SONUÇ VE ÖNERİLER

Maliyet hesaplamalarının meşakkatli bir süreç olması, çoğu sağlık kuruluşu için maliyet analizlerini yapmalarının önünde bir engeldir. Ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan kuruluşların sorumlu ve yetkilisi olan mesul müdürlerin diş hekimlerinden seçilmesi de bir diğer engeldir. Hekimlere tıbbi sorumlulukları yanında idari sorumluluklar yüklenmesi, maliyet analizlerini daha sıkıntılı bir süreç haline getirmektedir. Sağlık hizmetlerinin özelleştirilme eğilimi; artan rekabet; muayenehanelerden poliklinik ve merkezlere doğru olan yönelmeler sonucu artan kurumsallık anlayışı; doğru kaynak kullanımına ve etkin stratejik maliyet sistemlerine olan ihtiyacı her geçen gün arttırmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma ile idareci rolü olan diş hekimlerine ve ağız ve diş sağlığı hizmeti sunucularının karar verme süreçlerinde görev alan yöneticilerinee doğru tercih yapmaları konusunda katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Çalışma sonuçlarının karşılaştırılması aşamasında önemli noktalardan biri her üç yöntemde de dolgu, kanal ve detertraj hizmetlerinin birim maliyetlerinin TDB fiyat listesinin altında, ortodonti hizmeti içinse çok üzerinde bir maliyet çıkmış olmasıdır. Bu çalışma yapılırken sadece verilen hizmetin satış maliyeti değerlendirildiği için, hasılatla karşılaştırıldığında ortaya çıkan sonuç brüt satış karı olarak ele alınmıştır. Yani aslında söz konusu hizmet için talep edilen fiyatın bulunan sonuçtan daha yüksek olması gerekir ki bulunan birim maliyet dışında işletmenin faaliyet ve diğer dönem giderlerini ve hedeflenen karını karşılayabilsin. Bu bağlamda olması beklenen, diğer tedavi hizmetlerinde olduğu gibi ortodonti için de TDB’nin verdiği fiyatın bulunan birim maliyetten daha yüksek olmasıdır.

Sonuçlardan çıkan diğer bir önemli nokta ise, hesaplanan birim maliyetler arasında en düşük sonucun SDFTM yönteminde bulunmasıdır. Bunun

Son olarak özet bir tablo şeklinde aşağıda yer alan Tablo 23’te SDFTM yöntemine göre birim maliyetler ortaya konarak, TDB’nin satış fiyatlarıyla arasındaki kar – zarar durumu gösterilmiştir.

Tablo 23. SDFTM Yöntemine Göre Çıkan Sonuçlar

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

Maliyet hesaplamalarının meşakkatli bir süreç olması, çoğu sağlık kuruluşu için maliyet analizlerini yapmalarının önünde bir engeldir. Ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan kuruluşların sorumlu ve yetkilisi olan mesul müdürlerin diş hekimlerinden seçilmesi de bir diğer engeldir. Hekimlere tıbbi sorumlulukları yanında idari sorumluluklar yüklenmesi, maliyet analizlerini daha sıkıntılı bir süreç haline getirmektedir. Sağlık hizmetlerinin özelleştirilme eğilimi; artan rekabet; muayenehanelerden poliklinik ve merkezlere doğru olan yönelmeler sonucu artan kurumsallık anlayışı; doğru kaynak kullanımına ve etkin stratejik maliyet sistemlerine olan ihtiyacı her geçen gün arttırmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma ile idareci rolü olan diş hekimlerine ve ağız ve diş sağlığı hizmeti sunucularının karar verme süreçlerinde görev alan yöneticilerinee doğru tercih yapmaları konusunda katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Çalışma sonuçlarının karşılaştırılması aşamasında önemli noktalardan biri her üç yöntemde de dolgu, kanal ve detertraj hizmetlerinin birim maliyetlerinin TDB fiyat listesinin altında, ortodonti hizmeti içinse çok üzerinde bir maliyet çıkmış olmasıdır. Bu çalışma yapılırken sadece verilen hizmetin satış maliyeti değerlendirildiği için, hasılatla karşılaştırıldığında ortaya çıkan sonuç brüt satış karı olarak ele alınmıştır. Yani aslında söz konusu hizmet için talep edilen fiyatın bulunan sonuçtan daha yüksek olması gerekir ki bulunan birim maliyet dışında işletmenin faaliyet ve diğer dönem giderlerini ve

Üretilen Hizmetler Satış Fiyatları Birim Üretim

Maliyeti Kar / Zarar

Komposit Dolgu (İki Yüzlü) 280 101,12 178,88 TL

Kanal Tedavisi (İki Kanal) 475 91,62 383,38 TL

Diş Taşı Temizliği 355 86,07 268,93 TL

Ortodonti 1965 3809,22 - 1844,22 TL

ÇÖZÜM

MALİ

MART - NISAN 2020 ⁷⁷ sebeplerinden biri atıl kapasite olabilir. Çünkü hekimlerin randevuları genel olarak dolu olmakla birlikte, hastanın gelmediği veya işlerinin erken bittiği zamanların çoğunda muayeneden gelen hastalar yönlendirilmektedir. Bu durumda atıl kapasite özellikle hekimler için oldukça zordur. Hekimlerin yemek ve temel ihtiyaçları için gereken süre atıl kapasite olarak değerlendirilmemiş, ancak teorik kapasite kapsamında ele alınmıştır. Diğer bir sebep ise polikliniğin haftada altı gün ve 10 saat açık bulunması sonucu ortaya çıkan yoğunluktur.

