SÜLEYMAN PAŞA’NIN GELİR VE GİDERLERİ (1127 / 1715)

İncelediğimiz 45 Numaralı Konya Şer’iye Sicili’nde Süleyman Paşa 13 Muharrem 1127 / 19 Ocak 1715 yılında Karaman mutasarrıfı olarak geçmektedir. Belgelerdeki bilgiler sadece Muharrem ayını kapsamaktadır, dolayısıyla valinin bu göreve ne zaman atandığı yada görevinin ne zaman sona erdiği ile ilgili olarak çok çeşitli açıklamalar ihtiva eden kayıtlardan yoksundur. Bu durum Süleyman Paşa ile ilgili aktarımlarımızı da kısıtlandırmaktadır. Valinin bir aylık dönemdeki gelir ve giderine değinecek olursak:

Sicilde geçen kayıt bu dönemde yapılacak bir sefer için Konya sancağından istenen 72 tane deve iel ilgilidir. Buna göre develerin zahire ve diğer masrafı ile “sarbanları” yani sürücülerin masrafları için 2196 guruşun vilâyet tarafından toplanıp mükkâri Hasırcızade Mehmet Ağa’ya verilmiştir 213.

Tablo XI: 1127 / 1715 Yılında Sefer İçin Konya Sancağından Talep Olunan Develer ile bunların zahire vesair masrafı ve sürücülerinin masrafı için Mükkari Hasırcızade

Mehmet Ağaya verilen Para

Alındığı Yer Hane Miktar (Guruş)

Nefs-i şehr-i Konya Hane 184,5 Beher-hane fi guruş 8 Nahiye-i Sahra Hane 7,5 Beher-hane kura an 4 guruş 35 para Nahiye-i Hatunsaray Hane 33 rub3 Beher-hane kura an 4 guruş 35 para Nahiye- i Sudirhemi Hane 24 rub’ 1 Beher-hane kura an 4 guruş 35 para Nahiye-i Saidili Hane 10 rub’3 Beher-hane kura an 4 guruş 35 para

Yekün 259 Yekün hasıl an haneha-yı nefs-i

212 _{Bkz. KŞS 45 / 1-1.}

213 _{KŞS 45 / 7. İhtiyaç duyulan bu 72 adet devenin bölgelere taksimi konusunda ise herhangi bir kayıt}

şehr-i kura guruş 1872 akçe 24 Mu’afat

Mu’afat Türbe-i Celaliye 550

Mu’afat Suğla 200

Mu’afat Sille 300

Mu’afat Zortola 7

Mu’afat karye-i Saidili 46

Mu’afat Mahalle-i Hocacihan 40

Mu’afat karye-i Karadiğın 20

Mu’afat karye-i Kızılviran 12

Mu’afat karye-i Ulumuhsine 10

Yekün hasıl an mu’afat 1145214 Mecmüu’l-mecami’ hasıl an haneha-yı

nefs-i şehr-i ve kura ve mu’afat Guruş 3017 para 4

İşte bu masrafların karşılanması için tabloda da görüleceği üzere Konya 184,5 hane kabul edilmiş ve her hane başına 8 guruştan toplam 1.476 guruş toplanıyor. Ayrıca Sahra, Hatun Saray, Sudirhemi ve Saidili nahiyelerinden de 396 guruş olmak üzere toplam 1872 guruş 24 akçe toplanıyor. Bununla beraber mu’af olmalarına rağmen bazı karyelerden de toplam 1.145 guruş toplanıyor. Bu ayda toplanan tüm gelir 3.017 guruş 215 olarak kaydedilmiştir.

