Sebep Anlamı Veren Harf-i Cer Ve Soru Edatları Gibi Kelimelerin

1- (

ام

)

-

i

zaide ya da mastariyyenin cümle içerisinde zaid (fazlalık) olduğu, kendilerine olmadığında manaya noksanlık vermemeleri İle bilinir.

2-Zaid harfler sözde, fiil ve cümle, gramer bakımından gerektirmediği halde edebî sebeplerle manayı pekiştirmek gibi, manevi fayda ve sözü süslemek, fesahatı artırmak, vezni düzgün getirmek, seci’e uyum sağlama gibi lafzi faydalardan ötürü getirilmişlerdir.62 57 _{İsra 17/ 7} 58 _{İsra 17/ 7} 59 _{Kehf 18/ 12} 60 _{Kehf 18/ 7.} 61 _{Tâhâ 20/ 57.}

11

3-(

ام

)

-

i

zaide ya da mastariyye, (

/ ب

/ ن م

/ يَك

نَع

) gibi cer harflerinden sonra, işlevlerini iptal etmeksizin zaid hale dönüşürler.63

4- (

ام

)

-

izaide Harf-i ceri ile birlikte gelebilir. O zaman (

امب امك/ /

اّم م

) şekline dönüşürler. Bu harfler, kendilerinenden sonra gelenleri, mastar ile Te’vîl, edilmesi sebebiyle bu şekilde adlandırılmışlardır.64

5- (

اَم ب

) sebep, illet, için anlamı ifade eder.65 6-(

اّم م

) sebep, illet, anlamı ifade eder.66 7-(

امَك

) sebep, illet, anlamı ifade eder.67

8-(

امن يأ

), (

ن يأ

) ile (

ام

) 'dan oluşan bir şart edatıdır.68 9-(

امَّلُك

), (

َّلُك

) ile (

ام

)'dan oluşan bir şart edatıdır.69

10-(

امَّنَأ

), (

َّنَأ

) ile (

اَم

) amel edip etmemesi yorumlara açık bir inceliği bünyesinde barındırmasından kaynaklanmaktadır. Anlam olarak önceki cümle ile pekiştirmeli bir bağı sağlamaya yaramaktadır. Zaid bir

اَم

'nın, Fiile benzeyen isimlerin önüne gelmesi ile

امَّنَأ

meydana gelmektedir.70

63 _{İbn Hişâm, Muğni’l-Lebîb an Kutubi’l- E’ârib, I-II,Thk., Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd,}

Matbaatu’l-Medenî, Kahire, Trz., c.I, s.179.

64 _{Hanbelizâde, a.g.e., s.413.}

65 _{Mustafa, İbrahim Zeyyat, Ahmed Hasan ‘Abdu’l-Kâdir, Hâmid en-Neccâr, Muhammed ‘Ali,}

Mu’cemu’l-Vasît, c.I-II, Çağrı Yay., İst., 1982, c.I, s.35.

66 _{el-Esmer, Cercîs Îsâ, Kâmûsu’l- İ’râb, Dâru’l-İlim li’l-Melâyîn, Beyrût, 1982, X.Baskı, s.104.} 67 _{İbn Hişâm, Muğni’l-Lebîb, c.I, s.176.}

68 _{el-Antâkî, el-Minhac fi’l-Kava’id ve’l-i‘rab, 9. Baskı, Beyrut, Daru’ş- Şarki’l Arabiyyi yayınevi,}

thz., s.221.

69 _{el-Antâkî, el-Minhâc, s.289.} 70 _{Galâyînî, a.g.e., c.II, s.313.}

12

11-(

اّم َل

), (

مل )

İle (

ام

) ‘dan oluşmaktadır. Manen değil, lafzen mâzî fiilin başında bulunabilir.71 _{Bir Mudâri fiilini cezmederek, manasını sürekli olumsuz yapıp} zamanını mâzî’ye çevirir. Lemmâ’daki olumsuz fiil ve oluş, sözü edilen geçmiş zaman noktasından konuşulan zaman noktasına kadar devam eder.72

12-(

لجأ

) kelimesi cevap harflerindendir. İrab’tan mahalli yoktur.73

1.2.1. ( _{اّمَل / امَّنَأ / امَّلُك / امن يأ / كلذ لجأ ن م / اّم م / امَك /ام ب} ) Gibi Sonuna Gelen (_{ام )} Eki İle İlgili Yapılar Ve Ayet Örnekleri:

1.2.1.1. ( _{ب ) Harf-i Cer’inin Sonuna Gelen Ve Sebep Anlamı Veren (ام ),} Bima ( _{اَم ب ) Yapısı İle İlgili Ayetler:}

…

اَم ب

م هي د يَأ تَمَّدَق

74

… … kendi elleriyle önceden

yaptıkları…

Ateşe girmenizin sebebi, Allah’ın kitabını tahrif edip ve Hz. Muhammed’e geleni inkar etmenizdendir.75 _{Onların elleri İle yaptıkları işler ki, bunlar nefsi} işlerdir. Bunu kudret elde etmek için yaparlar. 76

…

اَم ب

هّللا ب اوُكَر شَأ

77

… ….Allah’a ortak koştuklarından

dolayı…

Şirkleri sebebiyle, 78 _{Allah kalplerine korkuyu şirkleri sebebiyle koydu}79

َنِّم ٍةَم حَر اَم بَف

هّللا

80

… Allah’ın rahmeti sebebiyle….

