SÜRMANŞETLER

Hürriyet Gazetesinin incelenen 117 günün 60’ında sürmanşet kullanmıştır.

Gazete bu bölgesini 5 farklı tür konuyu işlemek için kullanmaktadır. Bunların dağılımı şu şekildedir:

Tür Sayı Yüzde Haber 17 28,3 Hürriyet Reklamı 5 8,3 Promosyon 8 13,3 Ek Tanıtım 28 46,6 Yazı Dizisi 2 3,3

Hürriyet gazetesi sürmanşet kullandığı 60 günün yarısından fazlasını gazetenin reklamına, verdiği hediyelerin ve eklerin tanıtımına ayırmıştır.

Sürmanşette yer alan 17 haberin konu başlıklarına göre dağılımı ise şu şekildedir:

Konu Sayı Yüzde Parti Siyaseti 6 35,29

Spor 1 5,88 Mafya/Çete/Susurluk 2 17,64 Aktüel Olaylar 2 5,88 Dış Haberler 3 17,64 Ulusal Olay 1 5,88 Tarikat 1 5,88 Ordu 1 5,88

Parti siyasetine ilişkin haberler sürmanşette yer alan haberlerin büyük çoğunluğunu oluşturmakta, bunu Dış Haberler ve Susurluk/Çete/Mafya haberleri takip etmektedir. İncelenen 4 ay içerisinde sürmanşette ekonomi haberi yapılmadığı gözlenmiştir. Parti siyaseti haberlerinin konularına göre dağılımı şöyledir:

Çiller 1 Yılmaz 2 Demirel 1 RP 2

“Casino Bombası” (18 Aralık 1996-Hürriyet) başlıklı sürmanşet haberi ise Tansu Çiller’in Casinoların kapatılması kararı ile ilgilidir.

RP ile ilgili olarak bu bölümde iki haber yapılmıştır. “İlginç İttifaklar” (26 Aralık 1996-Hürriyet) başlıklı sürmanşet haberinin spotu “TBMM’de bazı DYP’lilerin ANAP, DSP ve CHP ile birlikte hareket etmeleri sonucu oluşan ittifaklar RP’yi yalnız bıraktı”dır. Haberin içinde “RP, koalisyon ortağının muhalefetle birlikte hareket etmesi sonucu YÖK’ten intikam alma operasyonunu gerçekleştiremedi”

ifadesi ile “inancı kötüye kullanmak” suçunu işleyen milletvekillerinin tutuksuz

yargılanmasını içeren teklif aralarında Necmettin Erbakan’ında bulunduğu 10 RP’linin dokunulmazlığını tehlikeye düşürüyor” yorumları yer almaktadır. İnancı kötüye kullanmak ifadesi kalın puntolu olarak verilerek özellikle dikkat çekilmek istemektedir. Haberin içinde geçen “YÖK’ten intikam” da yine RP’nin kurumlarda yapmak istediği yapılanmaya “intikam” yaftasının yapıştırılması olarak değerlendirilebilir.

RP’ye ilişkin olarak yapılan diğer haber ise RP milletvekili ile ilgilidir.

“RP’linin aşkı” (18 Ocak 1997-Hürriyet) başlığıyla verilen bu haberde milletvekilinin sekreteriyle yaşadığı yasak aşkı sonucunda imam nikahı kıydığı belirtilmiştir. Haberin iki alt başlığı “Güzel sekreterine tutuldu”, “Mecliste aşk skandalı”dır. Sekreterin ve milletvekilinin fotoğraflarının da yer aldığı haberin fotoğraf altında ise “Torpille sekreter yapmış” ifadesine yer verilmiştir. Haberin iç sayfada kullanılan başlık ise “RP’li milletvekilinden sekreterine imam nikahı”dır.

