Sınıf öğretmenlerinin dijital kültüre yönelik yeterliklerinin öğrenme

Sınıf öğretmenlerinin dijital kültüre yönelik yeterliklerinin öğrenme öğretme sürecine etkisiyle ilgili görüşleri katılımcıların dijital profillerine göre ayrılarak farklı profillere sahip öğretmenlerin farklı görüşlerinden elde edilen bulgulara yer verilmiştir.

61

Şekil 4.3 Sınıf Öğretmenlerinin Yeterliklerinin Öğrenme Öğretme Sürecine Etkisi

Dijital göçmen öğretmenlerin dijital kültüre yönelik yeterliklerinin öğrenme öğretme sürecine etkisiyle ilgili görüşlerinden kendini yeterli görmeme, kısıtlamalar ve yetersizliklerin etkisi, tembelliğe alıştırma ve süreci olumlu etkileme temaları oluşturulmuştur. Söz konusu tema haritası Şekil 4.4’te görülmektedir.

62

Şekil 4.4 Dijital Göçmenlerin Yeterliklerinin Öğrenme Öğretme Sürecine Etkisi

Öğretmenlerin dijital kültüre olan uzaklıklarının en büyük nedenlerinden biri kendilerini bu konuda yeterli görmemeleri ve bu konuda eğitimler almaya da isteksiz olmalarıdır. Ö2 bu konuya ilişkin görüşlerini “Ben geleneksel eğitimden yanayım ve teknolojiyi kullanmayı sevmiyorum. Açıkçası kendimi teknoloji konusunda da yeterli görmüyorum ancak öğrencilerime de yetemediğimi düşünmüyorum.” diyerek belirtmiştir.

Ayrıca Ö2 teknolojiye ilişkin olumsuz bakış açısını “Biz teknolojiyi kullandığımızda çocukların ilgisi hep oyuna kayıyor. Teknolojinin ülkemizde etkili kullanıldığını ve kullanılabileceğini düşünmüyorum.” biçimde ifade etmiştir.

Dijital göçmen öğretmenlerden bazıları ise aslında dijital araçları ve teknolojiyi kullanmak istediğini; ancak kısıtlamalar ve yetersizliklerden dolayı gerçekleştiremediğini belirtmektedir. Ö3 bu durumu şu sözlerle ifade etmiştir:

Ben aslında dijital araçlardan yararlanmak istiyorum; ancak MEB’in kısıtlamaları ve okul kaynaklarının yetersizliklerinden dolayı yapamıyorum.

İşleyeceğim bir konuyla ilgili öğrencilerin dikkatini çekebileceğine inandığım bir videoyu örneğin Youtube’dan açıp öğrencilerime izletemiyorum. Çünkü Youtube MEB’in yasakladığı sitelerden. Evet, önceden indirip öğrencilere izletme gibi bir şansımız var çoğu zamanda bunu yapıyoruz; ancak bazen konu doğaçlama gelişiyor ve istediğim an istediğim şekilde dijital araçlardan yararlanamıyorum. Eskişehir’de çoğu okulun akıllı tahtası yok.

Ö3’ün bu sözleri dijital bölünmenin sadece yaşa bağlı olmadığının; aynı zamanda yaşanılan çevre ve maddi imkânlara göre değiştiğinin de en büyük kanıtıdır. Ö8 sınıf öğretmenlerinin dijital kültüre yönelik yeterliklerinin öğrenme öğretme sürecine etkisine

Dijital

63

ilişkin görüşlerini başka bir bakış açısıyla ifade etmiştir. Ö8 dijital kültürün eğitime yansımalarını yararlı bulmasına rağmen bu durumun öğretmenleri tembelliğe ittiğini ve araştırmacılığın azaldığını şu sözlerle ifade etmiştir: ”Teknoloji günlük hayatımızı kolaylaştırdığı gibi eğitimdeki işlerimizi de kolaylaştırıyor. Ancak dijital araçlar sayesinde ortaya çıkan bu kolay erişim imkânları öğrencileri de bizi de kolaycılığa alıştırıyor. Bu durumda araştırmacılığı ve sorgulayıcılığı öldürüyor. Biz öğretmenleri tembelliğe itiyor ve yaratıcılığımızı öldürüyor.”

Sınıf öğretmenlerinin dijital kültüre yönelik yeterliklerinin öğrenme öğretme sürecine olumlu etkilerinin olduğunu düşünen dijital göçmen öğretmenler de vardır. Ö10 bu konu hakkındaki görüşlerini “Öğretmenlerin dijital kültüre yönelik yeterliklerinin yüksek olması, dijital araçları yeterli oranda kullanması öğrenme öğretme sürecini olumlu etkiler. Çünkü öğrenciler dijital kültürün içine doğan bir nesil. Bu yüzden öğrenme öğretme süreci de bu paralelde şekillenmelidir.” biçiminde ifade etmiştir. Ö10 bu durumun önemini de verdiği şu örnekle izah etmektedir:

Çocukların televizyonda ya da Youtube gibi dijital ortamlarda izledikleri çizgi film karakterlerine, oyun karakterlerine hâkim olmak ve bu araçları en az öğrenciler kadar kullanabiliyor olmak önemlidir. Öğretmenler derslerdeki örnekleri bunlardan yararlanarak vermelidir ki öğrenciler için daha dikkat çekici daha akılda kalıcı olsun.

Dijital melez öğretmenlerin dijital kültüre yönelik yeterliklerinin öğrenme öğretme sürecine etkisine ilişkin görüşlerinden hem geleneksel yöntem hem dijital araç kullanımı ve dijital araçların yerinde ve doğru kullanımı temaları oluşturulmuştur. Söz konusu tema haritası Şekil 4.5’te görülmektedir.

