V.1. Sonuç
Araştırmaya konu olan görme engelli çocukların geçmişte oyuncaklarla ilgili deneyim ve bilgilere sahip olduğu görülmüştür. Birinci sınıfların hazırlık ve anasınıfı öğrencilerinden, Selçuklu Görme Engelliler İlköğretim Okulu öğrencileri, diğer okul öğrencilerinden fazla oyuncakla oynamışlardır.
Görme engelli öğrencilerin oyun repertuarlarının yetersiz olduğu, hayali rol oyunlarına ya da sembolik oyunlara ilgilerinin düşük olduğu gözlenmiştir. Onların düşük motor yeteneği gerektiren oyunlara yöneldikleri ve daha çok oturarak oyun oynadıkları ve oynadıkları oyunlarında da sınırlı bir alanı kullanmaya eğilim gösterdikleri söylenebilir. Öğrencilerin oyun oynarken sık oyuncak değiştirdikleri ve birden fazla oyuncakla oynadıkları gözlenmiş ve bunun onların oyuncaklara ve oyuna ilgilerinin yüksekliğini gösterdiği düşünülmektedir.
Anasınıfı öğrencilerinin oyundan ve oyuncaktan çabuk sıkılma davranışı göstermeleri onları oyuna ve oyuncaklara olan doygunluğunu gösterebileceği düşünüldüğü gibi bu öğrencilerin oyun becerilerinde gören akranlarından geri olduklarını da işaret ettiği düşünülmektedir.
Görme engelli çocukların oyunları daha çok bireysel oynadıkları, bunun Parten’in birlikte Oyun modeline benzediği görülmüştür. Beraber rol oyunu oynayan bazı öğrencilerin oyunlarında görenlerin kullandığı jest ve mimikleri doğru kullanmadığı veya yetersiz kullandığı ve oyunlarının radyo tiyatrosunu andırdığı gözlenmiştir.
Az da olsa görme kalıntısının, görme engelli çocukların oyuncaklarla doğru şekilde oynamalarına, onları daha düzenli kullanmalarına yardım ettiği söylenebilir.
Görme engelli çocukların soyut düşünce gerektiren oyunlar yerine somut fiillerle ifade edilen oyunları oynamaya eğilimli oldukları görülmüştür Görme engelli çocukların sembolik oyuna ya da hayali rol oyunlarına yönelimlerinin düşük olduğu söylenebilir.
104
Görme engelli çocuklar arasında oyun oynarken liderler karakterler ve baskın karakterler görülmüştür. Ayrıca her iki cins arasında yapılan karşılaştırmada, kızların kızlara özgü oyuncak ve oyunlara, erkeklerin erkeklere özgü oyuncak ve oyunlara eğilim gösterdikleri gözlenmiştir.
V.2. Öneriler
Bulgular ışığında aşağıdaki öneriler yapılmaktadır.
1. Görmeyen çocuklara yönelik erken müdahale hizmetlerinin yaygın- laştırılarak, ana-babalara çocuklarının bilinçli şekilde eğitimlerine yar- dımcı olacak programlar geliştirilmelidir.
2. Görme engelli öğrencilerin okul öncesi eğitimlerinin yaygınlaştırılmalıdır. 3. Görme engelli öğrencilerin bebeklikten itibaren özellikle motor, bilişsel ve
sosyal becerileri kazandırmaya yönelik sistemli çalışmalar yapılmalı ve bu çalışmalarda oyun etkinliklerine sık yer verilmelidir.
4. Görme engelli çocukların, görme dışındaki duyularını özellikle işitme ve dokunma duyularını kullanmayı öğrenebilmeleri için ana-baba ve eğitimcilerin duyarlı olmalarına yönelik etkinliklerin sık sık yapılması gerekir.
5. Görme engelli çocuklara oyuncakların kullanımını öğretilmeli; onlara oyun repertuarlarını zenginleştirecek oyunlar oynatılmalıdır.
6. Görme engelli çocuklara, jest ve mimik öğretim çalışmaları yapılmalı, beden duruşları ve bağımsız hareket becerileri öğretilmelidir.
