Sürdürülebilir Kent Gereklilikleri

Sürdürülebilir gelişmenin “ insan yerleşmelerinin sürdürülebilirliği “ olarak değerlendirilen Habitat II Kongresi’nde sürdürülebilir kentsel gelişmenin oluşturulabilmesi için hayat kalitesinin yükseltilmesini temin eden mekânsal çeşitlilik ve karma fonksiyonlu konut ve hizmet alanlarının gerekliliğinin altı çizilmiştir. Kongrede farklı fonksiyonların beraber kullanımına olanak tanıyan, elverişli kentsel yoğunluk imkânı tanıyan, en az ulaşım gerektiren ve enerji korunumunu sağlayan, açık ve yeşil alanları dikkate alan arazi kullanımı biçimlerinin uygulanmasının zorunlu olduğunun altı çizilmiştir (UNCHS, 1996).

Sürdürülebilir kent ekonomik, çevresel ve toplumsal gelişmeyi toplum katılımı ile beraber dengelemeyi başaran bir kenttir. Bu gelişme temin edilirken kentlerin çevrenin doğal taşıma kapasitesinin üzerine çıkmamaları gereklidir (Günerhan, 2012).

Jenks, M., Burton, E. ve Williams, K. (1996)’nin, sürdürülebilir kentsel gelişmenin oluşturulabilmesi için düşünceler ve teknik ayrıntılar çoğullar tarafından kabul edilmiş düşüncelerin olması doğal olmakla birlikte genel geçer olabilecek yalnızca bir çözüm bulunmasına imkân vermediği, bu bağlamda yerel özellikler çözüm tasarıları sunması gerektiği yönündeki saptaması önemlidir.

Kentleri, yeşil, güvenli, insan ölçeğinde, kimlikli, çekici ve toplumun bütün kesimleri için (kadınlar, çocuklar, yaşlılar ve diğer gruplar) kolaylıkla kullanmanın yöntemini araştıran Wheeler (2003) sürdürülebilir kentin mümkün olmadığını belirtmiş, ancak kentlerin sürdürülebilirlik çerçevesinde yapması gerekenleri kompakt, etkili arazi kullanımı, daha az motorlu araç kullanımı, daha çok erişilebilirlik, etkin kaynak kullanımı, daha az kirlilik ve atık, doğal sistemlerin onarılması (yenilenmesi), iyi barınma ve yasam alanlar tasarlamak, sağlıklı sosyal ekoloji, sürdürülebilir ekonomi, halkın katılımı, yerel kültürü korumak şeklinde dokuz başlık altında sıralamıştır.

Ulusoy ve Vural (2001)’a göre sürdürülebilir bir kentleşme için alandan tasarruf sağlayacak şekilde bir gelişmenin tasarlanması, doğal yaşam alanları korunmalı, kentleşme planlı olmalı, su kaynakları korunmalı, motorlu araç kullanımını azaltıcı yollar geliştirilmeli ve geri dönüşüm yolları benimsenerek uygulanmalıdır.

Avrupa Kentli Hakları Deklarasyonu ve Şart İlkeleri’nden oluşan Avrupa Kentsel Şartı’nda sürdürülebilir kent zorunlulukları ile ilgili özellikler geliştirilmiştir. Sürdürülebilir bir kentte insanların, dayanışma ve sorumlu iş birliğine ilişkin eşit sorumlulukları kabullenmesi koşulu ile Avrupa Kentli Hakları Deklarasyonuna göre aşağıda belirtilen hakların kazanılması söz konusudur.