71 _{Çelen, Mehmet, Arapçada Edatlar, İstanbul, Saff Yay., 1991, s. 258.} 72 _{İbn Hişam, Muğni’l-Lebîb, c.I, s.278.}

73 _{el-Antâkî, el-Minhâc, s.176.} 74 _{Bakara 2/ 95.}

75 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.100; en-Nesefî, c.I, s.111.} 76 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. I, s. 323.}

77 _{Âl-i İmran 3/ 151.} 78 _{en-Nesefî, c.I, s.300.} 79 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.256.} 80 _{Âl-i İmran 3/ 159.}

13

Buradaki “ Mâ” tekid ifade eden zaid bir Mâ’dır. Allah’ın büyük bir 81 rahmeti 82 _{ve yumuşaklığı vermesi sebebiyle}83 _{Anlamına gelmektedir.}

…

اَم ب

مُهَض عَ ب ُهّللا َلَّضَف

ىَلَع

ٍض عَ ب

84

… Çünkü Allah kimini kimine üstün tutmuştur…

Giyim, içim, 85 _{akıl, kararlılık, kuvvet, savaş ve dini vazifeleri tam anlamıyla} yapmaları gereği erkekleri kadınlara üstün tutup 86 _{hakim kılmıştır.}87

…

ب

اَم

َنوُم ل ظ ي اَن تاَيآ ب اوُناَك

88 …işte onlar ayetlerimize haksızlık

etmiş olmaları sebebiyle kendilerineni ziyana sokanlardır.

Yalan söyleyip, 89 _{ayetlerimizi inkar etmeleri} 90 _{sebebiyle yaratılıştaki sağlam} fıtratı zayi etmişlerdir.91

…

ب

اَم

اوُفَل خَأ

اَم َهّللا

ُهوُدَعَو

92

… … Bu, onların, Allah'a verdikleri

sözü yerine getirmekten geri durmaları sebebiyle …

Allah’a muhalefet etmeleri 93 _{ona verdikleri sözden dönüp} 94 _vaadlerine uymamaları sebebiyledir, kalplerine münafıklığı yerleştirdi.95

…

َنوُب ذ كَي اوُناَك اَم بَو

96 … ve yalan söylemeyi alışkanlık

haline getirmeleri yüzündendir.

81 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. III, s. 1070.} 82 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.260.}

83 _{en-Nesefî, c.I, s.305.} 84 _{Nisâ 4/ 34.}

85 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.801.} 86 _{en-Nesefî, c.I, s.255.}

87 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. III, s. 1253.} 88 _{A’râf 7/ 9.}

89 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.465.} 90 _{en-Nesefî, c.I, s.556.}

91 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. V, s. 2128.} 92 _{Tevbe 9/ 77}

93 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.595} 94 _{en-Nesefî, c.I, s.696}

95 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VI, s. 2642.} 96 _{Tevbe 9/ 77}

14

Münafık olmalarının sebebi 97 _{yalan söylemeleridir.}98

…

اَم ب

نوُبَّذَك

99 … beni yalanlamalarına sebebiyle.

Onların beni yalanlamaları 100 _sebebiyle101 _{onları helak ettik.}102

…

اَم ب

اوُبَسَك

103 … … işledikleri [kötülükler]den dolayı…

İftira edip, 104 _{isyan içinde olmaları sebebiyle} 105 _{günah kazanırlar.} 106

…

اَم ب ءاَزَج

َنِّم لااَكَن اَبَسَك

ا

هّلل

107

… … işlemiş oldukları fiillere karşılık,

Allah'tan (gelen) caydırıcı bir müeyyide olarak…

اَبَسَك اَم ب ءاَزَج

Mefulun Leh olmasının anlamı 108 _{hırsızlık günahını işlemeleri} nedeniyle onlara bir müeyyidedir. 109

…

اَم ب

َرَض

نَم حَّرل ل َب

110

… … Rahman’a isnadı sebebiyle…

Melekleri Allah’ın bir parçası olarak sayıp 111 _{Allah’a kız isnat etmeleri} nedeniyle kendilerinene de bu müjde verilmiştir. 112 _{Bu söz makabli için izah} mahiyetindedir.113

97 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.595}

98 _{en-Nesefî, c.I, s.696; Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VI, s. 2642.} 99 _{Mü’minûn 23/ 26.}

100 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. IX, s. 4186.} 101 _{Zemahşerî, a.g.e., c. III, s.1006.} 102 _{en-Nesefî, c.II, s.465.}

103 _{Fatır 35/ 45.}

104 _{en-Nesefî, c.III, s.93.}

105 _{Zemahşerî, a.g.e., c. III, s.1298.} 106 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. XI, s. 4962.} 107 _{Mâide 5/ 38.}

108 _{en-Nesefî, c.I, s.446.}

109 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.377; Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. IV, s. 1626-1627.} 110 _{Zuhruf 43/ 17.}

111 _{en-Nesefî, c.III, s.266.}

112 _{Zemahşerî, a.g.e., c. IV, s.1452.} 113 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. XI, s. 5213.}

15 …

اَم ب

مُتنُك

َنوُلَم عَ ت

114 … Geçmişte yaptıklarınız sayesinde.

Buradaki “ Bâ” Harfi, mahzuf bir zarfın yerine geçen bir haberdir. Bir yönüyle miras olunan şeylere bakmakta diğer yönüyle cennete demektir.115 _Amelin karşılığı mirasa benzetilmiş olup, amelleri sebebiyle anlamına gelmektedir.116

َك لَذ

اَم ب

مُكي د يَأ تَمَّدَق

117

… Bu, kendi ellerinizin (önceden yapıp)

gönderdiklerinizin karşılığıdır…

İşte o büyük korkunç azaba uğramanızın sebebi, 118 _{Peygamberleri haksız} yere kendi ellerinizle öldürüp 119 _{diğer günahları işlemenizdir.}120

…

َنوُلُ ت قَ يَو

َك لَذ ِّقَح لا ر يَغ ب َنيِّي بَّنلا

اَم ب

َنوُدَت عَ ي اوُناَكَّو اوَصَع

121

…peygamberleri de haksız yere öldürüyor olmaları idi. Bütün bunların sebebi ise, isyan etmek ve aşırı gitmekte oluşlarıydı.

Onları nebilerinin katline sürükleyen şey122 _{Allah’ın hudutlarına düşmanlık} yapıp, isyanı istemeleri123 _{ve hadlerini aşmalarıdır.}124

…

اَم ب اَن رَفَكَو

ه ب اَّنُك

َني ك ر شُم

125 … ve Allah'a ortak koştuğumuz

şeyleri inkar ettik.