7. Görme engelli çocukların, özellikle okul öncesinde gören akranları ile kaynaştırma eğitimleri yaygınlaştırılmalıdır.
8. Görme engelliler ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlere yönelik görme engelli çocukların eğitimlerinde oyunun kullanılması ve oyun öğretimine yönelik hizmetiçi eğitimler verilmelidir.
9. İlköğretim ve okul öncesi programlarında görme engellilere göre uyarlanmış oyunlara ve oyun etkinliklerine daha çok yer verilmelidir.
105
ANASINIFI, HAZIRLIK VE İLKÖĞRETİM BİRİNCİ SINIFLARDA OKUYAN GÖRME ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN OYUNLARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ:
KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA
Özet
Oyun, çocukların zihin ve motor gelişimi önemlidir. Oyun, çocukların kendilerini saran dünyayı keşfetmelerine, bireysel biçimlerde tepkide bulunmalarına olanak sağlar (Gander ve Gardiner, 1998). Yapılan araştırmalar, herhangi bir müdahale yapılmadan okul çağına gelen görme engelli çocuklarda öncelikle bilişsel gelişim alanı olmak üzere psikomotor, toplumsal ve duyusal gelişim alanlarında gören akranlarına göre ortalama iki yıllık bir gerilik olduğunu belirtmektedir (Enç, 1972; Kirk, Gallagher ve Anastasiow, 2000). Görme engelli çocukların oyun gelişimlerinin de bu duruma benzer şekilde gören akranlarından geri kaldığı bildirilmektedir (Ferguson ve Buultjeans, 1995; Kirk ve arkadaşları 2000). Dolayısı ile bu araştırmanın amacı anasınıfı, hazırlık ve ilköğretim birinci sınıflarda eğitim gören görme engelli öğrencilerin oyunlarının değerlendirilmesidir. Örneklem kümesi, Konya ve Ankara’da bulunan görme engelliler ilköğretim okullarının anasınıfı, hazırlık ve birinci sınıflarında eğitim gören ileri derecede görme engelli öğrencilerden seçilmiştir.
Veriler nitel araştırma yöntemlerinin “yapılandırılmış görüşme” ve yapılandırılmamış gözlem” teknikleri kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmada, görme engelli çocuklarla öncelikle yapılandırılmış görüşme yapılmış, bu görüşmede oyuncaklar ve görüşme formu kullanılmıştır. Yapılandırılmamış gözlem aşamasında görme engelli çocukları oyunları video kamera ve gözlem notları ile kaydedilmiştir. Elde edilen veriler “içerik analizi yöntemi” ile analiz edilmiştir. Bu çalışmada elde edilen bulgulara göre;
Araştırmaya konu olan görme engelli çocukların geçmişte oyuncaklarla ilgili deneyim ve bilgilere sahip olduğu görülmüştür. Görme engelli öğrencilerin oyun repertuarlarının yetersiz olduğu, hayali rol oyunlarına ya da sembolik oyunlara ilgilerinin düşük olduğu gözlenmiştir. Onların düşük motor yeteneği gerektiren oyunlara yöneldikleri ve daha çok oturarak oyun oynadıkları görülmüştür.
106
Öğrencilerin oyun oynarken sık oyuncak değiştirdikleri ve birden fazla oyuncakla oynadıkları gözlenmiş ve bunun onların oyuncaklara ve oyuna ilgilerinin yüksekliğini gösterdiği düşünülmektedir.
Görme engelli çocukların oyunları daha çok bireysel oynadıkları, bunun Parten’in Birlikte Oyun modeline benzediği gözlenmiştir. Beraber rol oyunu oynayan öğrencilerin oyunlarında görsel ipuçlarını ve motor hareketleri kullanmadıkları ve oyunlarının radyo tiyatrosunu andırdığı; bu durumun diğer görme engelli çocuklarda da görüldüğü gözlenmiştir.
Görme engelli çocukların soyut düşünce gerektiren oyunlar yerine somut fiillerle ifade edilen oyunları oynamaya eğilimli oldukları görülmüştür. Bu araştırmaya göre görme engelli çocukların, sembolik oyuna ya da hayali rol oyunlarına yönelimlerinin düşük olduğu söylenebilir.
