi, 2014:37-44.
89. Gold MS, Gebhart GF. Nociceptor sensitization in pain pathogenesis. Nat Med 2010, 16(11): 1248–57.
90. Vaajoki A. We have to take Pain Definition, Pain Management, and the Results of Non-pharmacological Studies Seriously. Altern Integ Med 2013, 2(7):134.
47 91. Yağız On A. Kronik Ağrı Etiyopatogenezi. Turkiye Klinikleri J PM&R-Special
Topics 2017, 10(3):234-41.
92. Şentürk İA. Ağrı Değerlendirilmesi: Tipleri ve Mekanizmaları.Med Res Rep 2018, 1(3):78-81.
93. Yağcı Ü, Saygın M.Ağrı Fizyopatolojisi. Med J SDU 2019, 26(2): 209-20.
94. Degirmen N, Ozerdogan N, Sayiner D, Kosgeroglu N, Ayranci U.Effectiveness of foot and hand massage in postcesarean pain control in a group of Turkish pregnant women. Appl Nurs Res 2010, 23(3):153-8.
95. Ceyhan D, Güleç MS. Postoperatif ağrı sadece nosiseptif ağrı mıdır? Ağrı 2010, 22(2):47-52.
96. Ünal Çevik I. Ağrının nöroanatomisi. İçinde: Yaltkaya K (editör). Ağrı, 1. Baskı.
Ankara, Palme Yayıncılık, 2017: 15-7.
97. Erdine S. Ağrının Kitabı. 3. Baskı. İstanbul, Hayykitap, 2016:49-62.
98. Tel H. Ağrı, Ağrıya Yönelik Uygulamalar ve Hasta Bakımı.İçinde: Sabuncu N, Akça Ay F. Klinik Beceriler, Sağlığın Değerlendirilmesi, Hasta Bakım ve Takibi, 1. Baskı.
İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2010:652-72.
99. Akın B, Karaca Saydam B. Algılanan Doğum Ağrısının Azaltılmasına Yönelik Yeni Bir Yaklaşım: Doğum Dansı. Gümüşhane Üniversitesi Sağ Bil Derg 2017, 6(3): 218-24.
100. Eti Aslan F. Ağrıya İlişkin Kavramlar. İçinde: Eti Aslan F (editör). Ağrı Doğası ve Kontrolü, 2. Baskı. Ankara, Akademisyen Kitabevi, 2014:45-9.
101. Parris WCV, Johnson BW. The History of Pain Medicine. In:Benzon HT, Rathmell JP, Wu CL, Turk DC, Argoff CE, Hurley RW. (Eds). Practical Management of Pain, 5th ed, Philadelphia, Elsevier, 2014:3-12.
102. Katz J, Melzack R. A Conceptual Framework for Understanding Pain in the Human.
In: Waldman SD. Pain Management, 2nd ed. Philadelphia, Elsevier, 2011:2-9.
103. Pınar L. Sinir ve Kas Fizyolojisi Temel Bilgiler, 1.Baskı. Ankara, Elif Yayınevi, 2010:165-6.
104. Ossipov MH, Dussor GO, Porreca F. Central modulation of pain. J Clin Invest 2010, 120(11):3779-87.
105. Hainline B. Neuropathic Pain: Neuropsychiatric, Diagnostic, and Management Considerations. In: Waldman SD. Pain Management, 2nd ed. Philadelphia, Elsevier, 2011:202-12.
48 106. Lee JM, Cahana A, Terman GW. Organizing an Inpatient Acute Pain Service.
In:Benzon HT, Rathmell JP, Wu CL, Turk DC, Argoff CE, Hurley RW. (Eds).
Practical Management of Pain, 5th ed, Philadelphia, Elsevier, 2014:19-30.
107. Eti Aslan F, Uslu Y. Ağrı Sınıflandırılması. İçinde: Eti Aslan F (editör). Ağrı Doğası ve Kontrolü, 2. Baskı. Ankara, Akademisyen Kitabevi, 2014:57-66.
108. Orhan ME. Akut ve Postoperatif Ağrı Yönetimi. İçinde: Ağrı Özet Bilgiler ve Güncel Notlar. Kurt E, Atım A. (Çeviri editörleri). Pocket Pain Medicine, Urman RD, Vadivelu N. 1. Baskı, Güneş Tıp Kitabevi, Ankara, 2015:2.