Azabın gelmesinin sebebi, imanlarının fayda vermemesidir. 126

…

اوُن عُلَو

اَم ب

اوُلاَق

127 … … Ve bu iddialarından dolayı 114 _{Zuhruf 43/ 72.}

115 _{Zemahşerî, a.g.e., c. IV, s.1465; en-Nesefî, c.III, s.281.} 116 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. XI, s. 5232.}

117 _{Âl-i İmran 3/ 182.}

118 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.270.} 119 _{en-Nesefî, c.I, s.316.}

120 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. III, s. 1113.} 121 _{Bakara 2/ 61.}

122 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. I, s. 259.} 123 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.88.} 124 _{en-Nesefî, c.1, s.94.} 125 _{Mü’min 40/ 84.}

16

lânetlenmişlerdir…

Allah’ın eli sıkıdır demeleri sebebiyle 128 _{cimrilik, miskinlik, fakirlik ve} sıkıntı veya gerçekten ellerinin bağlanması için bir bedduadır.129

…

ٍباَذَع ب اوُمَلَظ َني ذَّلا اَن ذَخَأَو

اَم ب ٍسي ئَب

َنوُقُس فَ ي اوُناَك

130 … kötülük yapmaya eğilimli olanları yaptıkları bütün o uygunsuz işlerden ötürü çok ağır bir azapla tepeledik.

Yaptıkları işin vehameti 131 _{fıskları, itaatten çıkmaları yani zulüm ve} düşmanlıkta ısrar etmeleri sebebiyle onlara azabı yazdık. 132

…

باَذَع لا ُةَق عاَص مُه تَذَخَأَف

اَم ب نوُه لا

َنوُب س كَي اوُناَك

133 … ve böylece, yaptıkları

[kötülükler]in bir karşılığı olarak onların üzerine alçaltıcı bir azap yıldırımı düştü. Dalaleti, sapkınlığı seçip, tercih etmeleri 134 _{Allah’a şirk koşmaları ve} masiyetlerinden dolayı135 _{o korkunç azap felaketi onları çarptı.}136

…

َنِّم از ج ر م ه يَلَع اَن لَس رَأَف

ءاَمَّسلا

اَم ب

اوُناَك

َنوُم ل ظَي

137

… ve bu yüzden biz de, yaptıkları bütün kötülüklerin karşılığı olarak onların üzerine gökten bir bela, bir afet gönderdik. Onların öteden beri yapageldikleri zulümleri, fıskları sebebiyle138 cezalandırdık, sadece o sözü değiştirmelerinden dolayı değil.139

127 _{Maide 5/ 64.}

128 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.391.}

129 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. IV, s. 1687.} 130 _{A’râf 7/ 165}

131 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.515}

132 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. V, s. 2319.} 133 _{Fussilet 41/ 17}

134 _{Zemahşerî, a.g.e., c. IV, s.1421} 135 _{en-Nesefî, c.III, s.232}

136 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. XI, s. 5161.} 137 _{A’râf 7/ 162.}

138 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.514.}

17 …

ةَعاَض ب ُهو رَسَأَو

اَم ب مي لَع ُهّللاَو

َنوُلَم عَ ي

140

… Ve böylece kervancılar o'nu, satmak niyetiyle yanlarına aldılar. Oysa, Allah yaptıklarını (adım adım izliyor ve) biliyordu.

Yusuf’a ve babasına yaptıkları kötülükleri sebebiyle141

…

َنوُحَر فَ ي

اَم ب

َك يَل إ َل زنُأ

142 … … sana indirdiklerimizden ötürü

sevinir, hoşnut olurlar…

Tevrat ve İncil’de vaat edilen şey Kur’an’ın sana inmesinden dolayı sevinmeleridir .143

…

َم ب مُكُئِّبَنُ يَ ف

ا

َنوُلَم عَ ت مُتنُك

144 … Ve o zaman O, sizin yapageldiğiniz

şeyleri (bütün gerçeğiyle) görüp anlamanızı sağlayacak.

İbni Abbas diyor ki: “ Gayb, onların gizledikleri amellerdir. Şehadet de onların açıktan yaptıkları amellerdir." 145 _{Açık ve gizli işledikleriniz sebebiyle size} haber verİlecektir.146

…

اَم ب مُكُئِّبَنُ نَ ف

َنوُلَم عَ ت مُتنُك

147 … ve o zaman (hayatta) yapıp-

ettiğiniz her şeyi size (eksiksiz) haber vereceğiz.

Dünyada sürekli yaptığınız zulümler 148 _{haddi aşmışlık ve hileleriniz} sebebiyle149 _{size yaptıklarınızı haber verip cezası da kesilecektir.} 150

140 _{Yusuf 12/ 19.}

141 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.696.} 142 _{Ra’d 13/ 36.}

143 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VII, s. 3257.} 144 _{Tevbe 9/ 105.}

145 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VI, s. 2681.} 146 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.604.}

147 _{Yûnus 10/ 23.}

148 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VI, s. 2768.} 149 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.625.}

18 …

اَم ب مُكُئِّبَنُ يَ ف

َنوُلَم عَ ت مُتنُك

151 … Ve O sizin [hayatta] ne yapıp-

ettiğinizi tam olarak kavramanızı sağlayacak. Allah’ın yapıp ettikleriniz görüp bildirmesi 152 _{bulunduğunuz halin size haber} verilmesi,153 _{kıyamet günü amellerinizin karşılığını görmek için gizliyi de, açığı da} bilen Allah’a döndürülmeniz size haber verİlecektir. 154

1.2.1.1.1. Bimâ ( اَم ب ) Yapısı İle Başlayan Ve Sebep Anlamı Veren Ayet Örnekleri: …

اَم ب

اوُرَ بَص

155 … … sabretmelerine karşılık… …

اَم ب

َنوُلَم عَ ي اوُناَك

156 …onların yaptıkların Hakkında.