Her iki cins arasında yapılan karşılaştırmada, kızların kızlara özgü oyuncak ve oyunlara, erkeklerin erkeklere özgü oyuncak ve oyunlara eğilim gösterdikleri gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Görme engelli çocuklar; çocuk ve oyun, Görme engelli çocuklarda oyun gelişimi.
107
EVALUATION OF GAMES OF CHILDREN WITH VISUALLY IMPAIRED WHO ARE ENROLLED AT PRESCHOOL, PREPARATORY CLASS AND
FIRST CLASS IN PRIMARY SCHOOL: A COMPARATIVE RESEARCH
Abstract
Game is important for children’s mental and motor development. However, game makes discovering of the surrounding world possible for children and let them react in individual style (Gander and Gardiner 1998). Researches indicate that visually impaired children have two years retardation in comparison with their peers who are not visually impaired in terms of cognitive, psycho-motor, social and emotional development because excessive decrease of sight potency has vital impact to becoming inadequate of growing up (Enç, 1972; Kirk, Gallagher and Anastasiow, 2000 ). It has been reported that the game development of visually impaired children lags behind their peers who are not visually impaired as this condition (Ferguson and Buultjeans, 1995; Kirk at al. 2000). Therefore, the aim of this research is to evaluate the games of children with visually impaired who are enrolled at preschool, preparatory class and primary school’s first class.
As sample, visually impaired children in preschool, preparatory class and first classes in primary schools for the visually impaired in Konya and Ankara were selected. Visually impaired children were observed in class as the level of unstructured observation and the observations were recorded by using videotape recorder and observation notes. The data were collected by using the techniques of “structured interview” and “unstructured observation”. The data were analyzed by the technique of “Content Analyzing”.
According to the findings in this study:
It was observed that the visually impaired children who are the subjects of this study had experiences and knowledge about toys in the past. It was also observed that these children’s game repertory, their interest in imaginary role plays and symbolic games were inadequate. In addition, it was observed that some students tended to play the games which were need low motor abilities and they generally played while they
108
were sitting. Their playing with more than one toys and frequently changing toys that made us think that this shows their interest is high in games and toys.
It was observed that the visually impaired children played individually and it seemed like Parten’s “Game Together Model”; and, some children who are playing role games did not use gesture and facial expression sufficiently; and their games resembled radio theatre.
Visually impaired children tended to prefer playing games which are expressed with concrete verbs to ones require abstract thought. According to this research the impaired children’s tendency to symbolic or imaginary games was low.
In comparison between genders, the girls tended to play games and toys which are unique to girls; however, the boys tended to play games and toys which are unique to boys.
Key words: Visually impaired children, game and child, developing play in
109
REFERANSLAR
Akyol, A. K. (2002) Çocuklarda Oyun Gelişimi; Çoluk Çocuk Dergisi Nisan Sayısı; Ankara; Kök Yayınları
Akyüz, Y. (1994) Türk Eğitim Tarihi; İstanbul; İstanbul Kültür Koleji Yayınları. Altunay, B. (2000) Kaynaştırma İle İlgili Tanımlar; Görme Özürlülerin Eğitimi
Konferansı Bildirileri; Ankara; Körler Federasyonu Yayınları.
Aral, N.; Gürsoy, F.; Köksal, A. (2000) Okul Öncesi Eğitimde Oyun, İstanbul; YA-PA Yayınları.
Arı, R.; Üre, Ö.; Yılmaz, H. (2003) Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi; Konya; Mikro Basım-Yayım-Dağıtım.
Atalay, B. (1998) Divan-ü Lügat-it Türk Tercümesi; Türk Dil Kurumu Yayınları; Ankara.
Ataman, A. (2003) Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş; Ankara; Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Ataman, A. (2003) Görme Engelli Çocukla Yaşamayı Öğrenmek; Çoluk Çocuk Dergisi, Mayıs Sayısı; Ankara; Kök Yayınları.