Bu çalışmanın ortaya çıkardığı sonuçlar incelendiğinde, sağlık işletmeleri için seçilmesi gereken yöntemin SDFTM yöntemi olduğu söylenebilir. Bunun dışında geliştirilen öneriler, çalışma sonuçları ele alınarak, bu çalışmadan faydalanacak kişiler için aşağıda sıralanmıştır:

• Hesaplanan maliyetlerin sadece sunulan hizmetlerin satışla ilişkili maliyetleri olduğunu ve bir işletmenin satış maliyetleri dışında da maliyetleri olacağını ele alacak olursak söz konusu işletme için maliyetleri azaltmaya yönelik önlemler alması gerektiği tavsiye edilebilir.

• Ağız ve diş sağlığı polikliniklerinde sunulan hizmet sırasında kullanılan direkt ve endirekt nitelikli malzemelerin çok büyük bir kısmı ithal malzemelerdir. Bu sebeple, döviz kurundaki dalgalanmalar maliyetler üzerinde değişiklikler meydana getirebilecektir. Bu bağlamda, gider kalemlerinden ilk madde ve malzeme giderleri ile endirekt malzemelerin maliyetlerini dolar üzerinden hesaplamak faydalanacak kişiler için daha gerçekçi sonuçlar ortaya koyabilecektir.

• Diğer bir çözüm önerisi olarak, rekabet avantajı uğruna yapılan ücretsiz muayene ya da röntgen çekimleri küçük de olsa bir ücrete tabi tutularak buradan sağlanan gelir ile maliyet kalemlerine ait giderlerin bir kısmı da ortadan kaldırılabilir.

• Son olarak bundan sonra yapılacak çalışmalarda, ağız ve diş sağlığı alanında sunulan diğer sağlık hizmetlerine yer verilebileceği gibi, mevcut hizmetler için maliyet iyileştirici çalışmalar da yapılabilir.

KAYNAKÇA

Anıl Keskin D., Billerlioğlu H. (2017). Sağlık İşletmelerinde Sezeryan Ameliyatı Faaliyetinin Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemine Göre Analizi.

Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19, 207-245

Büyükmirza K. (2011). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi – Tekdüzene Uygun Bir Sistem Yaklaşımı 16. Bs. Ankara: Gazi Kitabevi.

78 MART - NISAN

Eker M. (2002). Genel Üretim Giderlerinin Faaliyete Dayalı Maliyet Yöntemine Göre Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesinde 8 No.lu Ana Hesap Grubunun Kullanımı. Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, 21, 203-239

Erkol Ü., Ağırbaş İ.(2011) Hastanelerde Maliyet Analizi ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemine Dayalı Bir Uygulama. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 64 (2).

Kaplan R. S., Anderson S. R. (2004). Time-Driven Activity Based Costing.

Harvard Business Review. 133.

Kaplan R.S., Porter M.E. (2011). The Big Idea, How To Solve The Cost Crisis In Health Care. Harvard Business Review. Erişim Adresi: http://

outcomesbasedhealthcare.com/How-to-Solve-Cost-Crisis.pdf

Kırlıoğlu H., Atalay B. (2014). Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Kapasite Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi ve Bir Hastane Uygulaması.

Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10, 99-119

Kırlıoğlu H., Atalay B. (2014). Hastane İşletmelerinde Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modellemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41, 141-162

Kocaoğlu S. Ü. Sağlık İşletmelerinde Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi ve Ağız Diş Sağlığı Polikliniğinde Örnek Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara

Rajabi A.; Dabiri A.(2012) Applying Activity Based Costing (ABC) Method to Calculate Cost Price in Hospital and Remedy Services. Iranian Journal of Public Health 41.

Öker F. (2003). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme – Üretim ve Hizmet İşletmelerinde Uygulamalar. İstanbul: Literatür Yayınları.

Tavukçuoğlu S.(2010). Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerinde Maliyet Analizi ve Bursa ADSM Uygulaması. (Yüksek Lisans Projesi). Fatih Üniversitesi, İstanbul

Türk Dişhekimleri Birliği. (2016). 1. Grup İllerde Uygulanacak TDB Ağız Diş Sağlığı Muayene ve Tedavi Ücret Tarifesi. Erişim Adresi: http://tdb.org.tr/

tdb/v2/ekler/2016_Rehber_Tarife/1.Grup_iller.pdf

Vatansever S. (2013). Sağlık Kurumlarında Maliyet Analizi:Bursa Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.

ÇÖZÜM

MALİ

MART - NISAN 2020 ⁷⁹ Yılmaz B.(2008). Hastane İşletmelerinde Rekabet Üstünlüğü Sağlamada Faaliyet Esasına Dayalı Maliyetleme Yönteminin Rolü ve Bir Uygulama.

(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya

Zengin O. (2013). Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerinde Maliyet Analizi ve Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.