…

اَم ب

َنوُمَل عَ ت

157 …bildiklerinize karşılık. …

اَم ب

َنوُلَم عَ ت

158 … yaptıklarınıza karşılık. …

اَم ب

َنوُق طنَي َلا مُهَ ف اوُمَلَظ

159 … ve onlar da buna karşılık artık

diyecek söz bulamayacaklar. …

اَم ب

م هي د يَأ تَمَّدَق

160

… … kendi elleriyle yapıp-

ettiklerinden ötürü… …

اَم ب

اوُرَ بَص

161 … … sabretmelerine karşılık… 151 _{Tevbe 9/ 94.}

152 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.600.} 153 _{en-Nesefî, c.I, s.708.}

154 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VI, s. 2660.} 155 _{Furkan 25/ 75.} 156 _{Şu’ara 26/ 112.} 157 _{Şu’ara 26/ 132.} 158 _{Şu’ara 26/ 188.} 159 _{Neml 27/ 85.} 160 _{Kasas 28/ 47.} 161 _{Kasas 28/ 54.}

19 …

اَم ب

م هي د يَأ تَمَّدَق

162

… … kendi elleriyle işlediklerine

karşılık… …

اَم ب

َنوُلَم عَ ت مُتنُك

163 … öyleyse, yapmış olduğunuz

[her türlü kötülük]ten dolayı [bu] ebedî azabı tadın. …

اَم ب

اوُل مَع

164 … … yaptıklarından dolayı… …

يِّبَر َّيَل إ ي حوُي اَم بَف

165

… … yalnızca Rabbimin bana vahyi

sayesindedir… …

اَم ب

اوُناَك

َنوُب س كَي

166 … kazandıklarına (şahitlik eder)

karşılık. …

اَم ب

تَبَسَك

167 … … kazandığına karşılık… …

اَم ب

َنوُلَم عَ ي اوُناَك

168 … işler Hakkında, kendilerine

aleyhine şahitlik ederler. …

اَم ب

اوُل مَع

169 … … yaptıklarının karşılığını… …

اَم ب

م هي د يَأ تَمَّدَق

… 170 … çünkü bu dünyada kendi

elleriyle yapıp-ettiklerinden dolayı…

َني ح رَف

اَم ب

ن م ُهّللا ُمُهاَتآ

ه ل ضَف

171 …

Allah'ın lütfuyla kendilerinene bağışladığı [şehitlikten] övünç duyarlar…

162 _{Rum 30/ 36.} 163 _{Secde 32/ 14.} 164 _{Sebe’ 34/37.} 165 _{Sebe’ 34/50.} 166 _{Yasin 36/ 65.} 167 _{Mü’min 40/ 17.} 168 _{Fussilet 41/ 20.} 169 _{Necm 53/ 31.} 170 _{Cum’a 62/ 7.} 171 _{Âli İmran 3/ 170.}

20 …

اَم ب ءاَزَج

َنوُب س كَي اوُناَك

172 … artık kazandıklarının karşılığı

olarak.

1.2.1.2. Kef (ك ) Cer Harfinin Sonuna Gelen ( ام ) Kema ( امَك ) Yapısı İle Sebep İfade Eden Ayetler:

…

اَمَك

ن م ىَسوُم َل ئُس

ُل بَ ق

173 …

… daha önce Mûsa sorguya çekildiği gibi…

Daha önce Benî İsrail’in Musa’dan istediği “Bize bir ilah tayin et, Allah’ı bize açıktan göster” 174 _{veya buna benzer istekleri} 175 _{gibi siz de Hz. Muahmmed’i} sorguya mı çekmek istiyorsunuz ?

…

اَمَك

لاوُسَر مُكي ف اَن لَس رَأ

مُكنِّم

176 …

… nitekim kendi aranızdan bir peygamber gönderdiğimiz gibi…

Ayet bir önceki ayetle bağlantılı olarak, dünyada size resul göndererek nasıl nimetimi tamamladıysam, 177 _{ahirette de size sevap vererek nimetimi} tamamlayacağım.178 _{Bir görüşe göre ayetin başı sonu ile alakalıdır. Bunun anlamı ise:} “ Ben Peygamber göndermek suretiyle sizi nasıl zikretmişsem, siz de beni öyle zikredin” demektir.179

172 _{Tevbe 9/ 82.}

173 _{Bakara 2/ 108.} 174 _{en-Nesefî, c.1, s.119.}

175 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. I, s.354-355.} 176 _{Bakara 2/ 151.}

177 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.124.} 178 _{en-Nesefî, c.1, s.158.}

21 …

اَمَك

ىَلَع َب تُك

ن م َني ذَّلا

مُك ل بَ ق

180 …

… sizden öncekilere farz kılındığı gibi…

Sizden öncekİlere yani Hz. Adem’den günümüze yazıldığı gibi size de oruç ibadeti yazıldı. Yani, sizden öncekilerin ibadet ettikleri gibi, 181 _{siz de günlerle} sınırlanmış oruç ibadetiyle sorumlu tutularak ibadet edeceksiniz. 182 _{Bu ifade oruç} hükmünü te’yid, teşvik ve muhatapları da teselli etmek içindir. 183

…

اَمَك

ىَلَع ُهَت لَمَح

ن م َني ذَّلا

اَن ل بَ ق

184 …

… bizden öncekilere yüklediğin gibi…

Bu cümle de kendisinden önceki dua cümlesi üzerine atıftır. İki cümle arasına nidanın girmesi yakarışı, tazarruu daha fazla tebarüz içindir.185

…

ٍحوُن ىَل إ اَن يَح وَأ اَمَك

َنيِّي بَّنلاَو

…186

… Biz Nûh'a ve o'ndan sonraki bütün peygamberlere vahyettiğimiz gibi…

Sana vahy etmemizin sebebi, öncekİlere vahyetmemizin sebebiyle aynıdır.187 Peygamberimiz Muhammed (sav)’in hali, diğer peygamberlerin halinden farklı olmadığı içindir.188

