Yönetici ve öğretmenlerin okullarda yaşanan sözel içerikli şiddetin yaşanma sıklığına ilişkin görüşleri Tablo 4.1.1.4’de gösterilmiştir.
Yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre okullarda yaşanan sözel içerikli şiddet davranışlarından “küfürlü hitap etme ( X=3.41)” sık sık karşılaşılan bir davranıştır. Sözel içerikli şiddet davranışlardan “arkadaşının şivesi, aksanı ile alay etme ( X=2.32)” öğrenciler arasında sıklık bakımından “nadiren” gözlendiği ortaya çıkmıştır.
Öğretmenlerin görüşlerine göre okullarda karşılaşılan sözel içerikli şiddet davranışlarından “küfürlü hitap etme ( X=3.43)” öğrenciler arasında sık sık gözlendiği ifade edilirken aynı davranış okul yöneticilerinin görüşlerine göre ara sıra
Tablo 4.1.1.4. Yönetici ve öğretmenlerin okullarda karşılaştıkları sözel içerikli şiddet davranışlarının yaşanma sıklığına ilişkin görüşleri
Yönetici (n: 91) Öğretmen (n: 447) (n: 538) Tümü Madde No X S X S X S 10 3.27 0.70 3.43 1.15 3.41 1.08 13 3.10 0.83 3.09 0.99 3.09 0.96 11 2.68 1.26 3.04 1.08 2.98 1.12 14 2.71 1.01 2.86 1.27 2.83 1.23 22 2.55 0.50 2.74 1.30 2.70 1.20 15 2.31 1.02 2.71 1.23 2.64 1.20 4 2.56 1.02 2.27 1.05 2.32 1.05
Yönetici ve öğretmenlerin sözel içerikli şiddet davranışlarının ara sıra veya nadiren meydana geldiği görüşünde oldukları görülmektedir. Bu bulgu okullarda meydana gelen sözel içerikli şiddet davranışlarının düşük düzeyde meydana geldiği şeklinde yorumlanabilir. Bu bulgunun daha önce yapılan araştırma sonuçları ile tutarlı olduğu görülmektedir. Örneğin Karaman-Kepenekçi ve Çınkır (2003) tarafından yapılan araştırmada sözel şiddet kategorisi içinde, “ad takma”, “alay etme”, “sürekli takılma”, “laf atma”, “hakaret, küfür etme”, “tehdit etme” ve “dedikodu yayma” bulunmaktadır. Katılımcılara göre okullarda sözel şiddet davranışları “ara sıra” ve “çok sık” düzeydedir. Öğrenciler arasında en çok gözlemlenen şiddet türünün sözel içerikli şiddet davranışları oldukları gözlenmektedir.
4.1.2.Yönetici ve öğretmenlerin okullarda yaşanan şiddetin nedenlerine ilişkin görüşleri nedir?
Yönetici ve öğretmenlere göre okullarda yaşanan şiddetin nedenlerine ilişkin görüşleri şiddetin kaynağına göre incelenmiştir.
4.1.2.1. Öğrencinin ailesinden kaynaklanan nedenler
Yönetici ve öğretmenlerin okullarda öğrencilerin şiddet içerikli davranışlara başvurma nedenleri “öğrencinin ailesinden kaynaklanan nedenler” bakımından incelendiğinde bulgular Tablo 4.1.2.1.’de gösterilmiştir.
Yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre öğrencinin ailesinden kaynaklanan nedenler bakımından okullarda yaşanan şiddet içerikli davranışlara başvurma nedenlerinden “ailenin gelir düzeyinin düşük olması ( X=1.92)” ve “ailenin kural ve değerleriyle çatışıyor olması ( X=1.79)” önemli bulunan görüşlerdendir.
