Süpermarketlerin Çeşitli Kesimler Yönünden Yararları

Süpermarketler ve hipermarketler çok büyük sermaye ile kurulan büyük ölçekli şirketler grubundadırlar. Faydalandıkları ölçek ekonomileri sayesinde tüketici ve üretici arasındaki diğer aracıları ortadan kaldırmış, en son teknolojileri kullanarak maliyetlerini azaltmış, kendi kurduğu veya kurulmasına sebep olduğu dağıtım zincirleri sayesinde taşımacılık maliyetlerini en minimum seviyeye indirmiştir. Büyük ölçeğin verdiği, pazarlık gücü sayesinde ucuza mal temin etmiştir.Üreticilerin yanında, toptancı, tüketici ve yatırımcılara sağladıkları faydalar ile ülke ekonomisine katkıda bulunmaktadırlar. Bunlar şöyle sıralanabilir (Darcan, 2001; 33).

a)Üreticiler Yönünden Yararları :Alışveriş sektöründe ayni zincirin tamamlayıcı halkalarından olan üreticiler ile perakendeciler arasında önemli bağlar bulunmaktadır. Perakendeci ile üretici işbirliğinde odak nokta müşteriye kanalize olup, ona doğru ürünü verebilmek ve müşteri başına satışı arttırabilmektir.

Perakendeci ile üreticinin işbirliğinde yatan diğer bir nokta bugün rakip markaların yarıştığı bir ortamda stratejik planlar hazırlayıp tüketici sadakatini verimli kılma ve bunu ilerletebilmektir. Türkiye’de doyum noktasına ulaşamayan perakendecilik sektöründe Üreticilerle işbirliğine giden süper marketler mail daha iyi yönetip, stok ve satın alma programlarım daha akilli yapanlar olarak müşterilere keyifli alışveriş anlayışını kazandırmaktadırlar.

Üretici ile kesişen perakendeci, müşteri taleple geldiğinde gerekli yerde hazır olarak bulunup, kaynaklan hemen sunma yetkisine sahip olmaktadır. Üretilen malların üretici kanalı ile perakendeciye ulaştırılması ve bu noktada stok devir hızlarını sezon itibariyle katlayanlar çok daha fazla müşteriye ulaşarak geri bildirimin gerçekleşmesini sağlayıp istenilen ürünleri anında karşılayabileceklerdir. işbirliğinin gerçekleşmesi ürünlerde kaliteyi geliştirip, tüketicinin formüle edememiş olduğu gereksinimlerin önceden görülüp karşılanma olanağını vermektedir (Darcan, 2001; 33;Tan,1998;54).

Üreticiler büyük ölçekli gıda mağazaları sayesinde direkt mat satan konumuna gelerek satışta belirlilik, pazarlama ve stoklama maliyetlerini aşağıya çekme gibi avantajlardan yararlanırlar. Satış, hacmindeki artışın yanında stok ve satın alma programlarının düzene girmesi ve stok yeterliliğinin dengede tutularak müşteri talebinin anında karşılanması gibi faydalan da bulunmaktadır. Üreticilerden büyük alımlar yapan süpermarketler ve hipermarketler sayesinde üreticiler yönünden satışta belirlilik yaşanmaktadır. Bu durum kapasite artırımına paralel olarak yatırım yapabilme olanağı vermektedir.