--Şekil 4.5 Dijital Melezlerin Yeterliklerinin Öğrenme Öğretme Sürecine Etkisi

Dijital Melez

Hem geleneksel yöntem hem dijital

araç kullanımı

Dijital araçların yerinde ve doğru

kullanımı

64

Ölçek sonuçları doğrultusunda dijital melez çıkan öğretmenlerin yapılan görüşmelerden elde edilen veriler incelendiğinde dijital melezlik özellikleri daha açık bir şekilde görülmektedir. Dijital melez öğretmenlerin hem geleneksel yöntemleri kullanmaya devam ettikleri hem de dijital kültürün ortaya çıkardığı teknoloji ve dijital araçları da kullanmaya çalıştıkları dijital kültüre yönelik yeterliliklerinin öğrenme öğretme sürecine etkisine ilişkin görüşlerinden anlaşılmaktadır. Ö4’ün bu konuya ilişkin görüşleri ve verdiği örnekler de bu durumu kanıtlar niteliktedir:

Ben sadece dijital araçları kullanmıyorum aynı zamanda geleneksel yöntemlerden de yararlanıp dersi anlatıyorum. Çocukların anlama durumlarına dersin akışına ve dersin konusuna göre kullandığım yöntemler değişiyor. Örneğin; geçen sene aldığım farklı eğitimlerde öğrendiğim Kahoot uygulamasından ya da Plickers gibi sitelerden de yararlanıyorum.

Öncelikle dersi anlatıyorum sonra kalıcılığı arttırması adına da bu tür site ve uygulamaları kullanıyorum.

Ö7 ise durumun öğretmene ve onun bu konudaki yeterliliklerine bağlı olarak değiştiğini belirtmiştir. Bu konuya dair görüşlerini “Teknolojiyi benimseyip derslere iyi bir biçimde entegre eden öğretmenlerde var; ancak hızla gelişen dünyaya adapte olamayarak kullanmayan öğretmenler de var.” sözleriyle ifade etmiştir. Teknolojinin yerinde ve doğru kullanımının önemini vurgulayarak düşüncelerini şu şekilde belirtmiştir:

Dijital araçları yerinde ve doğru kullanan kişinin hem kendi hem de çocuklar için verimli kullanan kişi olduğuna inanıyorum. Ne dersi tümüyle dijital araçlarla işliyoruz ne de bunları bir kenara bırakıyoruz. Önceleri tahtada not tutardık, öğrencilerin yazmalarını beklerdik ancak şimdi teknolojinin hayatımıza girmesiyle çocuklarında aktif olarak sürece katıldığı bir eğitim oluştu.

Dijital yerli öğretmenlerin dijital kültüre yönelik yeterliliklerinin öğrenme öğretme sürecine etkisine ilişkin görüşlerinden süreci motive edici ve süreci zenginleştirici temaları oluşturulmuştur. Söz konusu tema haritası Şekil 4.6’da görülmektedir.

65

Şekil 4.6 Dijital Yerlilerin Yeterliklerinin Öğrenme Öğretme Sürecine Etkisi

Öğretmenlerin dijital kültüre yönelik yeterliliklerinin öğrenme öğretme sürecini olumlu etkilediğini düşünen dijital yerli öğretmenler, bunun dersin veriminden öğrenciyle olan ilişkiye kadar çok yönlü etkilerinin olduğunu belirtmişlerdir. Öğrenme öğretme sürecini, öğretmeni ve öğrenciye motive edici etkisinin olduğunu belirten Ö1 bu konuyla ilgili görüşlerini şu şekilde ifade etmiştir:

Çocuklar artık teknolojik araçları kullanarak yapılan ödevlere meraklılar. Mesela geçen gün çocuklara dijital öyküleme ödevi verdim ve eksiksiz tüm sınıf yaptı. Çocuklar gerçekten çok ilgililer ve sürekli böyle ödevler vermemi istiyorlar. Bu durum onların üzerinde olumlu etki yarattığı kadar öğretim sürecimiz üzerinde ve hatta benim üzerimde de olumlu etkiler yaratıyor. Daha çok araştırarak yeni şeyleri öğrenip öğrencilere aktarmaya çalışıyorum. Edmodo’yu duyup araştırmıştım mesela ve öğrendikten sonra orada şimdi bir sanal sınıf oluşturdu. Öğrencilerle sürekli iletişim halindeyim orada ve oradan da ilgili olan çocuklara farklı farklı ödevler veriyorum.

Ö6 öğretmenlerin dijital kültüre yönelik yeterliliklerinin hem öğretme öğrenme sürecini hem de öğrencilerin öğrenmesini ne derece zenginleştirdiğini verdiği örnekle açıklamıştır:

Örneğin geçen günlerde ben çarpma işlemini anlatacağım günden önce öğrencilerin ilgilerini çekebileceğini düşündüğüm bir video buldum, onu izledim ve aynı oradaki gibi öğrencilere derste çarpma işlemini anlattım. Anlamayan öğrencilerin olduğunu gördükten sonra birkaç kez daha anlattım ancak hala anlamayan 10-12 öğrencinin olduğunu gördüm.

Dijital Yerli

Süreci motive edici Süreci zenginleştirici

66

Ardından bir önceki gün izlediğim videoyu açıp öğrencilere izlettim.

Anlamayan öğrencilerimin yarısından fazlasının izledikleri video sonrası kolayca anladığını gördüm. Aslında hiçbir fark yok, o ekranda anlatıyorum ben sınıfta anlatıyorum. Ancak videoda sayılar renkli renkli yazılmış, arka planda çiçek, kuş resimleri var. Bu tarz ilgi çekici unsurlar etkiliyor öğrenciyi.