…

اَمَك

ٍةَّرَم َلَّوَأ مُكاَن قَلَخ

189

… … tıpkı sizi ilk yarattığımız gibi…

Sizin tek başına yaratılmanız ile tümünüzün yaratılması aynı şekildedir.190

180 _{Bakara 2/ 183.}

181 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.137.} 182 _{en-Nesefî, c.1, s.143.}

183 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. II, s. 524.} 184 _{Bakara 2/ 286.}

185 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. II, s. 759.} 186 _{Nisâ 4/ 163.}

187 _{Zemahşerî, a.g.e., c. I, s.354.}

188 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. IV, s. 1512.} 189 _{En’âm 6/ 94.}

22 …

اَمَك

مَل

َلَّوَأ ه ب اوُن م ؤُ ي

ٍةَّرَم

191 …

… tıpkı ona ilk başta inanmadıkları gibi…

Ayetlerimiz indiğinde onlar kalplerini ve gözlerini hakka çevirmedikleri için, hakkı da görmeyip inanmadılar da192 _{aksine onlar, hakkı kabulden imtina ettikleri ve} ondan tamamen yüz çevirdikleri için buna maruz kalırlar.193

…

اَمَك

نِّم مُكَأَشنَأ

ٍم وَ ق ةَّيِّرُذ

َني رَخآ

194

… tıpkı sizi başka insanların soyundan var ettiği gibi.

Allah (c.c), sizi birbaşka kavmin soyundan getirdiği gibi sizden sonra da yerinize istediği bir kavmi getirir. 195 _{Sizin gibi olmayan insanları da var eder.}196 Allah’ın size bir ihtiyacı olmadığı için dİlerse sizi helak eder ve sizden sonra dİlediği kavmi sizin yerinize halef kılar.197

…

اَمَك

َنِّم مُك يَوَ بَأ َجَر خَأ

ةَّنَج لا

198 …

… Tıpkı ana babanızı cennetten çıkardığı gibi…

Ey Ademoğulları! Şeytan ebeveyninizi yani Adem İle Havva’yı cennetten çıkarmaya sebep olduğu gibi sizin de oraya girmemeniz için sizi saptırmasın. 199 _Bu sebeple helak olmayın.200

…

اَمَك

ةَّفآَك مُكَنوُل تاَقُ ي

201

… …siz de onlarla topyekûn savaşın…

Sizinle topluca savaştıkları gibi, siz de onlarla bu sebeple savaşın202

191 _{En’âm 6/ 110.}

192 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.447.}

193 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. V, s. 2024-2025.} 194 _{En’âm 6/ 133.}

195 _{en-Nesefî, c.1, s.539.} 196 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.451.}

197 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. V, s. 2063.} 198 _{A’râf 7/ 27.}

199 _{en-Nesefî, c.1, s.562,563.}

200 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. V, s. 2153.} 201 _{Tevbe 9/ 36.}

23 …

مُك قَلاَخ ب مُت عَ ت مَت ساَف

اَمَك

َّلا َعَت مَت سا

ن م َني ذ

م ه قَلاَخ ب مُك ل بَ ق

203 …

… Ve işte siz de, tıpkı onlar gibi, çürük ve asılsız dâvâlara dalıp gittiniz….

Sizden öncekilerin yaptığı gibi, dünyaya dalmanız, nimetlerinden hoşlanıp vazgeçmemeniz 204 _{yani iman açısından eski kafirlerle aynı olmanız sebebiyle.}205

…

اَمَك ُهوُرُك ذاَو

مُكاَدَه

206

… …Onu size gösterdiği gibi zikredin…

Burada ki “ Ma ”, Mâ-i masdariyye ya da kaffe olmasıdır.207 _{Yani Allah’ın} hidayeti üzerine olunuz.208 _{Onun öğrettiği şekilde, onu zikrediniz, ona ortak} koşmayınız209 _{çünkü öğretmeseydi nasıl zikredİleceğinizi bilemezdiniz.}

1.2.1.3. Min ( _{ن م ) Cer Harfinin Sonuna Gelen Ma( ام ) Mimma ( اَّم م )} Yapısı İle Sebep İfade Eden Ayetler:

…

اَّم م

ِّبَر ي نَمَّلَع

ي

210 … … çünkü bu bana Rabbimin öğrettiği şeylerdendir…

Bana vahy etmesi ilahi bir lütufdur 211 _{bu sebeple ona karşı asla suç} işleyemem 212

…

اَّم م

اد شُر َت مِّلُع

213 … sana verİlen bilgiden bana da

öğretmen için…

202 _{Zemahşerî, a.g.e., c. II, s.580; en-Nesefî, c.I, s.678.}

203 _{Tevbe 9/ 69.}

204 _{Zemahşerî, a.g.e., c.II, s.593.}

205 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VI, s. 2630.} 206 _{Bakara 2/ 198.}

207 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.151.} 208 _{en-Nesefî, c.I, s.171.}

209 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.151; Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. II, s. 558.} 210 _{Yûsuf 12/ 37}

211 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VII, s. 3121.}

212 _{en-Nesefî, a.g.e., c.II, s.110; Zemahşerî, a.g.e., c.II, s.707} 213 _{Kehf 18/ 66.}

24

Bana verİlen bu ilim sayesinde214 _{dinde rüşd sahibi oldum.} 215 _{Hz. Musa} (as)’a bir takım gizli ilimlerin sırrını öğrenmek istemesinden dolayı.216

…

اَّم م

َنوُف صَت

217 … O halde, [Allah'a]

yakıştırdığınız şeylerden ötürü.