109. Aslan FE, Arlı ŞK. Ağrı Değerlendirilmesi ve Klinik Karar Verme. İçinde: Aslan FE (editör). Sağlığın Değerlendirilmesi ve Klinik Karar Verme, 1.Baskı. Ankara, Akademisyen Tıp Kitapevi, 2017:103-35.
110. Reisli R. Ağrının Değerlendirilmesi: Hastanın Değerlendirilmesi. İçinde: Ağrı Özet Bilgiler ve Güncel Notlar. Kurt E, Atım A. (Çeviri editörleri). Pocket Pain Medicine, Urman RD, Vadivelu N. 1. Baskı, Güneş Tıp Kitabevi, Ankara, 2015:4.
111. Eti Aslan F. Kan Öztürk Z. Ağrı Ölçümü ve Değerlendirilmesi. İçinde: Eti Aslan F (editör). Ağrı Doğası ve Kontrolü, 2. Baskı. Ankara, Akademisyen Kitabevi, 2014:67-100.
112. Francis L, Fitzpatrick JJ. Postoperative pain: nurses' knowledge and patients' experiences. Pain Manag Nurs 2013, 14(4):351-7.
113. Yılmaz M, Gürler H. Hastaların ameliyat sonrası yaşadıkları ağrıya yönelik hemşirelik yaklaşımları: Hasta görüşleri. Ağrı 2011, 23(2):71-9.
114. Özveren H, Faydalı S, Özdemir S. Hemşirelerin ağrının farmakolojik olmayan yöntemlerle kontrolüne ilişkin bilgi ve uygulamaları. Turk J Clin Lab 2016, 7(4): 99-105.
115. Gélinas C, Arbour C, Michaud C, Robar L, Côté J. Patients and ICU nurses' perspectives of non-pharmacological interventions for pain management.Nurs Crit Care 2013, 18(6):307-18.
116. Yunianingrum E, Widyastuti Y, Margono. The effect of warm compress and aromatherapy lavender to decreasing pain on primary dysmenorrhea. Jurnal Kesehatan Ibu dan Anak 2018, 12(1): 39–47.
117. Açıkgöz S. Sıcak ve Soğuk Tedaviler. İçinde: Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri, Atabek Aşti T, Karadağ A (Çeviri editörleri). Clinical Nursing Skills and Techniques, Perry GA, Potter PA. 1. Baskı, Adana, Nobel Kitabevi, 2011: 1306-28.
49 118. Effati-Daryani F, Mohammad-Alizadeh-Charandabi S, Mirghafourvand M, Taghizadeh M, Mohammadi A. Effect of lavender cream with or without foot-bath on anxiety, stress and depression in pregnancy: a randomized placebo-controlled trial. J Caring Sci 2015, 4(1):63-73.
119. Hu Q, Zhu W, Zhu Y, Zheng L, Hughson RL. Acute effects of warm foothbath on arterial stiffness in healthy youg and older women. Eur j Appl Physiol 2012, 112:1261-8.
120. Yang HL, Chen XP, Lee KC, Fang FF, Chao YF. The effects of warm-water footbath on relieving fatigue and ınsomnia of the gynecologic cancer patients on chemotherapy. Cancer Nurs 2010, 33(6):454-60.
121. Vagedes J, Helmert E, Kuderer S, Müller V, Voege P, Szőke H, Valentini J, Joos S, Kohl M, Andrasik F. Effects of footbaths with mustard, ginger, or warm water only on objective and subjective warmth distribution in healthy subjects: a randomized controlled trial. Complement Ther Med 2018, 41:287-94.
122. T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü.
Doğum ve Sezaryen Eylemi Yönetim Rehberi, Ankara, 2010:3.
123. Karakaplan S, Yıldız H. Doğum sonu konfor ölçeği geliştirme çalışması. Maltepe Üniversitesi Hemş Bil ve San Derg 2010, 3(1):55-65.
124. İzveren Özkum A, Dal Ü. Abdominal cerrahi girişim uygulanan hastalarda görülen erken dönem sorunları ve bu sorunlara yönelik hemşirelik uygulamaları. HÜSBF Hemş Derg 2011: 36-46.
