Bu araştırmanın üzerine kurulduğu kavram olan selektif benlik sunumuna ilişkin sorular tüm görüşmelerde üstü kapalı biçimde sorulmuştur.
Kavrama veya tanımına işaret edecek ifadeler kullanılmamış, ancak kullanıcınun Foursquare check-inleri ile selektif benlik sunumu yapıp
60
yapmadığını anlamaya yönelik sorular kullanılmıştır. Ancak bunlar sona erdiğinde görüşülen kişilerin Foursquare’de selektif benlik sunumu konusunda ne düşündükleri, “sizce kullanıcılar Foursquare aracılığıyla belli imajları ortaya koymaya çalışırlar mı?” gibi ifadelerle ve açıklayıcı örneklerle öğrenilmeye çalışılmıştır.
Görüşülen kişiler arasında en aşikar biçimde selektif benlik sunumu yaptığını ifade eden kişi Asiye olmuştur. Asiye’nin aşağıdaki ifadeleri, check-in’leri ile kendisini arkadaşlarının/ takipçilerinin gözünde prestijli bir konuma yerleştirmeye çalıştığını , sosyal medyayı da genel olarak bu amaç için kullandığını göstermektedir. Zaten uygulamayı kullanmaya başlamasındaki motivasyon da sosyal çevresine uyum sağlamaktır.
“Bizim mahallede bir yer var çaycı. 50 kuruşa çay satıyor, öyle lüks yer de değil. Ama Beşiktaş’ın ünlüleri falan hep orada. Mesela gitmesem de her gün orada var bir check-in’im. Sonuçta evimin orası.” (Asiye, 35, çağrı merkezi çalışanı)
“Yani Foursquare’de check-in yapmak Facebook’a sürekli en güzel fotoğrafları koymak gibi bir şey. Facebook’ta Instagram’da falan kim kötü göründüğü bir fotoyu koyar ki? Niye koysun? Hep güzeller iyi şeyler paylaşılır.”(Asiye, 35, çağrı merkezi çalışanı)
Ali de check-in yapma motivasyonunun ve check-in yaptığı mekanların aktarıldığı bölümde alıntılanan ifadelerde uygulamanın kendisinin prestijli biri olduğunu göstermesini beklediğini göstermiştir. Asiye’den farkı ise şudur: Asiye prestijli görünmek için gitmese bile bir mekanda check-in yapmaktadır. Yani uygulamayı kullanmasındaki amaç zaten selektif benlik sunumudur. Ali ise zaten çoğunlukla lüks mekanlarda zaman geçirmektedir. Check-in’leri de ile bir yandan zaten sahip olduğu bu imajı pekiştirmeye çalışmaktadır.
Asiye ve Ali dışındaki kullanıcılar tüm dolaylı sorulara rağmen selektif benlik sunumu sergilemediklerini belirtmişlerdir. Ama sosyal medyanın
61
ve spesifik olarak Foursquare’in selektif benlik sunumu için uygun bir alan olduğunu düşünmektedirler. Örneğin Banu bunu şu şekilde ifade etmiştir:
“Bazı insanlar da mesela büfede check-in yapmıyorlardır. Bunun sebebide o tarz yerlerde takıldıklarını göstermek istemezler. İşte az önce verdiğim örnekteki gibi Midpoint, Kitchenette gibi yerlerde check-in yaparlar. Ben daha çok ciks mekanlara takılıyorum falan imajı çizmeye çalışırlar.” (Banu, 27, sosyal medya uzmanı)
Seher ve Aslı da arkadaşlarını örnek göstermiş ve selektif benlik sunumuna şahit olduğunu anlatmıştır.
“Yani mesela avukat bir sürü tanıdığım var onların hiçbir zaman işte Sosa, Starbucks, Kanyon, Ak Merkez, Asmalı gibi lüks yerler haricinde check-in yaptıklarını görmedim yani. Yani aslında basit yerlere de gidiyorlar ama oralarda hiç check-in yapmıyorlar.”
