Kredi riskini hesaplamaya dahil etmek için kullanılan bazı yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemlerden en sık kullanılanları “Merton Model” ve “Moody’s KMV Model”leridir.
8.1.Merton Model
Merton Model firmaların sermaye yapısından yola çıkarak, şirketlerin kredi riskini hesaplayan modeldir. Firmalar borçlarına kaynak sağlamak amacıyla borçlanma senetleri ihraç edebilirler. Borçlarla ilgili çıkarılan menkul kıymetler ise T zamanında ödemelerin yapılması gereken menkullerdir. Bunlara B diyeceğiz. Eğer T günüde firmanın varlıklarının değeri, ödenecek tutardan az ise firma batma riski ile karşı karşıyadır. (Hull 2004)
Merton Model, Black-Scholes opsiyon fiyatlama modelini şirketlerin borçlanma kağıtlarına uygulayarak, şirketlerin batma olasılığını hesaplamaktadır.
Merton Modelini açıklamadan önce Black-Scholes opsiyon fiyatlama modelinin detayları incelenecektir. Black-Scholes modeli getirilerin normal dağılıma sahip olduğu varsayımı ile üretilen hesaplamadır. Fisher Black ve Myron Scholes tarafından 1973 yılında oluşturulmuştur. Black-Scholes’in varsayımları şunlardır:
Arbitraj imkanı yoktur.
Varlık fiyatları geometric Brownian hareketini takip etmelidir.
Alım-Satım maliyeti veya vergi yoktur.
Bütün yatırım araçları tam bölünebilmelidir.
Risksiz faiz ile borç alınıp verilebilmelidir.
Açığa satışa izin verilmedir.
Bu varsayımlara dayanarak aşağıdaki formüller ile Black-Scholes opsiyon fiyatlama modelini tanımlarsak; ∂f + rS ∂f + 1 σ2 S2 ∂ 2 f = r f ∂t ∂S 2 ∂S2 (8.3) f = Opsiyon fiyatı t = Zaman
S = t zamanındaki piyasa fiyatı r = risksiz faiz oranı
Geometrik Brownian hareketi ile açıklanmaya çalışıldığında aşağıdaki ifadelere ulaşılabilir.
c0 = S0N(d1) – Ke-rT N(d2) (8.4)
32
d1 = ln S0/K + (r + σ2/2) T (8.6)
σT
d2 = d1 - σT (8.7)
Burada;
c
0 = Call opsiyon fiyatıK = Strike Fiyat
T = Vadeye kalan zaman p0 = Put opsiyon fiyatı
N = Normal dağılım
Bir şirketin varlık değeri, onun borçları ve varlıklarının toplamına eşittir. Merton Modele göre bunu formüle edersek;
AT=B+ST
AT = Varlık
B = Borçlar
ST = Öz Kaynaklar
Eğer T zamanında Varlıklar < Borçlar ise Öz Kaynak 0’a eşit olacak ve şirket batma riski ile karşı karşıya kalacaktır. Formülü tekrar düzenlediğimizde;
ST = max (AT – B,0)
Dolayısıyla firmanın piyasa değerini Black-Scholes modeli ile açıklayabiliriz. S0 = A0N(d1) – Be-rT N(d2) (8.8)
d1 = ln (A0erT/B ) + 1/2 σAT (8.9)
σAT
d2 = d1 – σAT (8.10)
σ
A = Varlık değerinin volatilitesir = Risksiz faiz oranı
Şimdi de default olasılığını hesaplayacağız. B0=Be-rT formülü ile gelecek vade
ödemeli 0 kuponlu bonoların şimdiki değerini bulacağız. L= B0 / A0 formülü ile
şirketin kaldıracını ölçeceğiz. Şimdi bu iki parametreyi formülün içine eklersek; S0 = A0[N(d1) –LN(d2)] (8.11)
d1 = - ln (L ) + 1/2 σAT (8.12)
σAT
33
d2 = d1 – σAT (8.13)
Öz Kaynak değeri varlık değerinin bir fonksiyonu olduğundan dolayı Ito’s lemma ile varlık değeri volatilitesinden öz kaynağın volatilitesini bulabiliriz. (Merton 2013) S0σA = ∂S A0 σA (8.14) ∂A A0 = 111111111111_ (8.15) S0 N(d1) – LN(d2) ∂S = N(d1) (8.16) ∂A σS = 1σA N(d1) 111 (8.17) N(d1) – LN(d2)
Ortakların T zamanında ellerindeki bonoları elden çıkaramamaları olasılığı ise; P = 1- N(d2) (8.18)
Formülü ile bulunur.