Yapılan masraflar

Harcama Kalemi Miktar (Guruş)

Deve mükkarisi Hasırcızade Mehmed Ağaya yetmişiki res devenin yüke girecekleri

güne değin zahiresi vesair mesârifi içün verilen 2160 Mükkari mezbûr Mehmed Ağaya yetmişiki res deveye çuval bahası verilen 36 Asıtaneden gelen mübaşir Ağaya verilen 30 Mübaşir mezbûra verilen kahva kıyye 1 kıymet guruş 1,5 Mukaddema Sa’adetlü müfettiş Ahmed Paşa hazretlerine verilen ta’amiye vesair

mesârifi â’yân ve ahali ma’rifetiyle tevzi’ olundukda Suğla mu’afatına yüzyetmiş guruş tevzi olunub bâ’de’l-halleri zayıf olmağla hallerine himmet-i cemle ma’rifetle meblağı mezbûrdan tenzil olunub baki’ kalanı

70 Paşa-yı müma-ileyhe verilen zehayirden bakkalların bağı akçesinden baki’ kalan 4 süls 2 Paşa-yı müma-ileyhe verilen zehayirden itmekciler itmek akçesinden yirmi iki

guruşumuz baki’ kaldı deyu iddia idüb ba’ad hüsn-i rızalarıyla on guruşundan fariğ

olmalarıyla baki’ sulha verilen 12 Paşa-yı müma-ileyhe verilen zehayirden arpacıların baki kalanı 4 akçe 40 Paşa-yı müma-ileyhe verilen zehayirden baki’ kasab Mustafa nam kimesnenin yedi

res koyun bahası 8

Paşa-yı müma-ileyh çiftçiler şahı es-Seyyid Mahmud Çelebi verdiği saman

bahasından baki kalan 5

Eyalet-i Karaman valisi olan sa’âdetlü Süleyman Paşa hazretlerine üç günlük

ta’amiye içün verilen 300

214 _{Orijinal metinde mu’af olan karyelerden toplanan para 1145 guruş olarak hesaplanmıştır.Fakat toplama}

hataları düzeltildiğinde mu’af olan yerlerden toplanan paranın 1185 guruş olduğu görülmektedir.

Paşa-yı mümâ-ileyhin mübaşirine verilen 30 Eyalet-i Karaman valilerine mahsus olan saray mesârifi ân yed-i bakkal Hasan 53,5 Zikr olunan ta’amiye akçesi için Yeğen Ağa imalı Yusufa dört aylık verilen

mürabaha 23

Bin yüz yirmi altı muharremi gurresinden yirmiyedi muharrem gurresine gelinceye

senelik mezbûr icaresine verilen 40 Mukaddema Eyalet-i Karaman valisi olan Hasan Paşa ve Süleyman Paşa

hazretlerinin buyruldularıyla menzilci Hızır Çavuşun verdiği menzil bargirleri res

48ücret 48

Mukaddema Eyalet-i Karaman valisi olan Hasan Paşa hazretlerinin aldığı cebelü akçesi taleb içün müma-ileyh Hasan Paşa’ya gönderilen Kapucuoğlu Mustafa

Çelebi ve diğer sadır Mustafa nam kimesnelere verilen ücret 30 Zilkâde ibtidasından Ahmed Efendi hanına paşa konakları içün iki aylık kira verilen 7 Bakkal Hasan’a saray hizmeti içün verilen ücret 5 Saray çeşmesi yoluna masraf 1 akçe 40 Müma-ileyh Süleyman Paşa hazretlerinin Ağaları kondukları yirmi aded konak

evlerine verilen iki aylık kira 36 zolatı 1 216

Mahsul-ı mahkeme 50

Naib efendi hazretlerine 30

Kethüdâiye 3 Hüddamiye 3 Kâtibiye ücret 6 Muhzırlara 3 Havale muhzırına 3 Akçe kâbızına 6

Yekün el-Mesarıf Guruş 3009 süls 1217

Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere yapılan harcamalar arasında şehirden istenen develer ile bunların sürücüleri için yapılan masraflar en büyük kısmı oluşturmaktadır ki bu rakam 2.227,5 guruşa isabet etmektedir.

