Sağlık bilişim sistemlerinin hastanelere sağladığı yararların başında bilgi güvenirliliği, bilginin doğru ve düzgün bir şekilde arşivlenebilme olanağı sağlamasıdır. Sağlık bilişim sistemleri ile işleyiş içerisinde arada kullanılan kâğıt kalabalığı, bu kâğıtların üzerindeki değerli bilgiyi kaybetme riski ortadan kalkmıştır. İşleyiş anlık girilen verilerle takip edilmekte böylece işlemler anlık olarak gerçekleşebilmekte buda hastanenin işleyişini hızlandırmakta ve verimliliği arttırmaktadır.
Sağlık bilişim sistemleri ile sistemdeki her hareketlenme kontrol altına alınmaktadır. Stoktaki bir malzemenin hangi fatura numarası ile ne kadar birim fiyattan kaç adet alındığı safhasından bu malzemenin hastane deposundan hangi klinik ve poliklinik depolarına transfer edildiğine, bu malzemelerin hangi dosya numaralı hangi tarihli sevki ile gelmiş hastaya hangi fiyattan hesabına girişinin yapıldığına, hastanın malzemeyi kredi kartı mı? nakit mi? yoksa senet karşılığı ile mi ücretini ödendiğine kadar her safhasını hastane bilgi yönetim sistemleri ile birlikte kontrol altına alınmakta ve kaçak olmaksızın takibi yapılabilmektedir.
106
Raghupati W. Tan J. Strategic IT Applications in Healt Care” Communication of The ACM, vol.45 No: 12, 2002, s:56-61.
Sağlık bilişim sistemleri ile hastaların radyoloji raporları, laboratuar tahlil sonuçları gibi değerli ve kritik bilgiler sistemde tutulmakta hastaya bir kere kağıt üzerinde teslim ettikten sonra kaybolma riski ortadan kalkmakta sistem anlık olarak istenilen hastanın bütün raporlarına ulaşılmaktadır.
Sağlık bilişim sistemleri günümüz hastanelerinin rutin işlemlerinin vazgeçilmez bir parçası olarak kabul edilmektedir107. Sağlık bilişim sistemleri kaliteli Sağlık hizmeti sunulmasında anahtar bir rol oynamaktadır108. Sağlık bilişim sistemleri sayesinde daha iyi hasta bakımı sağlanmakta, bürokrasi azalmakta, bekleme süreleri kısalmakta, hastalara ait bilgilerin kaybolması önlenmekte tıp eğitiminin kalitesi artmakta ve hemşirelik bakım standartları yükselmektedir109. Sağlık bilişim sistemleri hastanelerde genel olarak şu konularda destek sağlamaktadır.
1- Hastalar hakkında güncel ve doğru bilginin, doğru kişilerce doğru zamanda, doğru yerden toplanabilmesi ve bu bilgilerin ihtiyaç duyan kullanıcılara uygun bir formatta istediği yerden sunulabilmesi.
2- Hastalıklar, ilaç etkileşimleri, yan etkiler konusunda teşhis ve tedavi desteği.
3- Hasta bakımının kalitesi, hastane performansı ve maliyetler hakkında bilgiler sunulması.
4- Değişik hastaneler arasında bilgi alışverişi ile yüksek kalitede iletişim sağlanması.
5- Medikal araştırmalara destek sağlanması.
Hatcher110 hastanelerde mali tıbbi ve yönetsel alanlardaki etkilerini incelemek amacıyla ABD’de akut bakım veren 115 hastaneyi incelemiştir. Bilişim Sistemleri’nin etkisini ölçmek için; çalışanların moral düzeyindeki değişme, çalışan sayısında azalma, hedeflere ulaşmadaki başarı oranı ve çalışanların ve hastaların memnuniyet düzeyinde meydana gelebilecek olumlu veya olumsuz
107
Ball, M.J., Hospital Information Systems ; Perspectives on Problems and Prospects 1979 and 2002 , International Journal of Medical Informatics, 2003, s:167.
108
Ribiére, V., Lasalle, A.J., Khorramshahgol, R., Hospital Information Systems Quality : A Customer Satisfaction Assessment Tool Proceedings of the 32nd Hawaii International Conferance on system Sciences, 1999, s:188.
109
Lillehaug S.I., Requirements for Integrating Effective Decision Support in Hospital Information systems , Journal of Courseware Engineering, 1998, Vol:1 , s: 21-30.
110 Hatcher, M., Impact of Information Systems on Acute Care Hospitals : Results from a
değişmeler belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre Bilişim Sistemleri’nin kullanılmasıyla;
1- Kağıda dayalı işlerde %28 oranında azalma sağlanmakta ve bu işlerde %26 oranında çalışanların yerini almaktadır.
2- Bu sistemler personelin moral düzeyini %62 oranında artırmakta %26 oranında etkilememekte %12 oranında ise düşürmektedir.
3- Finansal kayıtların tutulmasında %100, medikal kayıtların tutulmasında %82 oranında kolaylık sağlamaktadır.
Hastane bilgi yönetim sistemlerinin hastanelere sağladığı yararları idari açıdan şu ana başlıklar altında toplayabiliriz;
• HBYS uygulamaları ile hastane yöneticileri hastane ambarına giren ve çıkan malzemeleri, bu malzemelerin hastanedeki hareketlerini görerek stok kontrolü yapabilmekte, hastane malzeme ihtiyaçlarını önceden tahminde fikir sahibi olabilmekte ve sistemdeki kaçakların önüne geçilmektedir.
• Hastane bilgi yönetim sistemi ile hastane çalışanlarının hareketleri kayıt altında tutularak, çalışanların performansları sürekli gözlem altına girmiştir.
• Bölüm gelir giderleri anlık olarak gözlenerek beklenmedik iniş ve çıkışlarda anlık olarak müdahale edilerek sorunun çözüm süresi kısaltılmıştır.
• Hastane bilgi yönetim sistemi uygulamasında tüm işlemleri kayıt altına alınarak ve işleyişin bilgisayar ortamında olması sebebiyle kırtasiye masrafları büyük oranda azalmıştır.
• İşleyişte görülen hızlanma ile hasta memnuniyeti sağlanarak, hasta tedavilerinin sürekliliği sağlanmıştır.
Hastane bilgi yönetim sistemlerinin hastanelere sağladığı faydaları klinik açıdan şu ana başlıklar altında toplamak mümkündür;
• Hasta tedavi bilgileri, epikriz (hasta dosya özeti), laboratuar sonuçları gibi geçmişte yapılan işlemlerin kayıt altına alınması ile
hastaların geçmiş tedavi süreçleri kolayca gözlenmekte ve yapılan tedaviye yol göstermektedir.
• Hasta tedavi süreçlerinin kısalması ve işleyişin hızlanması ile hasta memnuniyeti sağlanmıştır.
• Hastane ambarından malzeme isteği, hastane eczanesinden ilaç isteği yapılması gibi kâğıt üzerinde gerçekleşen, zaman alıcı işlemler ortadan kalmış işleyiş hızlanmıştır.
• Klinikler kendi stok miktarlarını anlık olarak sorgulayarak ilaç/malzeme kullanım oranları ile sistemdeki stoklarını karşılaştırarak stok takibi yapabilmekte, kaçaklar ortadan kalkmaktadır.
2.4. Hastane Bilgi Yönetim Sistemi Uygulamalarında Temel