Ataman, A. (2005) Erken Bebeklik Döneminde Görme Engelli Çocuğun Gelişimini Etkileyen Etmenler ve Önleme Yolları; www.egitim.com/egitimciler/0708/0708.2/0708.2.erkenbebeklikdonemi ndegormeengeli.asp (Kasım 2005)
Atay, M.; Şahin, S. (2004) Erken Çocukluk Dönemi 3–6 Yaş; Gelişim ve Öğrenme, Editör: Ayşegül ATAMAN; Ankara, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Campbell, J. (2003) Maternal Directives to Young Children Who are Blind; Journal of Visual Impairment & Blindness, June; American Foundation of Blindness (AFB)
Charles, C. M. (2000) Öğretmenler İçin Piaget İlkeleri; Çev. Prof Dr. Gülten Ülgen; Ankara; Pegem A Yayınları
110
Buultjens, M.; Ferguson, R. (1994) Let’s Play Together! The British Journal of Visual Impairment, Vol: 12, No: 3 November; www.visugate.biz/ blvi/bjviindex.html (Nisan 2005)
Buultjens, M.; Ferguson, R. (1995) The Play Behaviour of Young Blind Children and Its Relationship to Developmental Stages; The British Journal of Visual Impairment, Vol: 13, No: 3 November; http://www.visugate.biz/ blvi/bjviindex.html (Nisan 2005)
Çağdaş, A.; Albayrak, H.; Cantekinler, S. (2003) Okul Öncesi Eğitimde Dramatik Etkinlikler, Konya: Eğitim Kitabevi.
Çakmaklı, K. (1996) Çocuklarda Görülen Kekemelik, İstanbul; Seha Neşriyat. Dorn, L. (1993) The Mother/Blind Infant Relationship: A Research Program;
The British Journal of Visual Impairment, Vol: 11, No: 1 March; http://www.visugate.biz/blvi /bjviindex.html (Nisan 2005)
Eisenberg, A.; Murkoff, H. E.; Hathaway (2001) Bebeğinizin İlk Yılında Sizi Neler Bekler; Epsilon Yayıncılık; İstanbul
Enç, M. (2006) Görme Özürlüler; Ankara: Sevinç Matbaası.
Ersoy Ö. Avcı N. (2000) ‘Özel Eğitim’; İstanbul: YA-PA Yayınları.
Fink, R. S. (1994) Bilişsel Gelişimde düşsel Oyunun Rolü; Çeviren: Artar M.; F. Zorlu O.; Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 2. Ankara; Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları
Foulke, E.; Hatlen P. H.; (1992) A Collaboration of Two Technologies; The British Journal of Visual Impairment, Vol: 10, No: 2 July; http://www.visugate.biz/blvi /bjviindex.html (Nisan 2005)
Fullwood, D., (1987) the hand and Finger Strength of Visually Impaired Boys and Girls; the British Journal of Visual Impairment, Summer; http://www.visugate.biz/blvi /bjviindex.html (Nisan 2005)
Gander, M. J. Gardiner H. W. (1998) Çocuk ve Ergen Gelişimi, Çev: Onur, B.; Ankara; İmge Yay.
Göncü, A., (2004) Oyunun Çocuğun Hayatındaki Yeri; Gelişim ve Öğrenme; Ziya Selçuk; Ankara; Nobel Yayın Dağıtım; 69.
111
Gönen, M. (2003) Eğitimde Drama ve Engelli Çocuklar, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, Sayı 39; Ankara: MEB Yayınları.
Güneysu, S. (2001) Neden Erken Çocukluk Eğitimi?; Çoluk Çocuk Dergisi Sayı: 2.; Ankara; Kök Yayınları.
Güven, N.; Bal, S. (2000) Dil Gelişimi ve Eğitimi; İstanbul; Epsilon Yayınları. Hallahan, D. P.; Kauffman, J. M. (1988) Exceptional Children; Prentice-Hall
International, Inc.; New Jersey, USA.
İleri C. (1998) Görme Özürlülerin Hareket Özgürlüğü Eğitimi; Ankara Sabev Yayınları.
Jones, M. (2000) Çocuk ve Oyun; Çev: Ayda Çayır; İstanbul; Kaknüs Yayınları. Koçak, N. (2002) Özürlü Çocukların Eğitiminde Oyun ve Oyuncakların Önemi
ve Kullanılması, XI. Ulusal Özel Eğitim Kongreleri Bildirileri; Konya: Eğitim Kitabevi.