Harcamalar incelendiğinde Süleyman Paşa’dan bir önceki dönemde Karaman valisi olan Hasan Paşa döneminde halktan toplanan bazı paraların geri ödemesinin yapıldığı dikkat çekicidir. Örneğin o dönemde müfettiş olarak Anadolu’daki eşkıyalık hareketleri için görevlendirilen Ahmed Paşa’ya verilmek üzere halktan para toplanmış ancak bunun ödenmesi tam olarak yapılmamıştır. Bunun için bu ayda halka yaklaşık 103 guruş 40 akçelik bir ödeme yapılmıştır.

Hatırlanacağı üzere bir önceki kısımda Karaman valisi olarak incelediğimiz Hasan Paşa bölgedeki eşkıyalık hareketlerini bastırmak için görevlendirildiğinde, masraflar vilâyet defterine kaydedilerek halktan toplanmıştı. İşte o dönemde toplam 605 guruşluk cebelü bedeli de halktan toplananlar arasında yeralmıştı. Ancak Süleyman Paşa döneminde elde ettiğimiz

“Mukaddema Eyalet-i Karaman valisi olan Hasan Paşa hazretlerinin aldığı cebelü akçesi

216 _{KŞS 45/7. XVIII.yüzyılın başlarında basılan Osmanlı zolotalarının karşılığı 90 akça’dır. Ayrıca bu dönemde}

1 guruş= 120 akça ve yine 1 guruş= 40 Para’ya, 1 Para ise 3-4 akçaya tekabül etmektedir.bkz.Cezar, Bunalım ve Değişim, s.47; Belin, s.122,361vd.; Ekrem Kolerkılıç, Osmanlı İmparatorluğunda Para, Ankara 1958, s.98-99.

taleb içün müma-ileyh Hasan Paşa’ya gönderilen Kapucuoğlu Mustafa Çelebi ve diğer Sarı Mustafa nam kimesnelere verilen ücret guruş 30” şeklindeki bu kayıttan Hasan Paşa’nın

görevini tamamlamadan Konya’dan ayrılmış olduğu anlaşılmaktadır. Tabi bunun nedeni yeni bir yerde görevlendirilmiş olması olabileceği gibi eşkıyaları bastırma görevinde göstermiş olabileceği başarısızlık yada ihmalkarlık da olabilir. Bu konuyla ilgili ileri süreceğimiz düşünceler tahminden öteye gitmemekte çünkü Hasan Paşa’nın görevden ne zaman ve neden ayrıldığı yada Konya’dan sonra kendisine yeni bir görevlendirme verilip verilmediği konusunda belgelerde herhangi bir kayıt mevcut değildir. Ancak toplanan cebelü bedelinin kendisinden tahsil etmek için iki kişi gönderiliyor ve onlara bu görevlerine karşılık 30 guruş veriliyor.

Yine bir önceki vali döneminde müfettiş Ahmed Paşa’nın ta’amiye ve sa’ir masrafları Konya merkez ve bağlı nahiyeler ile o dönemde vergiden muaf olan bazı yerlere tevzi’i olunmuştu. İşte bu ödemeye dahil edilen Suğla mukatasına da 170 guruş düşmüş ancak bölge halkının maddi durumlarının zayıf olması dolayısıyla ödenmesi gereken meblağ üzerinden 100 guruşluk bir indirim yapıldığı ve geriye kalan 70 guruşunda Süleyman Paşa döneminde ödendiği bu bölümde dikkat çeken bilgilerden biridir.

“Mesârif-ı mezbûreden ezdiyâd irâddan yedi guruş üç rub‘ bâki kalup bâ’de’l-yevm vâki’ olan mesârif vilâyete sarf olunacakdır gaflet olunmaya” şeklinde yer alan bu kayıttan

toplanan 3.017 guruşluk paraya karşılık 3.009 guruşluk harcama yapıldığı ve yaklaşık olarak 8 guruşluk paranın arttığını görüyoruz. Artan para belgede yapılan masrafların hemen altına kaydedilmiş ve gerektiğinde vilayetin ihtiyacı için harcanacağı özellikle vurgulanmıştır.