SEKĠZ OYUN “BAHÇEMDEKĠ AYI VIII”

Sekiz Oyun adıyla yazılıp yayınlanan tiyatro kitabında yer alan “Bahçemdeki Ayı” oyunu

diğer piyesler arasında sekizinci ve son eser olarak yer alır. Basılan tiyatro kitabı toplam 507 sayfadan, “Bahçemdeki Ayı” oyunu ise 66 sayfa, iki bölüm ve üç dekordan oluĢmaktadır. Eser kısa iki bölümden oluĢtuğu için çok hacimli oyun olarak görülmez. Piyesin ismi “Bahçemdeki Ayı” olarak seçilmesi, metindeki Cabbar adlı karakterin bahçesinde bir ayıyı alıkoyması nedeniyledir.

Oyunun olay vakası Ġstanbul'da NeĢe adlı, iyi eğitim gören ancak içine kapanık ve babasının istekleri dıĢına çıkamayan bir genç kızın çerçevesinde geçmektedir. Sosyo-kültürel ve ekonomik açıdan dengi olmayan Cabbar adlı adamla evlenir. Oyunda, bu evlilik nedeniyle genç kızın yaĢadığı olumsuzluklar ve kendi kiĢiliğini bulma serüveni anlatılmaktadır. Sosyal yaĢamın içinde çok rastlanan ezilen kadının kültür devrimiyle nasıl bilinçlendiği ve kendini cehaletin batağından sıyırması gözler önüne serilir. Eserde ayı hayvanının üzerinden kadın ile erkek tartıĢması, ülke siyaseti ve Avrupa özentisi gibi konular ele alınır. Dekor olarak bir ev ve gece kulübünden söz edilebilir(s.443).

Refik Erduran, oyununda toplumsal yaĢamda sıkça rastlanan maganda-maço tiplemesinin iflas ediĢini canlandırmaktadır. Eser zevkle okunur ama gerilim olarak eksiktir. Merak ve heyecan unsurlarına da sahip değildir. Olaylar kronolojik bir zaman diliminin içinde cereyan etmektedir. “Bahçemdeki Ayı” gerek tiplemeleriyle gerekse uygar bir Ģehrin hayatından kesitler sunmasıyla ilgi çekici bir oyundur. Tiyatronun türü müzikli komedi olduğu için yazar tarafından metin içersinde belirttiği yerlerde müzik sesleri yükselir. “Bahçemdeki Ayı” eseri özel tiyatro ve KTB, DTGM, Belgelik ġube Müdürlüğü'nün belgesine göre Devlet Tiyatro sahnelerinde sergilenen oyunlardan biridir.

3.1.15.2. KiĢi Kadrosu

KitaplaĢtırılan Sekiz Oyun eserinde yer alan “Bahçemdeki Ayı” oyununun olay örgüsü Ġstanbul'da NeĢe adlı iyi eğitim gören ancak içine kapanık biri olan kızın çerçevesinde geçmektedir. Piyeste çok kalabalık bir Ģahıs kadrosuyla karĢılaĢmamaktayız. Metin sahnede canlandırıldığı zaman beĢ kiĢi kadrosuyla canlandırır. Eserin en önemli merkezi Ģahsı aktris NeĢe adlı biri olduğu olaylar hep onun çerçevesinde geliĢir ve sürekli yeni bir boyut kazanmaktadır. Oyuncu karakterler yazar tarafından özel ad, yaĢ ve mesleklerine göre birbirlerinden ayrılmıĢ ve adlandırılmıĢlar. Ayrıca metin içerisinde birkaç figür ismiyle karĢılaĢırız ama eser sahnelendiği zaman hiçbir rol ve etkileri yoktur, sadece metin içerisinde zikredilmiĢtir. Piyesin karakterleri müzik baĢladığında Ģiirsel konuĢmaya geçer. Erduran, eserin Ģahıs kadrosunun dağıtımında erkek



KTB, DTGM, Belgelik ġube Müdürlüğün Karar No: 1459, 25.01.2003'te metin sahneleme kararı kazanmıĢtır. Bahçemdeki Ayı oyunu ilk önce Ankara'da 2002-2003, 2003-2004, 2004-2005, 2005-2006 ve 2006-2007 yıllar arasında tiyatro severler için sahnelenmiĢtir.

* T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın maddî katkılarıyla Suat Özgültekin Sanat Merkezi'nde sergilenmiĢtir. * Sadri AlıĢık Tiyatrosu'nda da Bahçemdeki Ayı oyunu canlandırılmıĢtır.

ve kadın kahramanlar arasında eĢitliği sağlamamıĢtır. Oyunun etrafında Ģekillendiği merkezi figür kadın olduğu için oyunumuzu incelemeye kadın kahramanlardan baĢlıyoruz.

