II .Dünya Savaşı sonrasında İngiltere ve Fransa güç kaybetmiş onların yerine SSCB ve ABD süper güç olarak karşımıza çıkmıştır. Böylece Soğuk Savaş süreci başlamıştır.
Soğuk Savaş olarak adlandırılan dönemde Avrupa II. Dünya Savaşı'nın getirmiş olduğu tahribatın etkilerini azaltmaya çalışırken, SSCB sahip olduğu ideolojiyi yaymaya ve uluslararası alanda etkisini arttırmaya çalışmıştır. ABD'de SSCB'nin bu etkisini azaltmak için çaba sarf etmiştir. Bu dönemde ABD Batı Bloğunun, SSCB ise Doğu Bloğunun temsilcisi haline gelmiş. İki kutuplu bir dünya düzeni oluşmuştur.65
Bundan sonra ABD'nin dış politika gündeminin en temel aktörü SSCB oluşturmuştur. Çünkü ABD SSCB'yi bir tehdit unsuru olarak gördüğü için bundan böyle tüm dış politikasını SSCB'ye göre geliştirme yoluna gitmiştir. Bunlardan biri George Kennan tarafından ortaya atılan Çevreleme Politikasıdır.66 Bu politikanın amacı; SSCB'nin ideolojisi olan komünizmin yayılmasını önleyebilmektir.
ABD bunu 1947 yılında Başkan Henry Truman tarafından geliştirilen Truman Doktrini ile göstermiştir. ABD komünizm tehdidi altında bulunan ülkelere ekonomik yardım yapacağını açıklamıştır. Bu kapsamda ABD, Yunanistan'a 300 milyon Türkiye'ye de 100 milyon dolar yardım yapmıştır. Truman yardımların görüşüldüğü kongrede ,dünyanın artık ideolojik anlamda tamamen ikiye
65 Sait Yılmaz, Güç ve Politika, Alfa Yayınları, İstanbul, Mayıs 2008,s.30.
66 http://www.bilgesam.org/incele/38/-soguk-savas-sonrasi-donemde-abd%E2%80%99nin-genel-
ayrıldığından söz etmiştir. 67 Bunun diğer bir ifade şekli; Bir ülke ya SSCB bloğu içinde ya da ABD bloğu içinde yer almak durumundaydı. Bunun ortası yoktu.68
Truman Doktrininin devamında bir diğer ekonomik yardım planı olan Marshall Planı devreye girmiştir. Dönemin Amerikan Dışişleri Bakanı George Marshall tarafından ortaya konulmuştur. Bu yardımın gerekçesi; savaşta tahribata uğrayan Avrupa'nın ekonomisinin kötüleşmesidir. Bu durum SSCB tarafından bir avantaj olarak görülmüş, komünizmi yaymaya çalışmıştır. Bunun üzerine ABD, Avrupa'da bulunan 16 ülkeye 15 milyon dolar ekonomik yardımda bulunmuştur.
ABD, uyguladığı bu politikalarla SSCB tehdidini önlemeye ve Avrupa'yı mali açıdan kalkındırarak dolaylı olarak SSCB'yi kontrol altına almayı amaçlamıştır. Bu açıdan bakıldığında politikalarını uygulama imkanına sahip olduğu için yeni dünya düzeninde ABD merkezli bir dünya gücü izlenimini yansıtmıştır.69
Marshall Planı çerçevesinde Avrupa'ya yapılan yardımlar, Soğuk Savaş'ın etkisini arttırmasıyla azaltılmıştır. Bunun sebebi Kore Savaşı'ndan sonra ABD'nin savunma alanındaki gereksinimlerini arttırmasıdır. Bundan dolayı da Avrupa'ya yapılan yardımlar sonlandırılmaya başlanmıştır. 1949 yılında NATO’nun kurulmasıyla ABD, Avrupa'da askeri bir ittifak kurmuştur. NATO çerçevesinde
67 Çağrı Erhan ,''ABD ve NATO'yla İlişkiler'', Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne
Olgular ,Belgeler, Yorumlar, Der: Baskın Oran, Cilt 1: 1919-1980,İletişim Yayınları,İstanbul,2001,
2.Baskı,s.528
68 Çağrı Erhan ,Ortaya Çıkışı ve Uygulanışıyla Marshall Planı ,’’Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler
Fakültesi Dergisi’’,Ankara,1996,Cilt:51,Sayı:1,s.275.
