Sigorta Türleri

Sigorta türleri sigortanın yapıldığı yere, zamana, amaca ve ülkeye göre birçok farklılık göstermektedir. Sigortaları sınıflandırırken de bu unsurlara göre bir sınıflandırma yapılır.

1.2.5.1. Özel ve Sosyal Sigortalar

Sigorta, sağlanan güvenliğin içeriği bakımından, özel sigorta ve sosyal sigorta biçiminde iki ana kola ayrılır. Özel sigorta işletmeciliğinin anlaşılabilmesi için bu iki sigorta kolu arasındaki farkın bilinmesi zorunludur. Bu farklar şöyle sıralanabilir ( Güvel, 2002; 27):

● Özel sigorta kendi kendine yardım fikrine dayanır. Amacı özel çıkarların korunmasıdır. Sosyal sigortanın amacı ise genel çıkarın korunmasıdır. Özel

sigortanın konusu olan çıkar ekonomik nitelikte ve para ile ölçülebilen bir çıkardır. Manevi ya da psikolojik bir çıkar sigorta edilemez

● Özel sigorta isteğe bağlıdır; sözleşme esasına dayanır. Sosyal sigorta zorunludur ve yasaya dayanır.

● Özel sigorta herkese açıktır. Sosyal sigorta isse belirli meslek gruplarıyla ve ekonomik açıdan zayıf olanlarla sınırlıdır.

● Özel sigortada prim oranı tehlike derecesine göre belirlenir. Sosyal sigortada sigortalının mesleğine ve gelirine göre belirlenir.

Toplumun tümünü yada bir bölümünü rizikoları karşılamak için Devlet eliyle kurulmuş ve tekel olarak işletilen ve toplumun tümünü ilgilendiren bir sigortacılık alanıdır. Ölüm, yaşlılık, sürekli sakatlık, işsizlik sigortası, genel tedavi ve acil tedavi gibi her türlü teminatı kapsayan sosyal sigortalardır.

Ülkemizde sosyal güvenlik bu güne kadar üç kurum tarafından sağlanmaktaydı. Bunlar Bağ-Kur, Emekli Sandığı, SSK olarak isimlendiriliyordu ancak 2007 yılındaki Sosyal Güvenlik Reformu ile kurumlar bir çatı altında toplanıp Sosyal Güvenlik Kurumu adını almıştır.

Özel sigorta, gerçek ve tüzel kişilerin karşılaştıkları riskleri karşılamak için kurulmuş ve isteğe bağlı sigorta sözleşmesi esasına göre çalışan ve prensip olarak kendi kendine yardım ilkesiyle hareket eden sigorta çeşididir (Özer, 2005; 17).

1.2.5.2. Hayat-Hayat Dışı Sigortacılığı

Sigorta sektörü branşlara göre incelenirse en belirgin ayrım hayat sigortaları ve hayat dışı sigortacılık (elementer sigorta) olarak karşımıza çıkar.

1.2.5.2.1. Hayat Sigortaları

Hayat sigortalarının ortaya çıkısı, sigortalının vefatı halinde geride kalan yakınlarının yaşamlarını sürdürebilmeleri için belirli bir meblağının bu yakınlarına

ödenmesi şeklinde olmuştur. Ancak bireylerin ihtiyaçları her geçen gün farklılaştığı için hayat sigortaları bugün çok değişik biçimlerde kullanılabilmektedir. Örneğin birikimli hayat, süreli hayat, vefat sigortaları kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak için ortaya çıkmış hayat sigortası türlerindendir. Sigortacılık fon biriktirmek ve geliştirmek için ortaya çıkmıştır. Şu an dünyada sigortacılık faaliyetlerinden toplanan primlerden meydana gelen fonların yarısından çoğu hayat sigortaları sonucunda toplanan primlerden oluşmaktadır (Eygi, 2006; 12)

Hayat sigortaları çeşitli amaçlar gütmektedir; işsizlik, tedavi, bakım, vb gibi hizmetleri vardır. Ölüm riski vb riskler kazanç sağlama potansiyelini tamamen ortadan kaldırdığı gibi, cenaze giderlerine neden olur. Bütün bu risklerin doğuracağı zararları azaltmak karşılanabilir duruma getirmek hayat sigortalarının ana amacıdır. Geleceğin ne getireceğinin bilinmemesi (belirsizlik) ve risk olasılığı da bütün sigortaların temel nedenleridir (Özdemir, 1980; 12).