Haberde ayrıca “Fadime Şahin olayıyla gündeme yerleşen imam nikahı konusunda tartışmalar sürerken RP Isparta Milletvekili Mustafa Köylü Meclis’teki sekreterini, imam nikahı ile alarak ikinci eş yaptı” ifadesine yer verilerek 28 Şubat sürecinde RP ile ilintilendirilen tarikatlar ve tarikat ilişkilerine atıfta bulunmaktadır. Haberin başlığından da anlaşılacağı üzere milletvekilinden çok RP’ye vurgu yapılarak RP’nin üzerinden bu vurguyla bir yananlam oluşturulmak istenmiştir.

Demirel ile ilgili olarak yapılan “Kadro Muhtırası” (22 Şubat 1997-Hürriyet) başlıklı haber “Demirel Hükümetten belediyelerdeki köktendinci kadrolaşmanın derhal araştırılmasını istedi.” spotuyla verilmiştir. Bu haberin içinde geçen “muhtıra”

sözcüğünün okuyucunun dikkatini çekmesinin yanı sıra, sözcük içerdiği yananlam nedeniyle RP’ye gönderme yapmaktadır. Haberin iç sayfadaki başlığında ise “dinci

kadro muhtırası” ifadesine yer verilmiştir. Haberde, “Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, belediyelerdeki ‘köktendinci’ kadrolaşmadan duyduğu endişeyi hükümete bildirdi. Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği, Sincan skandalından 4 gün sonra İçişleri Bakanlığı’na gönderdiği yazıda ‘Bazı belediyelerin yanlı hareket ederek kadrolarını köktendinci kişilerle doldurduğu” uyarısında bulundu”

denilmektedir. Bu haberde de köktendinci ifadesi ve cumhurbaşkanlığı açıklaması koyu punto ile yazılmış ve Sincan olaylarına gönderme yapılarak Demirel’in kökten dincilik konusunda adımlar attığı vurgulanmaktadır. Ayrıca, haberde yer alan,

“Hamas ve Hizbullah terör örgütü liderlerinin posterlerinin asıldığı, İran Büyükelçisi Muhammed Rıza Bagheri’nin Türkiye’deki laik düzeni hedef alan konuşmasıyla gerginliğe neden olan Kudüs Gecesi Türk Silahlı Kuvvetleri’nde şok etkisi yaratmıştı. Genelkurmay Başkanı Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı, köktendinci tırmanış nedeniyle orduda duyulan aşırı rahatsızlığın, Kudüs gecesi ile doruk noktasına ulaştığını Demirel’e iletmişti.” cümlesinde yer alan “orduda duyulan aşırı rahatsızlık”, “şok etkisi” ifadeleri de anlamı güçlendirmekte ve ordunun RP’den duyduğu rahatsızlığı vurgulamakta kullandığı görülmektedir.

ANAP lideri Mesut Yılmaz’la ilgili olarak yapılan sürmanşet haberlerinden biri Yılmaz’ın Susurluk Kazası’na ilişkin yaptığı açıklamayı, bir diğeri de Yılmaz’a saldırı düzenleyen kişiyi içermektedir.

3 Kasım 1996’da meydana gelen Susurluk Kazası ve sonrasında ortaya çıkan devlet-mafya-siyaset bağlantısı nedeniyle konuya ilişkin haberler uzun bir süre gündemi işgal etmiş ve sürmanşette de yer bulmuştur.

İncelenen zaman diliminde sürmanşette yapılan üç dış haberden biri İran, biri Almanya, diğeri de İngiltere ve Türkiye arasındaki diplomatik ilişkilere ilişkindir.

“İran’a iki şok” (21 Aralık 1996-Hürriyet) başlıklı haber, “F-16’ya sokmadık”,

“Genelkurmay kızgın”, “Erbakan da sustu”, “Ve ikinci şok” alt başlıklarını içermektedir. başlıkları içeriği Türkiye’yi ziyarete gelen İran heyetinin F-16 tesislerine sokulmaması ve İran’ın Suriye ile diyalog önerisinin reddedilmesidir. Bu haberde Refah Partisi’nin siyasi olarak yakın durduğu İran heyetinin Türkiye ziyaretinde TSK tarafından F-16 tesislerine sokulmaması “ilk kez yabancı bir heyetin TAİ’de incelemelerde bulunma isteğinin reddedilmesi” olarak yorumlanmıştır.