(Seher, 27, müşteri temsilcisi)
“Benim için söz konusu değil ama öyle çok fazla tanıdığım var. ‘Bak hep burada, hep şuraya gidiyor, hep güzel yerlere takılıyor’ falan. Bu bir profil oluşturuyor. Mesela bir arkadaşım var, gitmese bile atıyorum işte Kaşı Beyaz’da check-in yapıyor. Niye diye sorduğumda diyor ki ‘e abi iyi yerlere takıldığımı düşünsünler’ diyor. ‘Ne gerek var’ diyorum ‘olsun, bu statüdür’ diyor.” (Aslı,
27, yazılımcı)
Akif de diğer insanların bunu yaptıklarını düşünmektedir ve sırf onlar gibi görünmemek için her gittiği yerde check-in yapmadığını söylemiştir.
“Bellidir benim check-in yaptığım yerler. Ofis ve kahve işte. Bir de işte çok güzelse, tekrar gideceksem oralar. Görüyorum herkes yok oraya gittim, buraya gittim, şöyle param var, böyle geziyorum... Onlara tepki olsun diye dandik yerlerde check-in yapıyorum. Benim
62
yok mu param? Ben de gidiyorum. Ama bunu insanların burnuna sokmanın alemi yok!” (Akif, 36, bilgisayar programcısı)
Banu ve Kenan bunun farkında olmadan yapılabileceğine vurgu yaparak, öyle bir amacı olmadığı halde kendilerinin de yapıyor olabileceğini söylemiştir. Yani genel olarak paylaşımların kişi hakkında fikir verdiğini savurmuştur.
“Aslında ben bunu kullanmıyorsamda bir imaj yaratıyorumdur mutlaka. Çünkü check-in yaptığım yerlerin totaline bakıldığında ya şehir dışındayım ya da iyi bir restoranda yemek yiyorum. Bu bir şey anlatır herhalde...” (Banu, 27, sosyal medya uzmanı)
“İnsanlar bunu yapıyor olabilirler tabii. Ben bile farkında
olmadan yapıyor olabilirim. Yani sırf birileri tepki gösterir diye önemsemem, istediğimi yaparım. İhtiyaç duymadım. Ama farkında olmadan insanların benim hakkımda bir şey düşünmesine neden olabilirim de.” (Kenan, 32, web tasarımcısı)
Bora’nın görüşleri Murat’a kısmi olarak katılmaktadır. Ama aslında tam anlamıyla tanımlayıcı olmadığını düşünmektedir.
“İlla ki bir takım çıkarımlarda bulunabilirsin. Bence birkaç fikir vermektedir. Hatta insan bunu bile isteye de yapabir. Fakat baştan aşağı tanımlayıcı olmayacaktır. Bir de benim gibi her gittiği yerde (check-in) yapmıyorsa eksik fikir verebilir. Mesela bazıları işe varınca, öğle yemeğine çıkınca, canı sıkılınca falan her yerde check-in’lemek hoşuna gidiyor. Ben daha çok tavsiye edilecek bir yerdeysem yapıyorum. Bu da eksik bilgi verebilir.” (Bora, 29,
bilgisayar programcısı)
Gamze ve Buket de özellikle bunu yapmaya çalışmasa da yaptıkları check-in’ler ile arkadaşlarının gözünde belli bir imaja sahip olduklarını söylemişlerdir.
63
“Kesinlikle (belli bir imaj) kazandırıyor. Bununla da karşılaştım. Tabii ki en yakınlarım benim nerelerde takıldığımı biliyor. Milyon tane arkadaşımız var Facebook’ta Twitter’da hepsini tanımıyoruz. Bütün o arkadaşlar Foursquare’de de var. En yakınlarım beni bilir de başkaları da bakınca sonuçta ‘aa evet Gamze böyle yerlere takılıyor’ diyor beni tanımasa da.” (Gamze, 26, sosyal medya
hesap yöneticisi)
“Çünkü farkında olmadan sanıyorum ben bile bilinçli olarak yapmıyorum ama kullandığım için arkadaşlarım bazen şey diyor ‘aa görüyorum hep geziyorsun’ diyor. ‘siz nereden görüyorsunuz’ diyorum, ‘facebook’tan falan’ diyorlar. ‘haaa..’ diyorum...”
(Buket, 24, öğrenci)