Karataş, K. (2000) Görme Özürlülerin Eğitimi, Ankara Körler Federasyonu Yayınları.
Kılıçoğlu M. (2004) Okulöncesi Dönemde Eğitim Gören Görme Engelli ve Gören Öğrencilerin Sınıf İçinde Oynadıkları Oyunların Nitelik ve Nicelik Yönünden Karşılaştırılması; Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler ABD, Seminer Ödevi; Konya. Kirk, S.A.; Gallagher, J.J.; Anastasiow, N.J. (2000) Educating Exceptional
Children; Boston - New York; Houghton Mifflin Company. Köroğlu, E. (2004) Hoş Geldin Bebek; Ankara; hyb yayıncılık Köroğlu, E. (2005) Oyun Çocuğu; Ankara; hyb yayıncılık
Köseler, H. (2000) Kaynaştırılmış Eğitimde Öğretim Teknikleri Ve Materyalleri; Görme Özürlülerin Eğitimi Konferansı Bildirileri; Ankara, Körler Federasyonu Yayınları.
MacDonagh, G. (1996) Preschool Problems Facing Young Visually Impaired Children and Their Families: abnormal Visual Development Begets Abnormal Child Development; The British Journal of Visual Impairment, Vol: 14, No: 1 January; http://www.visugate.biz/blvi /bjviindex.html (Nisan 2005)
112
Mackenzie, C. (1952) “Türkiye’de Körler”, Ankara; UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yayınları.
Montessori, M. (1999) Annelik Sanatı; Çev: Cemal Külhanbeyi; İstanbul, Bahar Yayınevi
Nielsen, L. (1996) Commentary: How the approach of guiding the hands of the visually impaired child can disturb his opportunity to build up strategies for tactile orientation; The British Journal of Visual Impairment, Vol:14, No: 1 January; http://www.visugate.biz/blvi /bjviindex.html (Nisan 2005)
Oktay, A. (2000) Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem, İstanbul; Epsilon Yay.
Öğülmüş, S. (2001) Kişilerarası sorun Çözme Becerileri ve Eğitimi; Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
Özdoğan B. (2000) Çocuk ve Oyun, Ankara: Anı Yayınları.
Özsoy, Y.; Özyürek, M.; Eripek, S. (1992) Özel Eğitime Giriş, Ankara: Karatepe Yayınları.
Özyürek, M. (1995) Görme Yetersizliği Olan Çocuğu Bağımsızlığa Hazırlamak İçin Ana-Baba Rehberi; Ankara Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
Piaget, J. (2000); Çocukta Zihinsel Gelişim;Çeviren: Hüsen Portakal; İstanbul; Cem Yayınları.
Poyraz, H. (1999) Okulöncesi Dönemde Oyun Ve Oyuncak; Ankara: Anı Yayınları.
Sarı, H. (2002) Özel Eğitime Muhtaç Öğrencilerin Eğitimleri İlgili Öneriler; Ankara: Pegem A Yayınları.
Sarı, H. (2004) Okullarda Engelli Öğrencilerin Akranları Tarafından Dışlanmasına Neden Olan Faktörler ve Bunu önlemeye Yönelik Öneriler; Eğitime İlişkin Çeşitlemeler; Editör Musa Gürsel, Konya; Eğitim Kitapevi.
113
Sarı, H. (2004) Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar ve Etkili Sınıf Yönetimi; Sınıf Yönetimi; Editörler: Musa Gürsel, Hakan Sarı ve Bülent Dilmaç; Konya; Eğitim Kitapevi.
Sarı, H. (2003) ‘Üstün Yetenekli Çocuklar’ ders notları; Selçuk Üniversitesi Sayeed, Z.; Guerin E. (1997) Play, Assessment and Culture; Meeting Special
Needs in the Early Years, Edited by Sheila Wolfendale; London, David Fulton Publishers.
Scott Ellen P.; ED B.; B.S.W. (1982) Your Visually Impaired Student; University Park Press Baltimore.
Seyrek H.; Sun M. (2003); Okulöncesi Eğitimde Oyun; İzmir: Müzik Eserleri Yayınları.