3.1.15.2.1. Kadın Kahramanlar

Tiyatro eseri sahnede canlandırıldığı zaman toplam beĢ kiĢi kadrosundan üç kadın karakteriyle karĢılaĢmaktayız. Bunlar da sahneye çıkıĢ ve oynadıkları figür rollerin sırasıyla: NeĢe, Ajlan ve Yapıncak kadın Ģahıs kadrosunu oluĢtururlar.

NeĢe

Oyunun merkezi figürü olan NeĢe varlıklı aileye mensup fakat annesi kendisini doğururken ölen bir kiĢidir. Validesi dıĢında herhangi bir insanın resmiyle dahi göz göze gelemediği için çekingen içine kapanık biri olur(ss.444-445). Babası sosyalleĢmesi için kızının özel dersler almasını sağlar hatta gitar kursu da aldırır(s.447). NeĢe babasının isteği üzerine Cabbar adlı biriyle evlenir. Kocası'nın isteğiyle NeĢe bütün mal ve mülkü onun adına devreder(s.444). NeĢe evine gelen masöz Ajlan'ın kocasını ayartmaya çalıĢtığından haberi yoktur. Cabbarla evlenmek için masöz Ajlan, Mert isimli birinin eve dekoratör gibi gelerek NeĢe'yle yakınlaĢma planını kurar(s.450). Uygulanan plan baĢta iyi gitmesine rağmen, zamanla NeĢe planı öğrenir ve kocası alt ederek bahçedeki ayıyı serbest bıraktırır(ss.499-500). NeĢe oyunda, Mertle sarıldıktan sonra Ajlan ve Yapıncakla birlikte Cabbar'ın etrafında dans ederek onu kızdırmasıyla rolü sona erer(ss.505-506).

Ajlan

Orta yaĢın üzerinde, düzenbaz bir kadındır. Makyaj ve süslenmeyi seven, masaj eğitimi alan biridir. Cabbar ve NeĢe'nin evlerine onlara masaj yapmaya gitmektedir. Ajlan'ın esas amacı Cabbar'ı kendisine aĢık edip eĢinden ayrılmasını sağladıktan sonra onunla evlenmektir(s.450). Çizdiği planı uygulamak için Mert isimli bir adamın NeĢe'yle yakınlaĢmasını ister. Bu olay için Cabbar'a dekorasyon ustası Mert'i diyerek tanıtır(s.462).

Ajlan'ın planı bir süre iyi gitmesine rağmen, NeĢe'nin bu planı bozmasıyla sekteye uğrar(s.496). Ajlan oyunda NeĢe'nin yanından ayrılmamasını söyler ve Cabbar'ın etrafında dans ederek onu kızdırmalarıyla rolü sona erer(s.506).

Yapıncak

Sabıkalıdır, köylü biri olduğu için köy Ģivesiyle konuĢmaktadır. Kocası üzerine kuma getirince, onu fare zehiriyle öldürmeye teĢebbüs ettiği için cezaevine girmiĢtir. Acil tıbbî müdahalelerden dolayı kocası ölmediği için Yapıncak ondan çok kötü dayak yer ve evden ayrılır. ġehirde Cabbar'ın evinde hizmetçi olarak çalıĢmaya baĢlar(s.454). Yapıncak, evin hanımı NeĢeyle iyi anlaĢtığı için ona ilk önce kocası ve sonra Mert hakkında uyarılarda bulunur. Bilhassa Ajlan'ın kocasıyla iliĢkisi olabileceği imasını yapar ve bu planı NeĢe'ye haber verir(s.496). Yapıncak sınırlı figürü Cabbar'ın etrafında dört kiĢiyle birlikte dans etmeleriyle kısa rolü sona erer(s.506).

3.1.15.2.2. Erkek Kahramanlar

Tiyatro eseri sahnede canlandırıldığı zaman toplam beĢ kiĢi kadrosundan sadece iki erkek karakteriyle karĢılaĢmaktayız. Bunlar da sahneye çıkıĢ ve oynadıkları figür rollerin sırasıyla: Cabbar ve Mert erkek Ģahıs kadrosunu oluĢtururlar.

Cabbar

Gençliğinde temiz olmayan kadınların peĢine düĢen ve ava meraklı olan biridir. Av turizmi baĢlatmasıyla zenginlerin dikkatini çekmiĢtir. Bunlardan biri NeĢe'nin babasıdır. Kalp hastası olması nedeniyle az bir ömrü kaldığı için pısırık kızının Cabbar'a evlenmesini uygun bulur. NeĢeyle evlendikten bir ay sonra babası ölür. EĢi çok saf bir kız olduğu için bütün malları Cabbar'ın adına devreder(s.445). Cabbar, eline para geçtiği ve gençliğinde çapkın olduğu için NeĢe gibi pısırık bir kadından bir süre sonra sıkılır. Cabbar evlerine gelen masöz Ajlan'dan hoĢlanmaya baĢlar ve eĢinden ayrılması için onun planını kabul eder(s.450). Uygulanan plan ters gitmeye baĢlayınca eĢinden boĢanmaktan vazgeçtiğini söyler ve sonunda NeĢe'nin Ģantajına boynunu eğer. Cabbar ayıya benzetilip dört kiĢilik halkanın içinde oradan oraya gitmesi ve etrafında dans etmeleriyle rolü sona erer(s.506).