Ulusal Olay konu başlığındaki sürmanşette yer alan haber “Seni Özlüyoruz”

(10 Kasım 1996-Hürriyet) başlığıyla Atatürk’ün ölüm yıldönümünde verilmiştir.

Haberin içeriğinde de Refahyol Hükümeti’nin basına ilişkin olarak hazırladığı yasa tasarısı gündeme getirilerek Atatürk’ün basına verdiği değer vurgulanmıştır.

Atatürk’ün ölüm yıldönümüne ilişkin haberin içeriğine yine Refahyol ile ilgili bir olumsuzluk sokulmuştur.

Sabah gazetesi 117 günün 24 tanesinde sürmanşet kullanmıştır. Gazete bu bölgesini Hürriyet gazetesinde olduğu gibi 5 farklı tür konuyu işlemek için kullanmaktadır. Bunların dağılımı ise şu şekildedir:

Tür Sayı Yüzde Haber 5 20,83 Sabah Reklamı 2 8,33 Promosyon 10 41,66 Ek Tanıtım 4 16,66 Yazı Dizisi 3 12,5

Tablodan da görüldüğü üzere Sabah gazetesi sürmanşet bölgesini kullandığı günlerin yarıya yakınını kupon karşılığı verdiği promosyon ürünlerin tanıtımında kullanmıştır. Aynı zamanda gazete bu bölgeyi Hürriyet gazetesinde olduğu gibi kendi reklamını yapmak ve verdiği eklerin tanıtımında da kullanmıştır. Sabah gazetesinin sürmanşet kullandığı günlerde verdiği 5 haberle bu bölgeyi kullanımına oranı yüzde 17’lerde kalmıştır. Bu haberlerin konularına göre dağılımı şöyledir:

Konu Sayı Yüzde Aktüel 1 20 Ordu 2 40 Parti Siyaseti 1 20 Spor 1 20

Parti siyaseti konu başlığı altında “Rehin Askerler Serbest” (9 Aralık 1996-Sabah) başlığıyla verilen haberde ise PKK tarafından rehin alınan askerlerin RP’li Fetullah Erbaş’ın da arabuluculuğuyla serbest bırakılması yer almaktadır. Haberde geçen “RP Van Milletvekili Fetullah Erbaş’ın, PKK’nın rehin tuttuğu askerleri kurtarmak için gösterdiği yoğun çaba sonuç verdi.” cümlesinde yer alan “yoğun çaba” ifadesinin olumlu bir dilde kullanıldığı dikkat çekmektedir.

Sabah gazetesinin incelenen zaman diliminde sürmanşetten verdiği ordu konu başlığındaki haberlerden biri “Ordu Rahatsız” (13 Aralık 1996-Sabah) başlıklı haberdir. Haberin spotunda yer alan “Şeriatçı subayların atılmalarına İslamcı basın ve bazı Refahlıların tepkisi Orduda öfkeyle karşılandı” cümlesinde kullanılan “öfke”,

“şeriatçı”, “İslamcı” gibi kelimeler, TSK’nın şeriata ve RP’ye karşı rahatsızlığı

vurgulanmakta kullanılmıştır. Haberde Silahlı Kuvvetlerden bu konuda yapılan açıklamaya yer verilerek, “Yüksek askeri Şura’nın ‘irticai faaliyetleri yüzünden’

ordudan çıkardığı subay ve astsubaylarla ilgili olarak gösterilen tepkilere, askeri çevrelerden çok sert bir uyarı geldi” denilmiştir. Haberde kullanılan “irticai faaliyetler” ve “sert bir uyarı” tanımlamaları yine ordu RP zıtlığını ve ordunun tepkisini belirginleştirmekte kullanılmıştır.

“Füze krizi tırmandı” (10 Ocak 1997-Sabah) başlıklı haber, Genelkurmay Başkanı Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı’nın Erbakan’a Kıbrıs’taki Rum füzelerinin Türkiye için tehdit oluşturduğunu ve Silahlı Kuvvetlerin bu konuda gerekeni yapmaya hazır olduğunu söylediğini içermektedir.