Sel, R. (1995) Okulöncesi Çocuklarına Oyunlar Rondlar; İstanbul: YA-PA Yayınları.
Sel, R. (?); Çocuk ve Oyun Dünyası; Ankara: Olgun Lisesi Yayınları.
Selçuk, Z., Kayılı H., Okut L. (2002): Çoklu Zekâ Uygulamaları, Ankara; Nobel Yayın ve Dağıtım.
Selçuk ,Z. (2004); Gelişim ve Öğrenme; Ankara, Nobel Yayın ve Dağıtım Shapiro, L. E. (1999) Yüksek EQ’lu Bir Çocuk Yetiştirmek; Çev: Ümran Kartal;
İstanbul; Varlık Yayınları.
Singer, D. G., Singer, J. L. (1998) Çocuklarda Yaratıcılığın Gelişimi, Çev.:Nurdan Cihanşümul; İstanbul; Gendaş A.Ş.
Smith, P. K.; Takhvar, M; Gore, N; Vollstedt, R. (1994) Küçük Çocuklarda Oyun; Çeviren: Melike Türkan Bağlı; Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 2. Ankara; Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları
Stockley, J. (1994) Teaching Social Skills to Visually Impaired Students; The British Journal of Visual Impairment, Vol:12, No:1 March; http://www.visugate.biz/blvi/ bjviindex.html (Nisan 2005)
Sümer, A.; Güleroğlu S. (1982) Dünyada ve Türkiye’de Körlerin Eğitimi; Ankara; Körler Ortaokulu.
114
Tarih Vakfı; Eyüp Oyuncakçılığı, Kadınların Elinde Yeniden Hayat Buldu; http://www.tarihvakfi.org.tr/haberayrinti.asp?ID=414; (Haziran 2006.) T.C. MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü;
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği; www.meb.gov.tr
T.C. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı 36–72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı (2002) İstanbul: YA-PA Yayınları.
Tuncer, T. (2003) Görme Yetersizliği Olan Çocuklar; Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Editör A. Ataman; Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayınları.
Varol, N. (1996) Erken Çocukluk Dönemindeki Görme Yetersizliği Olan Çocukların Eğitimi; Ankara; Karatepe Yayınları.
Verenikina, I., Harris, P. and Lysaght, P. (2003). Child's Play: Computer Games, Theories of Play and Children's Development.
http://crpit.com/confpapers/CRPITV34Verenikina.pdf (Mayıs 2006) Vural, M. (2002) Ev ve Sınıf Etkinlikleri Antolojisi, Erzurum
Yavuzer, H. (2003) Çocuk Psikolojisi; İstanbul, Remzi Kitapevi Yavuzer, H. (2004) Okul Çağı Çocuğu; İstanbul, Remzi Kitapevi Yavuzer, H. (2005) Çocuğunuzun İlk 6 Yılı; İstanbul, Remzi Kitapevi
Yıldırım, A.; Şimşek H. (2004) Nitel Araştırma Yöntemler; Ankara: Seçkin Kitapevi.