Mert

Sağlam karaktere sahip olmayan ve kendini “ġeref, haysiyet, namus gibi kavramlardan uzak” diye tanıtan biridir. Geçimini zengin kadınları kendine aĢık edip onları kısa süreli uydurma iĢlerine yardım ederek sağlamaktadır(ss.452-453). Eski arkadaĢı masöz Ajlan'ın teklifini kabul

etmesiyle NeĢe'yi kocasından ayırmak için onunla yakınlaĢır(s.462). Ajlan'ın planı baĢta iyi gitmesine rağmen, Mert NeĢe'den hoĢlanarak ona gerçekten ilgi duymaya baĢlar ve ona evlilik teklifi dahi eder(ss.496-498). NeĢe de ondan hoĢlanmaya baĢladığı zaman ikisi yakınlaĢıp sarılırlar. Mert sonunda NeĢe'nin hem sevgilisi, hem de menajeri olduğunu onaylaması ve Cabbar'ın etrafında dört kiĢiyle birlikte dans edip onu kızdırmasıyla rolü sona erer(s.506).

3.2. BASILMAMIġ TĠYATRO ESERLERĠNĠN ġAHIS KADROSU

3.2.1. VAHġĠ DOĞA 3.2.1.1. Eserin Özeti

Oyun metni Refik Erduran'ın basılı ve yayınlı eserlerinden değildir, piyes metni 02.09.1999 tarihi ve 220 numarası ile Konya Devlet Tiyatrosu'ndan temin edilmiĢtir. Temin ettiğimiz tiyatro metni 47 sayfadan, bir perde ve beĢ dekordan oluĢmakta olan müziksiz bir piyestir.

Erduran, eserindeki kiĢi ve olay vakası hayal ürünü olduğunu ancak oyunun kaynağının 23 Ekim 1998 tarihli Newsweek dergisindeki bir haber olduğunu metnin giriĢinde belirtmiĢtir(s.1). ABD'nin Utah eyaletinde geçen olay örgüsü Ģöyledir:

VahĢi Doğayı Koruma Genel Müdürlüğü'nden biri erkek ve biri kadın iki kiĢi kaçak avcıların peĢine düĢerler. Avcıların güvenini kazanmak için iki âĢık rolüne girip epeyce samimî olurlar. Sonra aralarında muhabbetleri ilerleyip gerçekten âĢık olup evlenirler. Erkek çalıĢanın eski eĢi ise devletin bir kurumunun kendi çıkarı için iki iĢ arkadaĢını yakınlaĢtırması sebebiyle mahkemede dava açar. Devlet ise suçu kabul etmez ve iki kiĢinin iliĢkisinin devlet ile ilgisinin olmadığını savunur. Vahşi Doğa gerek tiplemeleriyle, gerekse bir Ģehir hayatından kesitler sunmasıyla ilgi çekici bir eserdir. Oyunda yer yer argo ve küfür içerikli sözler geçmektedir. Metin zevkle okunur ama gerilim olarak eksiktir. Merak ve heyecan unsurlarına sahip değildir. Olaylar kronolojik bir zaman diliminin içinde cereyan etmektedir. Tiyatro metni zevkle okunur ve türü de politik erotik komedidir. Vahşi Doğa tiyatro metni KTB, DTGM, Belgelik ġube Müdürlüğü'nün belgesine göre Devlet Tiyatro sahnelerinde sergilenen oyunlardandır.

3.2.1.2. KiĢi Kadrosu

Basılmayan ve yayınlanmayan Vahşi Doğa adlı tiyatro metninin olay vakası ABD'deki bir olaydan uyarlama olduğu için, metnin karakterleri yabancıdır. Oyun metninde çok kalabalık bir Ģahıs kadrosuyla karĢılaĢmamaktayız. Eserin en önemli merkezi figürü olan akıllı avukat Jean adlı biri olan olaylar onun çerçevesinde geliĢir ve sürekli yeni bir boyut kazanmaktadır. Metin sahnede canlandırıldığı zaman yedi kiĢi karakter kadrosuyla sergilenmeye gelir. Oyuncu

_{Amerika'nın en önemli üç haber dergilerinden biri olan Newsweek 1933 yılından beri yayınlanmaktadır.}



KTB, DTGM, Belgelik ġube Müdürlüğü Karar No: 1432, 09.10.1999'da metin sahnelenme kararı kazanmıĢtır. VahĢi Doğa oyunu ilk önce Antalya'da 2000-2001 yıllar arasında tiyatro sevenleri için canlandırılmıĢtır.