(http://www.politics.ankara.edu.tr/dergi/pdf/51/1/17_cagri_erhan.pdf) , (14.05.2016)
69 Turgay Kayalak, Amerika Birleşik Devletleri'nin Soğuk Savaş Sonrası Balkan Politikası ,(Kırıkkale
Avrupa'ya askeri yardımlarda bulunulmuştur. Böylece askeri yardımlara dönüşen ekonomik yardımlar 1953 yılında sona ermiştir.70
ABD'nin NATO'yu kurmasına karşılık olarak SSCB'de 1955 yılında Varşova Paktını kurmuştur. Böylece karşılıklı olarak güçlerini eşitlemişlerdir.
1950 yılında Kore Savaşı başlamış ABD ve SSCB çıkarları bu alanda da karşı karşıya gelmiştir. Kore Savaşı ve Çin Devrimi- Milliyetçi Çin'in çöküşüyle komünist Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulması - Amerikan dış politikasında değişime sebep olmuştur. Amerika'nın SSCB'yi çevreleme politikası Avrupa ve Akdeniz'le sınırlanmışken, yaşanan bu gelişmelerle komünizm tehdidine karşı sınırlarda genişlemiştir.71
1962 yılında iki ülke Küba Krizi ile yine karşı karşıya gelmiştir. Küba Fidel Castro liderliğinde komünist rejimle yönetilmiş ve Sovyetlerin alanı haline gelmiştir. ABD bu duruma engel olabilmek için öncelikli olarak ambargo koymuş, sonrasında Kübalı mültecilerin işgalini desteklemiş ve son olarak ABD müdahalede bulunmuştur fakat bu durum sonuçsuz kalmıştır.72 Durum her iki tarafında geri adım atması ve Türkiye'deki füzelerin kaldırılmasını öngören bir anlaşma ile sonlandırılmıştır. Sonrasında da aynı durumun yaşanmaması adına ABD ve SSCB arasında detant diğer bir ifadeyle yumuşama dönemi başlamıştır. Bunun devamında da birtakım silahsızlanma anlaşmaları yapılmıştır.
70 Çağrı Erhan, Ortaya Çıkışı ve Uygulanışıyla Marshall Planı, ‘’Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler
Fakültesi Dergisi’’,Ankara,1996,Cilt:51,Sayı:1,s.286.
(http://www.politics.ankara.edu.tr/dergi/pdf/51/1/17_cagri_erhan.pdf), (14.05.2016)
71 Steven W.Hook-John Spanier, Amerikan Dış Politikası İkinci Dünya Savaşı'ndan Günümüze,
Çeviren: Özge Zihnioğlu Tanırlı ,İnkılap Kitabevi,İstanbul,2014,s.68-69.
72 John Spanier,American Foreign Policy Since World War II, Washington Congressional Quarterly,
Öte yandan ABD dış politikasındaki gelişmelere baktığımızda Vietnam Savaşı ve bu yumuşama döneminde silahsızlanma kararına ilaveten silahların denetlenmesi söz konusu olmuş sonrasında da Henry Kissenger'ın fikirleri ABD'nin dış politikasını daha da uyumlu hale getirmiştir.
SSCB'nin dağılmaya başlamasıyla Soğuk Savaş sona ermeye başlamıştır. Soğuk Savaş'ın sona ermesinde Mikhail Gorbachev'ın dünya görüşü ve Ronald Reagan'ın yönetiminin izlediği yeniden silahlanma ve Yıldız Savaşları politikaları etkili olmuştur.73 1991 yılında Gorbachev'un SSCB yönetimini bırakmasıyla SSCB dağılma sürecine girmiştir.
SSCB'nin dağılmasıyla birlikte iki kutuplu olan dünya düzeni yerini tek kutuplu dünya düzenine bırakmıştır. ABD gücünü bir kez daha dünyaya göstermiştir.74 SSCB dağılmasında sonra uluslararası alanda Rusya yerini almıştır.
Sonuç olarak SSCB dağılması dolayısıyla Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra Rusya kendi iç politikasına yönelmiş bu yüzden de dış politikada etkili olamamıştır. Bu durum 1990-2000 arasındaki dönemde ABD'yi süper güç yapmıştır.75
73 http://www.politics.ankara.edu.tr/dergi/pdf/68/2/6.-Klavis-Kolasi.pdf, (23.05.2016) 74 Tayyar Arı, ‘’Uluslararası İlişkiler ..’’,s.521.
75 http://www.bilgesam.org/incele/1901/-soguk-savas-sonrasi-uluslararasi-sistemin-