115
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ...I
TABLOLAR LİSTESİ... VII
GRAFİKLER LİSTESİ... IX
ŞEKİLLER LİSTESİ ... X
KISALTMALAR ... XI
BÖLÜM I: ALANYAZIN ARAŞTIRMASI... 1
BÖLÜM I... 1
I.1. OYUNUN ÇOCUK GELİŞİMİNE ETKİSİ ... 1
I.1.a. Alanyazında Oyun ... 1
I.1.b. Oyun Kuramları ... 3
I.1.b.1. Klasik Oyun Kuramları ... 4
I.1.b.2. Dinamik Oyun Kuramları ... 5
I.1.b.3. Diğer Oyun Kuramları... 7
I.1.c. Çocuk ve Oyun ... 10
I.1. c.1. Çocuğun Gelişimi Açısından Oyun ... 10
I.2. Sonuç... 20
BÖLÜM II: GÖRME ENGELLİLER ... 21
II.1. GÖRME ENGELLİLER VE OYUN ... 21
II.1.a. Görme Engellilerle İlgili Tanımlar ... 21
II.2. GÖRME KUSURLARI VE NEDENLERİ ... 22
II.2.a. Gözün Yapısı ve İşleyişi... 22
II.2.b. Başlıca Görme Bozuklukları ve Nedenleri... 24
II.2.c. Ülkemizde Görme Engelliler İle İlgili Sayısal Veriler... 26
II.3. TÜRKİYEDE GÖRME ENGELLİLERİN EĞİTİM TARİHÇESİ ... 27
II.4. TÜRKİYEDE GÖRME ENGELLİLERİ TANILAMA SÜRECİ ... 30
116
II.5.a. Görme Engelliler Özel Eğitim Okulu... 34
II.5.b. Kaynaştırma Uygulamaları ... 38
II.6. Sonuç ... 41
II.7. GÖRME ENGELLİ ÇOCUĞUN GELİŞİMİ AÇISINDAN OYUN ... 43
II.7.a. Görme Kaybının Gelişim ve Oyun Gelişimi Üzerindeki Etkisi... 44
II.8. Sonuç... 55
BÖLÜM III: ARAŞTIRMA YÖNTEMİ ... 57
III.1. Araştırma Yaklaşımı... 57
III.2. Araştırma Evreni... 57
III.3. Araştırmada Veri Toplama Araçları... 60
III.4. Verilerin Analizi ... 61
BÖLÜM IV: BULGULAR ... 62
III.2. Yapılandırılmış Görüşme Bulguları ... 62
III.2.a. Öğrencilerin Oyuncaklarla İlgili Geçmiş Deneyimleri ... 62
III.2.b. Öğrencilerin Oynamak İstedikleri Oyuncaklar... 68
III.2.b Öğrenciler Seçtikleri Oyuncakla Ne Oynayacaklar ... 73
III. 3. Yapılandırılmamış Gözlem Sonuçları... 77
III. 3.a. Oyunda Öğrencilerin Yerleşimi, Mekânın ve Oyun Ortamındaki Eşyaların Kullanımı ... 77
III.3.b. Oyunda Oyuncak Seçimleri ve Oyuncak Değiştirme ... 79
III.3.c. Oyunda Konuşmalar... 83
III.3.d. Öğretmenin Fonksiyonu... 84
III.3.e. Oyuncaklarla Oynama Biçimleri... 84
III.3.f. Öğrencilerin Oynadıkları Hayali Rol ya da Sembolik Oyunlar ... 87
III.3.g. Öğrencilerin Oyuna Kendilerini Vermeleri ... 89
III.3.h. Anlaşmazlıklar ve Çözümleri ... 89
III.3.i.Öğrencilerden Baskın Karakterler veya Liderler... 89
117
BÖLÜM IV: TARTIŞMA ... 93
IV.1 Görüşmeden ve Gözlemden Elde Edilen Bulguların Tartışılması ... 93
IV.1.a. Öğrencilerin Daha Önce Oynamış Oldukları Oyuncaklar ... 93
IV.1.b. Öğrencilerin Oynamak İstedikleri Oyuncaklar ... 94
IV.1.c. Öğrencilerin Seçtikleri Oyuncaklarla Oynamak İstedikleri Oyunlar... 94
IV.1.d. Oyunda Öğrencilerin Yerleşimi, Mekânın ve Oyun Ortamındaki
Eşyaların Kullanımı. ... 95
IV.1.e. Oyunda oyuncak seçimleri ve oyuncak değiştirme. ... 97
IV.1.f. Oyunda Konuşmalar ... 98
IV.1.g. Oyuncaklarla Oynama Biçimleri ... 98
IV.1.h. Hayali Rol ya da Sembolik Oyunların Çeşitleri ve İçeriği ... 100
IV.1.i. Öğrencilerin oyuna kendilerini vermeleri ... 100
IV.1.j. Öğrencilerden Baskın Karakterler veya Liderler ... 101
IV.1.k. Oyunda Cinsiyet Farklılıkları ... 101
BÖLÜM V: SONUÇ VE ÖNERİLER ... 103 V.1. Sonuç ... 103 V.2. Öneriler ... 104 Özet... 105 Abstract... 107 REFERANSLAR... 109