125. Ayhan F. Kurşun Ş. Experience of pain in patients undergoing abdominal surgery and nursing approaches to pain control. International J of Caring Sci 2017, 10(3):1456-64.
126. Erden S, Akçalı D, Bulut H, Babacan A. Cerrahi Hemşirelerinin Ağrı ve Ameliyat Sonrası Ağrı Yönetimine İlişkin Bilgi Düzeylerinin Saptanması: Pilot Bir Çalışma.
Gümüşhane Uni J of Health Sci 2015, 4(1):54-69.
127. Kamalak Z, Köşüş N, Köşüş A, Namlı Kalem M, Hızlı D, Akçal B, Kafalı H.
Chewing gum: a funny way opposed to postoperative ıleus for gynecological operations.Jino - Obstet ve Neonatoloji Tıp Derg 2015, 12(3): 119-22.
128. Field T. Massage Therapy Research Review. Complement Ther Clin Pract 2014, 20(4):224-9.
129. Choia H, Kanga SH, Yoon DK, Kang SG, Ko HY, Moon DG, Park JY, Joo KJ, Cheon J. Chewing Gum Has a Stimulatory Effect on Bowel Motility in Patients After
50 Open or Robotic Radical Cystectomy for Bladder Cancer: A Prospective Randomized Comparative Study. Urology 2011, 77: 884-90.
130. Barlow R, Price P, Reid TD, Hunt S, Clark GWB, Havard TJ, Puntis MCA, Lewis WG. Prospective multicentre randomised controlled trial of early enteral nutrition for patients undergoing major upper gastrointestinal surgical resection. Clin Nutr2011, 30: 560-6.
131. Turan N, Öztürk A, Kaya N. Hemşirelikte Yeni Bir Sorumluluk Alanı: Tamamlayıcı Terapi.Maltepe Üniv Hemş Bil ve San Derg 2010, 3(1):103-8.
132. Levy N, Sturgess J, Mills P. “Pain as the fifth vital sign” and dependence on the
“numerical pain scale” is being abandoned in the US:Why? British J of Anaesthesia 2018, 120 (3): 435-8.
133. Phan NQ, Blome C, Fritz F, Gerss J, Reich A, Ebata T, Augustin M, Szepietowski JC, Ständer S. Assessment of pruritus intensity: prospective study on validity and reliability of the visual analogue scale, numerical rating scale and verbal rating scale in 471 patients with chronic pruritus. Acta Derm Venereol 2012, 92(5):502-7.
134. Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. Biyoistatistik, 14. Baskı. Ankara, Hatipoğlu Yayınevi, 2010:10-266.
135. Mota M, Cunha M, Santos MR, Silva D, Santos E. Non-Pharmacological interventions for pain management in adult victims of trauma: a scoping review protocol. JBI Database System Rev Implement Rep 2019, 17(12):2483-90.
136. Göktürk HS. İntestinal Gaz ve Şişkinliğe Güncel Yaklaşım. Klinik Tıp Bil Derg 2017, 5(2):18-23.
137. Yoon SL, Grundmann O, Koepp L, Farrell L. Management of irritable bowel syndrome (ibs) in adults: conventional and complementary/alternative approaches.
Altern Med Rev 2011, 16(2):134-51.
138. Rawlaa P, Sunkarab T, Raj JP. Updated review of current pharmacological and non-pharmacological management of irritable bowel syndrome. Life Sci 2018, 1(212):176-81.
139. Kheirkhah M, Setayesh Valipour N, Neisani L, Haghani H. A controlled trial of the effect of aromatherapy on birth outcomes using "rose essential oil" ınhalation and foot bath. J of Midwifery and Reproductive Health 2013, 1(2):77-82.
140. Shigemi D, Nakanishi K, Miyazaki M, Shibata Y, Suzuki S. The effect of the gelatinous lactulose for postoperative bowel movement in the patients undergoing cesarean section. Int Sch Res Notices 2014, 2014:1-4.
51 141. Lee JT, Hsieh, MH, Cheng PJ, Lin J. The role of xylitol gum chewing in restoring
postoperative bowel activity after cesarean section. Biol Res Nurs 2016,
postoperative bowel activity after cesarean section. Biol Res Nurs 2016,