Eski kavimlerin yaptığı gibi 218_{Allah çocuk ve benzeri şeylerle nitelemeniz} sebebiyle 219 _{ona bu yaftayı vurmanız caiz değildir.}220

…

اَّم م

َنوُلَم عَ ي

221 … bunların yapageldiklerinden

dolayı

Yaptıkları işlerinin kötülüğü ve alacakları ceza sebebiyle 222 _{ey Rabbim beni} ve ailemi kurtar.223

…

اَّم م

اوُتوُأ

224

… … onlara verİlenlerden dolayı…

Muhacirlere verilen savaşsız ganimetler 225 _{Fey ve benzeri paylar sebebiyle.} 226

اَّم م

م ه تاَئي طَخ

227 … Hataları yüzünden…

Tufanda boğulmaları sebebiyle değil, 228 _{Allah’tan başka ilahlar} edinmeleri,229 _{günahları yüzünden} 230 _{helak oldular.}

214 _{en-Nesefî, a.g.e., c.II, s.310.}

215 _{Zemahşerî, a.g.e., c.II, s.875.}

216 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. VIII, s. 3764.} 217 _{Enbiya 21/ 18.}

218 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. IX, s. 4023.} 219 _{en-Nesefî, a.g.e., c.II, s.398.}

220 _{Zemahşerî, a.g.e., c.III, s.954.} 221 _{Şu’arâ 26/ 169.}

222 _{Zemahşerî, a.g.e., c.III, s.1103.} 223 _{en-Nesefî, a.g.e., c.II, s.578.} 224 _{Haşr 59/ 9.}

225 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. XII, s. 5331.}

226 _{en-Nesefî, a.g.e., c.III, s.458; Zemahşerî, a.g.e., c.IV, s.1618.} 227 _{Nûh 71/ 25.}

228 _{Zemahşerî, a.g.e., c.IV, s.1694.}

229 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. XII, s. 5646.} 230 _{en-Nesefî, a.g.e., c.III, s.546.}

25

1.2.1.4. ( _{َك لَذ ل جَأ ) Yapısı İle Sebep Anlamı Veren Ayet: ن م}

Bu Lâm, fiilin meydana geliş nedenini açıklamak için gelir. Örneğin “

امّنإ

ُتمركأ

اديز

ٍرمعل

/ Zeyd’e sırf Amr için ikram ettim “ cümlesinde olduğu gibi. Burada

ٍرمعل

demek “

ٍر مَع

لجأ

ن م /

Amr için “ demektir. Yine

َكل

َكاخأ

ُت رَرب

امَّنإ

“ Kardeşine sırf senin için iyilik yaptım” cümlesinde

َكل

demek “

َك لجأن م

/ senin için “ demektir. Diğerleride bunu gibidir.231

ن م

َك لَذ ل جَأ

ىَلَع اَن بَتَك

َلي ئاَر س إ ي نَب

ُهَّنَأ

232

…

Bundan dolayı İsrail oğullarına (kitapta) şunu yazdık:…

İsrail oğullarının işlediği bazı günahlar ve daha önce işledikleri cinayet sebebiyle.233

1.2.1.5. Eyne ( َن يَأ ) Soru Edatının Sonuna Gelen Mâ ( ام ) İle Sebep İfade Eden Eyne Ma ( _{اَمَن يَأ ) Şart Yapısı Hakkında Bilgi:}

(

َن يَأ

) isim olan şart edatlarındandır. İstifham edatı olmasının yanı sıra şart

edatı olarak da gelir.234 _{Kur’an’da şart edatı olarak kullanıldığı tüm ayetlerde “}

اَم

” ilave olunmuştur. Bu da “

اَمَن يَأ

“ ve “

اَم َن يَأ

“ şeklinde gelmiştir.235

231 _{ez-Zeccâci, Abdurrahman b. İshak, Kitâbu’l-Lâmât, terc., Ahmet Yüksel, Etüt Yay., Samsun, 2005,}

s.145.

232 _{Mâide 5/ 32.}

233 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.375; Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. IV, s. 1617; en-Nesefî, a.g.e., c.I, s.443.} 234 _{Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman, el-İtkân fî Ulumi-l Kur’ân, el-Meşhedu’l Huseynî, Mtb., Kahire}

1967, c.I, s.502.

26

1.2.1.5.1.Eyne ( _{َن يَأ ) Soru Edatının Sonuna Gelen Mâ ( ام ) İle Sebep İfade} Eden Eyne Ma ( اَمَن يَأ ) Şart Yapısı İle İlgili Ayet:

اَمَن يَأ

وَم لا ُم كك ر دُي اوُنوُكَت

ُت

236 …

Nerede olursanız olun, ölüm gelip

sizi bulacaktır…

Zaid “ Ma “ şartı kuvvetlendirdiği için 237 _{hangi halde, ne sebeple olursa} olsun Anlamına gelmektedir.238 _{Allah Teala’nın katından gelmekte olduğu için.}239

1.3. Küllü (ّ لُك ) Kelimesinin Sonuna Gelen ( ام ) Külle Ma ( اَمَّلُك ) İle İlgili Genel Bilgi:

Şart Cümlesi

اَمَّلُك

Mazi Fiil Cümlesi: “Naib-i zarf-ı zaman” olan bu edat, şart anlamını içermektedir. Şart cümlesinin de cevap cümlesinin de Mazi fiil cümlesi olması gerekmektedir.

َّلُك

kelimesi İle zaman anlamı veren masdar

اَم

‘sından oluşmaktadır. Mansub olarak Mef’ûl’un Fîh’dir. Tekrar anlamı vardır.240

1.3.1.Küllü ( _{ّلُك ) Kelimesinin Sonuna Gelen ( ام ) Külle Ma ( اَمَّلُك ) İle} Sebep İfade Eden Yapıyla İlgili Ayet:

…

اَمَّلُك

مُهَل ءاَضَأ

241

… … onları her aydınlatışında…

Işığı görmeleri 242 _{yürümeleri, gitmeleri}243 _{karanlıkta olmaları sebebiyle.}244

236 _{Nisâ 4/ 78.}

237 _{en-Nesefî, c.1, s.376.} 238 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.322.}

239 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. III, s. 1341.}

240 _{ed-Dahdah, Mu’cemu Kavâ’idi’l-lugati’l ‘Arabiyye Fî Cedâvil ve Levehât, Mektebetu Lübnan, V.}

Baskı, Beyrût,1990, s.262.