b)Toptancılar Yönünden Yararları;Gelişen perakendecilik içinde büyüyen büyük ölçekli gıda mağazaları sayesinde toptancılarda bu noktada degisim gösterip belirli avantajlar elde etmektedirler. Hipermarketlerin ve süpermarketlerin gelişmesi ile beraber toptancılar da ihtisaslaşmaya başlamışladır. Eskiden her şeyi satan konumunda olan toptancılar bugün yağ, deterjan, makama gibi lokomotif ürünler satmaktadırlar. Bu ise kabuk de§i§tiren toptancılığın bir yan kolu olan distribütörlüğün doğmasını sağlamıştır. Diger taraftan hipermarketler ve süpermarketler üretici ve toptancılarının stoklama faaliyetlerini de aşağı çekici bir etki yaratır. Üretici ve toptancılar normal olarak piyasa talebindeki belirsizlikler nedeniyle belli bir düzeyde mamul stoku bulundurmak zorunda kalırlar. Büyük ölçekli gıda mağazalarının talebinin öngörülebilir nitelikte olması minimum zorunlu mamul stoku miktarını, dolayısıyla stok maliyetlerini aşağı çekici etki yaratır (Darcan, 2001;34;Türkan,33). Ancak tüm bu faydaların yanında özellikle son günlerde zincir marketlerde yaşanan rekabet pek çok kuruluşun küçük bakkalları kendi bünyesinde toplayıp, farklı isimlerle faaliyet göstermesine neden olmakta, bu ise toptancıları zor durumda bırakmaktadır.

c)Süpermarketlerin Sosyal açıdan Yararları;Çalışanlara yeni is olanakları yaratarak iş güvenliğinin ve istihdamın devamlılığını sağlamışlardır. 2000'li yılların sektörü olarak anılan perakendecilik içinde farklı bir yer edinen süpermarketler tüketicilerin satın alma davranışlarının değişmesinde ve yasam standartlarının yükselmesinde de önemli rol oynamaktadırlar. Sosyal açıdan pek çok misyonu barındıran süpermarketlerin sağladıkları en büyük yararlar arasında tüketici haklarının korunması, şikayetlerin ele alınması, yeni işe başlayanlara uygulanan eğitim programları ile kariyer planlarına destek olma sayılabilir.

1.5.3.Hipermarketler

Ülkemizde son on yıl içerisinde perakende ticarette önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Bu gelişen yapı içerisinde hızlı yükseliş trendi gösteren hipermarketler perakendeciliği lokomotifi olarak her geçen gün sayılan yükselmeye devam etmektedir.

Satış alanı 2500 metrekareyi gecen 8'den fazla yazar kasası olan gıda ve gıda dışı ürünleri birlikte pazarlayan, otoparkı olan perakende mağazalarına hipermarket denilmektedir. Günde 15 milyar doların tüketildiği perakende pazarının %25 'e yakınının, sayıları 50'yi aşan bu dev mağazalarca kontrol edilmektedir (Garanti Bankası, 1999;131).Bu tanıma uyanların sayısı Türkiye'de ancak 55'i buluyor.

Hipermarket büyüklüğündeki mağazaların kurulmasının üzerinden 5 yıl geçmeden günde 15 milyar doların tüketildiği perakende pazarının, yüzde 10, bazı görüşlere göre yüzde 25'e yakınının sayıları 55'i aşan bu dev mağazalarca kontrol edildiği belirtiliyor.

Avrupa'da pazar payı yüzde 70'lere yaklaşmışken, sadece İstanbul'da hipermarketlerin pazardaki payı yüzde 50'yi, Türkiye genelinde ise yüzde 25'i aştığı yönünde tahminler bulunuyor (http://arsiv.hurriyetim.com.tr/hur/turk/ 98/08/30 /ekonomi/ 16eko.htm; Mayıs 2006).

Türkiye'de 21 holding ve yabancı sermayeli ortaklığı 55 ayrı hipermarket zincirine sahip bulunuyor. Hipermarket zincirlerinde gıda ağırlıklı olanları önde geliyor. Bunlar arasında en yaygın hizmeti Migros'un verdiği dikkati çekiyor. 2000 yılına yaklaşırken nüfusun kentlerde yoğunlaşması ve artan tüketime cevap vermek üzere, hipermarket ve büyük mağazalar zinciri yaygınlaşmaya başladı.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) yayını Ekonomik Forum dergisinin son sayısında yer alan değerlendirmeye göre, Türkiye'de 21 Holding ve yabancı sermayeli ortaklığa bağlı toplam 55 hipermarket, büyük kentlerde tüketicinin alım gücüne yönelik hizmet veriyor (http://arsiv.hurriyetim.com.tr/hur/turk/ 98/08/30 /ekonomi/ 16eko.htm; Mayıs 2006).