1.2.5.2.2. Hayat Dışı (Elementer) Sigortalar

Sigorta sektörümüzün büyük bir kısmını oluşturmakta olan hayat dışı sigortalar, yangın, kaza, nakliyat, mühendislik ve ziraat sigorta branşlarından oluşmaktadır. Ülkemizde gelişmiş ülkelerin sahip olduğu sigorta sektörlerinin aksine hayat dışı branşlar önemli bir fonksiyona sahiptirler. Ülkemizde sigortacılık bu branşların oluşması ile ortaya çıkmış ve bu branşlar sektör üzerindeki önemini korumuştur. Özellikle kaza sigortaları sektörde lokomotif görevini görmekte ve prim üretiminin yaklaşık olarak %65’ini oluşturmaktadır. Gelişmiş sigorta sektörüne sahip olan ülkelerde ise hayat sigortacılığı daha ön plana çıkmış ve sektör bu yönde büyüme eğilimi göstermiştir ( İnanç, 2006; 5). Hayat dışı sigorta dalları genel olarak 5 ana başlıktan oluşur. Bunlar yangın, kaza, nakliyat, mühendislik ve tarım branşlarıdır.

Yangın sigortası yangın sonucu veya doğal afetler sonucu meydana gelen hasarları güvence altına alan bir sigorta çeşididir. Yangın sigortası ile sadece yangın

değil yıldırım infilak ve duman buhar hararetin sigortalı mallarda doğrudan neden olacağı maddi zararlar, sigorta bedeli kapsamında sigorta edilebilir.

Kaza sigortaları, genelde motorlu araçlara ait sigortalar, hırsızlık sigortası ve cam kırılması sigortalarını içermektedir. Aynı zamanda ferdi kaza, sorumluluk sigortaları ve zorunlu sigortalarda bu branş altındadır. Türkiye'de en aktif olarak çalışan branş olarak karşımıza çıkmaktadır.

İnşaat ve Montaj işlerinde meydana gelecek maddi zararları ve de Makine/ Elektronik ekipmanlarında yaşanacak arıza, bozulma hasarlarını temin eder. Mühendislik sigortaları; elektronik cihaz sigortaları, Montaj sigortalarını, Makine Kırılması Sigortası, İnşaat All Risks Sigortası gibi başlıkları kapsamaktadır. Son yıllarda sana devriminden sonra yeni risklerle yüzleşmeye başlayınca ortaya çıkmıştır.

Nakliyat Sigortaları, kullanım bakımından en çok poliçe üretilen ve uluslararası işleve sahip sigorta türlerindendir. Nakliyat sigortaları genel olarak yük, navlun, tekne ve tekne inşaatı sigortaları şeklinde kullanılmaktadır (Eygi,2006; 14). Mal ve yararlar fırtına, kötü hava koşuları, karaya oturma, çatışma, yangın, el konulma ve benzersiz deniz rizikolarına karşı temin edilirler.

Tarım sigortaları dolu sigortaları ve sera sigortaları olmak üzere iki ana başlık altında incelenir. Özellikle dolunun tarla ve seralardaki üründe yol açacağı zararları teminat altına almaktadır. Teminat seraya dolu tarafından verilen maddi zararı da kapsamı içine alabilmektedir. Ülkemiz de sıklıkla kullanılan bir poliçe türü değildir ancak son yıllarda iklim dalgalanmaları sebebiyle çiftçinin zararının artmasına paralel olarak sigortaya olan ilgi de artmıştır. Ayrıca Tarım Sigortaları Havuzu'nun da kurulmuş olması ve devletin çiftçiyi sigorta için desteklemesinin önemli katkıları olmuştur.

İKİNCİ BÖLÜM

DÜNYA'DA VE TÜRKİYE'DE YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE SİGORTA ENDÜSTRİSİ

2.1.DÜNYA'DA YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE SİGORTA ENDÜSTRİSİ

Teorik açıdan incelenen yabancı sermaye yatırımları ve sigortalar incelendikten sonra bu bölümde Dünya’da ve Türkiye’deki durumu incelenecektir.