241 _{Bakara 2/ 20.} 242 _{en-Nesefî, c.1, s.60.} 243 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.53.}

27

1.3.2.Enne ( _{َّنَأ ) Edatının Sonuna Gelen ( ام ) Enne Ma ( اَمَّنَأ ) Yapısı İle} İlgili Genel Bilgi:

1.3.2.1. ( اَم ) İle Işlevsiz Kalan ( َّنَأ ):

Amel edip etmemesi yorumlara açık bir inceliği bünyesinde barındırmasından kaynaklanmaktadır. Anlam olarak önceki cümle ile pekiştirmeli bir bağı sağlamaya yaramaktadır. Zaid bir

اَم

'nın, Fiile benzeyenlerin önüne gelmesi ile meydana gelmektedir.245

1.3.2.2.Enne ( َّنَأ ) Edatının Sonuna Gelen ( ام ) Enne Ma ( اَمَّنَأ ) İle Sebep İfade Eden Yapıyla İlgili Ayet:

…

اَمَّنَأ

ه ب مُه د مُن

ن م

ٍلاَم

َني نَبَو

246 … Kendilerinene mal mülk ve çocuklar vermekle.

İyilik olsun diye mi onlara mal ve evlat verdik? 247 _{Hayır, bu onların dini} hayatları için bir iyilik değildir.248

1.3.3.Lem ( _{مل ) Edatının Sonuna Gelen ( ام ) Lemma ( اّمَل ) Yapısı İle İlgili} Genel Bilgiler:

Bu edat,

ّّ

لاإ

manasına istisna Harfi olarak kullanılmıştır. Hükmen istisna kabul edilir. Bundan dolayı sadece isim cümlesinin başında bulunur.249 _{Manen değil,} lafzen mâzî fiil başında bulunabilir.250

244 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. I, s. 131.}

245 _{Galâyînî, Cami’, c.II, s.313.} 246 _{Mü’minûn 23/ 55.}

247 _{Zemahşerî, a.g.e., c.III, s.1011.} 248 _{en-Nesefî, c.II, s.323.}

249 _{Zihni, Mehmed, el-Muntehab ve’l Muktadab fî Kavâidi’s-Sarf ve’n-Nahiv (Nahiv bölümü),}

28

Bir muzâri fiilini cezmederek, manasını sürekli olumsuz yapıp zamanını Mâzî ’ye çevirir. Lemmâ’daki olumsuz fiil ve oluş, sözü edilen geçmiş zaman noktasından konuşulan zaman noktasına kadar devam eder.251

Bir Muzârî fiili cezmedip, manasını sürekli olumsuz yaparak, zamanının Mâzi’ye çeviren harftir.

مل

‘den farklı olarak , Mazî’yi hâle yaklaştırıp, daimi olumsuzluk ifade eder. Yani Lemmâ ile olumsuz olan bir fiil veya oluş, sözü edilen geçmiş zaman noktasından, konuşulan zaman noktasına kadar devam eder. Lemmâ’da henüz kaydı olduğundan, kendisine Cehd-i Mustağrak denmiştir. Türkçe’de; “ henüz, hâlâ, daha, henüz olmadı, şu ana kadar olmadı” gibi anlamlara gelir.252

Lemmâ sebebiyyet bildirir. Delil ve karinenin varlığında, Lemmâ’nın olumsuzunu hazfetmek caiz iken, Lem’de caiz değildir.253

Bazı Araplar

مل

‘e nasb ettirirler. Ebu Cafer el-Mansur’un kıraati bu lehçeye uygun gelmiştir. Ebu Cafer ayeti254

َكَر دَص َكَل َحَر شَن مَلَأ

şeklinde okur.255

1.3.3.1.Lem ( _{مل ) Edatının Sonuna Gelen ( ام ) Lemma ( اّمَل ) İle Sebep} İfade Eden Yapı Hakkında Ayetler:

…

اوُدَهاَج َني ذَّلا ُهّللا مَل عَ ي اَّمَلَو

مُكن م

256 …

…Allah içinizden cihat

edenleri sınayıp ayırt etmeden…

250 _{Çelen, Mehmet, a.g.e., s. 258.}

251 _{İbn Hişam, Muğni’l-Lebîb, c.I, s.278.} 252 _{el-Antâkî, a.g.e., s.310.}

253 _{Çelen, a.g.e., s.111.} 254 _{İnşirah 94 /1.}

255 _{Gündüzöz, Soner, Kur’an’da Gramer Yanlışı İddialarına Cevap, Etüt Yay., Samsun, 2011, s.93.} 256 _{Âli İmran 3/ 142.}

29

Allah’ın içinizdeki cihat edip sınaması, hayırlıları ortaya çıkarması257 sebebiyle.258 _{Burada kinaye üslubunun sarih ifadeye tercih edilmesi anlamı} kuvvetlendirmek içindir.259 …

مُهءاَج اَّمَلَ ف

اَّم

اوُرَفَك اوُفَرَع

ه ب

260 … … (Tevrat’tan) tanıyıp

bildikleri (bu peygamber)

kendilerinene gelince hemen onu inkar ettİler…

Tanıdıkları birinin gelmesi 261 _{yani Yahudİlere gelen kitaplarda Kur’an’ın} haber verilmesi 262 _{Bağilikleri, kinleri ve baş olma hırsları sebebiyle küfrettİler.} 263

ه دوُنُجَو َتوُلاَج ل اوُزَرَ ب اَّمَلَو

264

… Onlar Câlût ve kuvvetleriyle

karşı karşıya geldiklerinde…

Onlara karşı savaşa tutuşmaları 265 _{ve savaş meydanında karşılaşmaları} sebebiyle.266

…

ُلاَت ق لا ُم ه يَلَع َب تُك اَّمَلَ ف

267

… …üzerlerine savaş yazılınca…

İnsanlardan korkmaları nedeniyle, ey Rabbimiz neden savaşı bize yazdın derler.268 _{Ölüm korkusu sebebiyle.}269

َناَب ضَغ ه م وَ ق ىَل إ ىَسوُم َعَجَر اَّمَلَو

ف سَأ

ا

270 …

Ve Musa, halkına döndüğünde, öfke ve üzüntü içinde onlara….