Güvenlik

El verdiği ölçüde suç, saldırganlık, şiddet ve kanun dışılığın olmadığı güvenli bir kent,

Kirletilmemiş ve sağlıklı bir çevre

Havası, suyu ve toprağı temiz, doğal çevresi ve kaynakları korunan bir kent,

İstihdam

Yeteri kadar iş olanaklarının oluşturulması, bireylere ekonomik kalkınmadan pay alma imkânının verilmesi, bu şekilde ekonomik özgürlüklerin sağlanması,

Konut

Gizlilik ve dokunulmazlığın güvenesinin sağlandığı, sağlıklı, her seviyede gelire yeterli konut imkânının kazandırılması,

Dolaşım

Toplu taşıma, özel araba, yaya ve bisikletli gibi tüm kullanıcılar içerisinde, birbirlerinin hareket yeteneklerini ve dolaşımlarını mani olmadan uyumlu bir ulaşım düzeni kazandırılması,

Sağlık

Ruh ve beden sağlığının korunmasına destek sağlayacak bir çevrenin ve yapıların oluşturulması,

Spor ve dinlence

Tüm yaş, yetenek ve gelir gruplarından kişilerin spor yapabilecekleri ve boş vakitlerini değerlendirebilecekleri olanakların kazandırılması,

Kültür

Geniş bir çerçevede kültürel ve yaratıcı aktiviteleri takip, erişim ve katılım olanağı;

Kültürlerarası kaynaşma

Farklı kültürel ve etnik yapılardan gelen bireylerin barış ve huzur içinde hayatlarını sürdürmelerinin sağlanması,

Kaliteli mimari ve fiziksel çevre

Tarihi yapı mirasının korunması ve uygun biçimde restorasyonu ile yüksek standartlarda çağdaş mimarinin kullanımıyla, birbiriyle uyumlu ve estetik fiziksel mekânların yaratılması,

İşlevlerin uyumu

Yaşama, çalışma hayatına ve seyahat ile ilgili fonksiyonlar ile sosyal etkinliklerin birbirini kapsayacak şekilde olmasının sağlanması,

Katılım

Çoğulcu demokratik yapılarda kurum ve kuruluşların yardımlaşmasının temel alındığı kent yönetimlerinde bürokrasinin azaltılması, yardımlaşma ve bilgilendirme unsurlarının kazandırılması,

Ekonomik kalkınma

Yerel yönetimlerin, doğrudan veya dolaylı olarak ekonomik kalkınmayla ilgili gereklilikleri yerine getirmesi,

Sürdürülebilir kalkınma

Yerel yönetimlerin ekonomik kalkınma ve çevrenin korunması arasında mutabakat yaratması

Mal ve hizmetler

Yerel yönetimin, özel sektörün ya da her ikisinin iş birliği içinde, bütünsel, kaliteli mal ve hizmete ulaşım olanaklarının kazandırılması,

Doğal zenginlik ve kaynaklar

Yerel yönetimlerin yerel doğal servetleri; ölçülü, verimli ve adaletli bir düzende, tüm bireylerin faydaları göz önünde bulundurularak koruması ve yönetimi,

Kişisel bütünlük

Kentsel şartların kişilerin sosyal, kültürel, ahlaki ve manevi gelişimi ve şahsi mutluluğunu göz önde tutarak geliştirmesi,

Belediyeler arası işbirliği

İnsanların hayatlarını sürdürdükleri kentin kent dışı ilişkilerine doğrudan katılma imkânının sağlanması ve bu konuda teşvik mekanizmalarının oluşturulması,

Finansal yapı

Deklarasyon ile tanımlanan hakları kazandırılmasına yönelik lazım olan parasal kaynakların bulunmasında yerel yönetimlere sorumluluk verilmesi,

Eşitlik

Yerel yönetimlerin sıralanan tüm hakların, insanların cinsiyet, yaş, soy, inanç, sosyal, ekonomik ve politik ayrıma yapmadan, fiziksel veya zihinsel herhangi bir özrü olup olmadığına bakmadan eşit olarak tanıtmakla görevli olması.

Bu haklar korunarak yaratılan Avrupa Kentsel Şartı İlkeleri, sürdürülebilir kente özgü, ulaşımdan, konuta, güvenlikten kültüre kadar çok farklı konuları içermektedir (Council of Europe, 1992).