Konya Kapalı Havzasında interferometrik yapay açıklıklı radar tekniğiyle belirlenen düşey yönlü deformasyonlar, daha önce GPS çalışmasıyla elde edilen sonuçları destekler niteliktedir. Konya Kapalı Havzasında yer altı suyu çekilmesine bağlı olduğu varsayılan düşey yönlü yüzey deformasyonlarını belirlemek için SAR görüntüleri (SLC formatında) yardımıyla interferogramlar oluşturulmuş ve 16 interferogramın beşinde zemin çökmeleri açıkça belirlenmiştir. Diğer 11 çiftin 5’inde benzeşimin düşük olmasından kaynaklandığı düşünülen interferogramlar ortaya çıkmış ve deformasyonlar hakkında net bir sonuç gözlenememiştir. Görüntülerde herhangi bir belirgin yüzey değişiminin görülmemesinin, farklı bozucu etkenlerin bir arada olması nedeniyle gerçekleştiği varsayılmaktadır. Deformasyonun gözlenemediği diğer 6 interferogram ise yörüngesel, topoğrafik ve atmosferik etkilere maruz kaldığı için net sonuç vermemektedir. Ancak anlamlı olarak seçilen ve değişik zaman aralıklarına sahip 5 interferogram arasında zamana bağlı değişimler birbirleriyle tutarlı görünmektedir.
Đnterferogramlarda bozucu atmosferik etkiler ve benzeşim düşüklüğü gibi nedenler hakim olmasına rağmen Konya kent merkezinin güney kesimi ve tarımsal sulmanın yoğun olduğu Çumra bölgesi ile Karadağ’ın güneybatı kesiminde anlamlı çökmeler gözlenmiştir. Bunlar arasında en dikkat çekici olanı dar bir alanda başka bir deyişle yüksek gradyana sahip çökme belirtisi gözlemlenen Karadağ’ın güney batısında meydana gelen 4 örgelik bir çökmedir. Đnterferogramda tespit edilen örgelerin görüldüğü alanların engebesiz olduğu göz önüne alınırsa sonuçların topoğrafik bozucu etkilerden uzak kaldığı düşünülebilir.
Yapılan çalışma sonucunda uygun geometri (yörüngeler arasındaki dik uzaklık), uygun sayısal yükseklik verisi ve uygun atmosferik koşullarda oluşturulacak interferogramların düşey yönlü yüzey deformasyonlarının izlenmesinde kullanılabileceği görülmüştür. Ayrıca böylesi yüzey deformasyon çalışmalarını tespit etmede ENVISAT ASAR verileri ile elde edilen interferogramların doğru tarama alanı modu (swath genişliği) seçildiğinde çok net sonuçlar verdiği anlaşılmaktadır. Bu çalışma gerçekleştirilirken, tarama alanı olarak IS2 modu seçilmiş, en uygun baz
uzunluklarının doğru bir şekilde seçimine özen gösterilmiş ve görüntü çiftleri arasındaki zaman farkına dikkat edilmiştir.
Yapılan çalışmada sayısal yükseklik modeli olarak SRTM verisi kullanılmış ve beklenen sonuçlar elde edildiği için de SYM olarak başka bir görüntü çifti kullanılmaya ihtiyaç duyulmamıştır.
Çalışmanın daha da netleştirilebilmesi için atmosferik etkilerin daha az olduğu radar görüntüleri temin edilerek oluşturulacak yeni interferogramlarla bulgular daha da iyileştirilebilir. Ayrıca yeryüzü deformasyonlarının daha net incelenebilmesi ve radar interferometrisi ile elde edilen sonuçların işlenmesi ile ortaya çıkan haritalarda kullanılan PSInSAR (Permanent Scatterer Interferometric Synthetic Aperture Radar) yönteminin de kullanılmasıyla Konya Kapalı Havzası’na ait daha ayrıntılı haritalar oluşturulabilir.
Sonuç olarak, yılda yaklaşık 3-4 cm’ye karşılık gelen düşey yönlü deformasyonların şehir merkezine ve özellikle Konya Kapalı Havzasında önemli tarım alanlarına yakın yerlerde gözlenmesi bölgede yaşayanlar için ciddi tehditler oluşturmaktadır. Yıllık çökme miktarı 10 yıllık bir zaman dilimi ile oranlanırsa, bu deformasyonun bina ve diğer yapılara verebileceği hasarın göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
KAYNAKLAR
Akabalı O.A. (2002) Stereo yapay açıklıklı radar görüntülerinden otomatik sayısal yükseklik modeli üretilmesi ve doğruluğunun araştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, YTÜ, Đstanbul
Akoğlu, A. M. (2001) 17 Ağustos 1999 Đzmit Depremi postsismik deformasyonunun sentetik açıklık radar interferometrisi yöntemi ile incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Đstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, Đstanbul. Bürgmann, R., Rosen P. A. ve Fielding E. J. (2000) Synthetic aperture radar
interferometry to measure Earth’s surface topography and its deformation, Annual Review of Earth Planetary Science, 13: 169-209.
Curlander, J. C. ve McDonough R. N. (1991) Synthetic Aperture Radar: systems and signal processing, John Wiley, New York, 647s.
Çakır, Z., Barka, A., Chabalıer, J., Armıjo, R. ve Meyer, B. (2003) Kinematics of the November 12, 1999 (Mw=7.2) Düzce earthquake deduced from SAR interferometry, Turkish Journal of Earth Sciences, 12: 105-118.