257 _{en-Nesefî, c.I, s.296.}

258 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.253.}

259 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. III, s. 1040.} 260 _{Bakara 2/ 89}

261 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c.I, s. 311.} 262 _{en-Nesefî, c.I, s.109.}

263 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.99.} 264 _{Bakara 2/ 250.}

265 _{en-Nesefî, c.I, s.206.}

266 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. II, s. 658.} 267 _{Nisâ 4/ 77.}

268 _{Zemahşerî, a.g.e., c.I, s.321; en-Nesefî, c.I, s.376.} 269 _{Ebussuûd Efendi, a.g.e., c. III, s. 1340.}

30 Hüzün ve öfke sebebiyle271

نَع َتَكَس اَّمَلَو

ُبَضَغ لا ىَسو م

272

… Ve öfkesi yatışınca, Musa…

Allah’ın onu susturması yada kardeşinin kendisine özrünü sunması 273 sukûnete ve rahatlığa kavuşmasıyla sebebiyle 274

…

ُةَف جَّرلا ُمُه تَذَخَأ اَّمَلَ ف

275

… … Ve işte o zaman onları bir

sarsıntı yakaladığında… Şiddetli deprem sebebiyle276

…

ري ذَن مُهءاَج اَّمَلَ ف

اَّم

َّلا إ مُهَداَز

اروُفُ ن

277

… İşte şimdi onlara bir uyarıcı

geldi, ama onların sadece

muhalefetlerini artırdı. Peygamberin gelmesiyle, haktan uzaklaştılar.278

ن م ِّقَح لا ب مُهءاَج اَّمَلَ ف

اَن دن ع

279

… Onlara tarafımızdan Hak

gelince…

Daha önceki peygamberleri öldürmeleri 280 _{ya da nübüvvetimizin gelmesi} sebebiyle. 281 …

اَّمَل

ي ف َل َلا غَ لْا اَن لَعَجَو َباَذَع لا اُوَأَر

قاَن عَأ

282 … …azabı gördüklerinde ve

boyunlarına demir halkalar

geçirdiğimizde…

Cehennemde çenelerinin altındaki bukağıyı görmeleri sebebiyle283

271 _{en-Nesefî, c.I, s.606.}

272 _{A’râf 7/ 154.}

273 _{Zemahşerî, a.g.e., c.II, s.509.} 274 _{en-Nesefî, c.I, s.608.} 275 _{A’râf 7/ 155.} 276 _{en-Nesefî, c.I, s.608.} 277 _{Fâtır 35/ 42.}

278 _{Zemahşerî, a.g.e., c.III, s.1297; en-Nesefî, c.III, s.92.} 279 _{Mü’min 40/ 25.}

280 _{en-Nesefî, c.III, s.206.}

281 _{Zemahşerî, a.g.e., c.IV, s.1400.} 282 _{Sebe’ 34/ 33.}

31

1.4. İn / En ( ّ نِإ / ّ نأ ) Mastar Yapıları Hakkında Bilgi:

1-Mastar harfleri sonrasında gelen fiilin zamanı, ne olursa olsun, ister Mâzî, Muzârî, Emir olsun anlamını mastara çevirir. Mastarlar da isim olduklarından zaman anlamı taşımazlar.

2-Edatın önündeki fiilin yerine mastarını koyduğumuzda, cümlenin anlamını değiştirmez. Bu işleme fiili mastara çevirme anlamında Te’vili Mastar denir. Bu harfler kendilerinenden sonra gelen cümleyi Mastar-ı Müevvel’e çevirdikleri için bu isimle adlandırılmışlardır.284

3-Kendinden önce geçen cümleye göre anlam kazanan Müevvel Mastarlar; Merfu, Mansub, Mecrur olabilirler.

4- (

/ نأ

/ َّنأ

َام

)

edatları Harf-i cerlerle birlikte gelebilirler. O zaman (

نأب

/

َّنأب

/

امب

امل /

ّنلْ /

نلْ

)

şekline dönüşürler. Bu harfler, kendilerinenden sonra

gelenleri, mastar İle Te’vîl edİlebildiğinden bu şekilde İle gelmişlerdir. Bunlardan (

َام

) İle (

َّن إ

) (

امّن إ

) fiil cümlesine, (

َّنأ

)ise (

امّنَأ

) isim cümlesine aittir.285

5-Mastar harfleri cümledeki yerlerine göre; “

…mek,...mak,…mağı,….meği,…en,…an,

…ması,….mesi,…masını,…dığını,…diğini “ gibi anlamlar alırlar.

6-(

/ نأ

/ َّنأ

/ َام

يك

/ ول

) harflerine mastar harfi denilmekle birlikte, aynı zamanda mevsul harfleridir.286 _{İsmi Mevsuller; “…ki, …dığı,…diği,…en,…an “ gibi} ekler verirler. Mastar harfleri de aynı ekleri, önlerindeki fiillere verirler.

284 _{Hanbelizâde, a.g.e., s.290.}

285 _{Hanbelizâde, a.g.e., s.413.} 286 _{Galâyînî, Cami‘, c.III, s.263.}

32

7-(

نأ

) Harf-i, Muzârî fiille mastar anlamı vererek, onu nasb eder ve gelecek

zamanı gösterir.287 _{Kendisinden sonra gelen cümle fail veya mübteda ise mastara;} Mef’ûl ise ona “ …diği, ….duğu “ anlamını verdirir.

8- (

نأ

)

Harf-i, yalnız fiil cümlelerine mahsus mastar harfi olup, sadece çekimi yapılabilen fiillere dahil olurlar.288

“…

هَّللا ر ك ذ ل مُهُ بوُلُ ق َعَش خَت نَأ اوُنَمآ َني ذَّل ل ن أَي مَلَأ

“289

Anlamı: “ Allah'tan gelen öğütlerin ve O'nun indirdiği gerçeğin etkisi ile

Belgede Kur'an-ı Kerim'de sebep bildiren yapılar (sayfa 32-88)