Tablo 4.1.2.1. Öğrencilerin şiddet içerikli davranışlara başvurma nedenlerinin “öğrencinin ailesinden kaynaklanan nedenler” bakımından
incelenmesi Yönetici (n: 91) Öğretmen (n: 447) (n: 538) Tümü Madde no X S X S X S 37 2.22 0.89 1.86 0.72 1.92 0.77 22 1.98 0.75 1.76 0.55 1.79 0.59 33 1.86 0.64 1.59 0.64 1.64 0.65 20 1.69 0.69 1.61 0.55 1.62 0.58 21 1.58 0.50 1.56 0.56 1.56 0.55 30 1.56 0.50 1.55 0.57 1.55 0.55 9 1.57 0.50 1.53 0.54 1.53 0.54 16 1.70 0.46 1.44 0.51 1.49 0.51 34 1.58 0.50 1.35 0.48 1.39 0.49 1 1.15 0.36 1.41 0.64 1.37 0.61
Öğretmenlerin görüşlerine göre “ailenin gelir düzeyinin düşük olması ( X=1.86)” ve öğrenci davranışlarının “ailenin kural ve değerleriyle çatışıyor olması ( X=1.76)” öğrencilerin şiddet içerikli davranışlara başvurma nedenleri arasında önemli bulunan nedenlerden yöneticilerin görüşlerine göre de bu iki nedene ilaveten “ailesinin ilgisiz olması ( X=1.86)”, “ailesi ile iletişim sorununun olması ( X=1.69)”
Öğrencinin ailesi ile ilgili diğer unsurlar şiddete başvurma nedenleri bakımından önemsiz bulunmuştur. Bu bulgu konu ile ilgili yapılan daha önceki araştırma sonuçları ile tutarlıdır. Yıldırım (2001) aile ortamıyla şiddet davranışları arasındaki ilişkileri araştırdığı araştırma sonucunda öğrenci ailesinin özellikleriyle öğrencilerin şiddet davranışları arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu bulmuştur.
4.1.2.2. Öğrencinin kişisel özelliklerinden kaynaklanan nedenler
Yönetici ve öğretmenlerin okullarda öğrencilerin şiddet içerikli davranışlara başvurma nedenleri “öğrencinin kişisel özelliklerinden kaynaklanan nedenler” bakımından incelendiğinde bulgular Tablo 4.1.2.2.’de gösterilmiştir.
Yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre şiddete başvurma nedenleri bakımından öğrencinin kişisel özelliklerinden kaynaklanan nedenlerden önemli bulunan ilk üç neden: “kaygı düzeyinin düşük olması ( X=2.02)”, “kaygı düzeyinin yüksek olması( X=2.01)” ve “kendine ilişkin özgüveninin yüksek olması ( X=1.80)”dır. Aşırı kaygı öğrencilerde strese sebep olduğu gibi, kaygı düzeyinin düşük olması da bazı öğrencilerde boş vermişliğe neden olabilir. Kendine ilişkin yüksek özgüven, öğrencinin etrafına bir baskı oluşturma ve şiddete başvurma eğilimi göstermesine sebep oluyor şeklinde yorumlanabilir. Aynı şekilde boş vermişlik de öğrencinin istenmeyen davranışlara yönelmesini kolaylaştırabilir.
Öğretmenlerin görüşlerine göre “kaygı düzeyinin düşük olması ( X=1.94)” öğrencilerin şiddet içerikli davranışlara başvurma nedenleri arasında “önemli” bulunanlar arasında gösterilirken, aynı neden yöneticiler tarafından “çok önemli” bulunmuştur. Hem yönetici hem de öğretmenlerin görüşlerine göre kaygı düzeyinin yüksek olması, kendine ilişkin özgüveninin yüksek olması ve kendine ilişkin özgüven duygusunun yetersiz olması şiddete başvurma nedenlerinden öğrencinin kişilik özellikleri kaynaklı “önemli bulunan ortak görüşlerdendir. Bunun yanı sıra, öğrencinin kişisel özelliklerinden kaynaklanan diğer şiddete başvurma nedenleri yönetici ve öğretmen görüşleri arasında farklılıklar gözlenmiştir.