Elachi, C. (1987) Introduction to the physics and techniques of remote sensing, John Wiley, New York, 413s.
Farr, T. G. vd., (2007), The Shuttle Radar Topography Mission, Rev. Geophys. 45, RG2004, doi:10.1029/2005RG000183.
Gabriel, A.K., Goldstein R.M., Zebker, H.A. (1989) Mapping small elevation changes over large areas--differential radar interferometry, J.Geophys. Res., 94, 9183-91.
Gens, R., 2010 Introduction to SAR Interferometry.
http://www.asf.alaska.edu/~rgens/teaching/asf_seminar/intro_insar.pdf (Erişim
tarihi: 10.04.2010).
Goldstein, R. M. ve Werner. C. L. (1998) Radar interferogram filtering for geophysical applications, Geophysical Research Letters 25: 4035-4038.
Göçmez, G, Genç, A, Karakoca, A. (2008) Konya Kapalı Havzasında yeraltı suyu seviye değişiminin istatistiksel değerlendirmesi, Konya Kapalı Havzası Yer altı Suyu ve Kuraklık Konferansı, S.98-107, 2008.
Göçmez, G, Đşçioğlu A. (2004) Konya Kapalı Havzası’nda yer altı suyu seviye değişimleri, Yeraltısuları Ulusal Sempozyumu, S.9-19.
Graham, L. C. (1974) Synthetic interferometer radar for topographic mappping, Proc. IEEE, 62, 763-768.
Đşçioğlu, A.ve Hamarat Ö. (2004) Konya Çumra Karapınar ovasının su potansiyeli ve kullanımı, Jeoteknik Hiz. VeYAS semineri, DSĐ Fethiye
Köse, M. H. (2006) Uydu radar görüntülerinden üç boyutlu sayısal arazi modelin üretilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Massonnet, D. ve Feigl, K.L. (1998) Radar interferometry and its application to changes in the Earth’s surface. Review of Geophysics. 36: 441-500.
Massonnet, D. ve Thierry R. (1993) Radar interferometry: limits and potential. IEEE Transactions on Geosicence and Remote Sensing, 31: 455-464.
Moccia, A. ve Vetrella, S. (1992) A tethered interferometric synthetic aperture radar (SAR) for a topographic mission. IEEE Transactions on Geoscience and Remote
Sensing, 30, 103-109.
Rosen, P., C. Werner, E. Fielding, S. Hensley, S. Buckley ve P. Vincent (1998) Aseismic creep along the San Andreas fault northwest of Parkfield, California, measured by radar interferometry, Geophys. Res. Lett., 25, 825–828.
Rossi, M., B. Rogron, ve D. Massonnet (1996) JERS-1 SAR image quality and interferometric potential, IEEE Trans. Geosci. Remote Sens., 34, 824–827.
Scharrer, K. (2007) Monitoring ice-volcano interactions in Iceland using SAR and other remote sensing techniques, Doktora Tezi, Universität München, Münih.
Üstün, A., Tuşat E., Yalvaç S. (2008) Konya Kapalı Havzası’nda zemin çökmelerinin GPS yardımıyla belirlenmesi, Konya Kapalı Havzası Yer altı Suyu ve Kuraklık Konferansı, Bildiri Kitabı, S.116-124.
Üstün, A., Tuşat E., Yalvaç S. (2010) Preliminary results of land subsidence monitoring project in Konya Closed Basin between 2006–2009 by means of GNSS observations, Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 10, 1151–1157.
Zebker, H.A. ve Goldstein, R. (1986) Topographic mapping from interferometric SAR observations, J. Geophys. Res., 91, 4993-5001.
Zebker, H.A., Rosen, P.A. ve Hensley, S. (1997) Atmospheric effects in inteferometric synthetic aperture radar surface deformation and topographic maps, Journal of
Geophysical Research, 102(B4), 7547–7563, doi:10.1029/96JB03804.
Zou, W., Y. Li , Z. Li ve X. Ding (2009) Improvement of the accuracy of InSAR image co-registration based on tie points – a review, Sensors, 9: 1259-1281.
ĐNTERNET KAYNAKLARI URL 1 : http://www.radartutorial.eu/20.airborne/ab07.tr.html URL 2: http://southport.jpl.nasa.gov/scienceapps/seasat.html URL 3: http://www.gislab.ktu.edu.tr/gistree/smnr_cbs/yeni_sayfa_4.htm URL 4: http://www.esa.int/esaEO/SEMWYN2VQUD_index_0_m.html URL 5: http://www2.jpl.nasa.gov/srtm/ URL 6: http://enterprise.lr.tudelft.nl/doris/
ÖZGEÇMĐŞ
KĐŞĐSEL BĐLGĐLER
Adı Soyadı : Fatma Canaslan
Uyruğu : T.C.
Doğum Yeri ve Tarihi : Beyşehir – 27/05/1985 Telefon : 0 332 418 18 41
Faks : 0 332 418 18 42
e-mail : fcanaslan@selcuk.edu.tr EĞĐTĐM
Derece Adı, Đlçe, Đl Bitirme Yılı
Lise : Ali Akkanat Anadolu Lisesi, Beyşehir, Konya 2003 Üniversite : Selçuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri
Mühendisliği, Konya
2007
Yüksek Lisans : Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Harita Mühendisliği A.B.D., Konya
2010
ĐŞ DENEYĐMLERĐ
Yıl Kurum Görevi