Tablo 4.1.2.2. Öğrencilerin Şiddet İçerikli Davranışlara Başvurma Nedenlerinin “Öğrencinin Kişisel Özelliklerinden Kaynaklanan Nedenler”
Bakımından İncelenmesi Yönetici (n: 91) Öğretmen (n: 447) (n: 538)Tümü Madde no X S X S X S 3 2.41 0.73 1.94 0.56 2.02 0.61 4 2.00 0.75 2.01 0.66 2.01 0.67 28 2.29 0.70 1.70 0.58 1.80 0.64 6 1.56 0.72 1.77 0.68 1.73 0.69 24 1.68 0.71 1.72 0.57 1.71 0.59 2 1.45 0.50 1.67 0.59 1.63 0.58 36 1.82 0.64 1.58 0.60 1.62 0.62 17 1.85 0.83 1.53 0.56 1.59 0.62 11 1.98 0.54 1.47 0.50 1.56 0.54 18 2.00 0.52 1.44 0.50 1.54 0.55
Pekel-Uludağlı ve Uçanok (2005) tarafında yapılan araştırmaya göre zorbalık davranışlarına daha fazla başvuran hem de maruz kalan öğrencilerin akademik başarıları düşük ve arkadaş ilişkileri kurmakta zorlanan öğrenciler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
4.1.2.3. Okul/sınıf ortamından kaynaklanan nedenler
Yönetici ve öğretmenlerin okullarda öğrencilerin şiddet içerikli davranışlara başvurma nedenleri “okul sınıf ortamından kaynaklanan nedenler” bakımından incelendiğinde bulgular Tablo 4.1.2.3’de gösterilmiştir.
Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre şiddete başvurma nedenleri bakımından öğrenme ortamından kaynaklanan nedenlerden önemli bulunan ilk üç neden: “öğretmenlerin istenmeyen davranışları önleme konusundaki yetersizliği ( X=2.00)”, “öğrencinin derslere motive olamaması ( X=1.98)” ve “öğrencinin aşırı sınav kaygısı taşıması ( X=1.93)”dır.
Tablo 4.1.2.3. Öğrencilerin Şiddet İçerikli Davranışlara Başvurma Nedenlerinin “Okul Sınıf Ortamından Kaynaklanan Nedenler” Bakımından
İncelenmesi Yönetici (n: 91) Öğretmen (n: 447) (n: 538) Tümü Madde no X S X S X S 12 .12 .36 .97 .75 .00 .60 13 .27 .68 .92 0.65 .98 .67 38 2.13 0.83 1.89 0.68 1.93 0.71 5 1.98 0.54 1.81 0.67 1.84 0.65 14 1.88 0.65 1.83 0.70 1.83 0.69 8 1.85 0.65 1.77 0.55 1.78 0.57 29 1.99 0.53 1.67 0.68 1.72 0.66 32 1.86 0.64 1.69 0.62 1.72 0.63 27 2.12 0.98 1.58 0.60 1.67 0.71 26 1.97 0.55 1.56 0.61 1.63 0.62 23 1.98 0.54 1.55 0.56 1.62 0.58 25 1.85 0.63 1.55 0.52 1.60 0.55 35 1.44 0.50 1.59 0.60 1.56 0.59 15 1.20 0.43 1.50 0.62 1.45 0.60
Öğretmenlerin görüşlerine göre öğrencilerin sorumluluk veya özdenetim duygularının gelişmemiş olması, öğrencilerin fiziksel olarak yeterli aktivite olanaklarının olmaması, okulda akademik kazanımların davranışsal kazanımlarından daha çok önemsenmesi ve öğrencinin derslere devam konusundaki isteksizliği nedenleri önemsiz bulunurken aynı nedenler yönetici görüşlerine göre önem atfedilir bulunmuştur. Bunun yanı sıra, okul/sınıf ortamından kaynaklı nedenlerden öğrencinin gelecek kaygısı taşıması ve öğrenciye özdenetim yeterliliğinin kazandırılmamış olması nedenleri hem okul yöneticileri hem de öğretmenler tarafından “önemsiz” bulunan şiddete başvurma nedenlerindendir. Bu bulgular daha önce yapılan araştırmalarla tutarlı ve onlar tarafından desteklenir niteliktedir.