8.2.Moody’s KVM Model
Merton Model’i temel alarak geliştirilen bir modeldir. Merton Model teorisini daha geniş kapsamda ele almıştır. En önemli fark ise KVM model, firmanın yükümlülüklerini kısa ve uzun dönem yükümlülükler olarak ikiye ayırmasıdır. Yani vade farkını modele uygulamaktadır. Çünkü firmaların kredi riski büyük ölçüde kısa vadeli yükümlülüklerini yerine getirebilecek nakit veya kısa vadede nakde dönüşecek varlığının olmamasından kaynaklanmaktadır. Buradan yola çıkarak aşağıdaki formül oluşturulmuştur;
B= SL + ½ x LL (8.19) B= Batma Eşiği
SL=Short Term Liabilities LL= Long Term Liabilities
3 adımda hesaplama yapılmaktadır. İlk olarak Merton Model’deki varlık değeri (S0)
formülü ve standart sapma formülleri kullanılarak varlığın değeri ve standart sapması bulunur.
S0 = A0N(d1) – Be-rT N(d2) (8.20)
d1 = - ln (L ) + 1/2 σAT (8.21)
34
σS = 111σA N(d1)111 (8.22)
N(d1) – LN(d2)
İkinci olarak firmanın standart sapması ve varlık değeri kullanılarak firmanın “default” olma olasılığına uzaklığı bulunur. Bunun için emprik yöntem kullanılmaktadır. Hesaplaması;
DD= E(A) – B (8.23)
σ
AE(A) = Beklenen Değer, B = Batma Eşiği
Bu formüle göre DD batma eşiğinden uzak olan standart sapmaların sayısını vermektedir.
Son adım ise bulduğumuz DD ile geçmiş verimiz ile karşılaştırarak DD ve geçmiş verinin ilişkisini anlamaktır.
KMV modelin kullanılması için 250.000 firma yılı datasına ihtiyacımız vardır. Ayrıca 4,700 default olayının gerçekleşmiş olması gerekmektedir. (Merton 2013)
35
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000
Ağırlık 1.67% 7.39% 3.63% 7.55% 0.90% 13.74% 2.15% 4.28%
DSGLK81719 BENERJİ11712 APZRLM41612 XOTO51620 YFKTRNG1611 Portföy
250,000 250,000 250,000 250,000 250,000
100 102.85 100.9 101.2 100.1
25,000,000 25,712,500 25,225,000 25,300,000 25,025,000 215,187,500
11.62% 11.95% 11.72% 11.76% 11.63%
9. Riske Maruz Değer’in Kredi Riski Dahil Edilerek Tahmin Edilmesine İlişkin Çalışma
9.1. RMD Hesaplama
Çalışma için örnek bir portföy oluşturulmuştur. Portföye Akbank, DataGate, Garanti Bankası, Arçelik, Ereğli Demir Çelik, Bim, Sabancı Holding, Türk Havayolları hisseleri dahil edilmiştir. Ayrıca faktoring, enerji, pazarlama, otomotiv, sağlık sektöründeki şirketlerin ihraç ettikleri özel sektör tahvilleri dahil edilmiştir. Varlıklar seçilirken farklı sektörler olmasına dikkat edilmiştir.
Hisse senetlerinin ve özel sektör tahvillerinin nominal büyüklükleri ve fiyatları aşağıdaki tablodadır.
Büyüklük ise Nominal x Fiyat formülü ile elde edilmiştir. Özel sektör tahvillerinin nominal adeti 250.000 olarak alınmıştır. Hisse senetlerinin ise 1.000.000 ile 500.000 arasında değişmektedir. Rakamlar portföy içinde homojen bir dağılım olmasını sağlayacak şekilde belirlenmiştir.
Tablo1: Çalışma İçin Örnek Portföy
Son gün 13.11.2015 tarihi alınmıştır. Bu tarihten önceki 250 günlük veri hesaplamaya dahil edilmiştir.
Hisse senetlerinin günlük getirileri hesaplanarak, bu getirilerden standart sapma bulunmaktadır.
Özel Sektör tahvilleri içinse, tahvil ihraç eden şirketlerin son dönem açıkladığı bilançolardaki rakamlar hesaplamaya dahil edilir. Buna göre;
Şirketin Varlık Değeri = (Dönen Varlıklar + Duran Varlıklar)– (Kısa Vadeli Borçlar + Uzun Vadeli Borçlar)
şeklinde hesaplanır. Uzun vadeli borçları şirketin ihraç ettiği tahvillerin nominal değeri olarak kabul edilmektedir.
Şirketin borcu günlük olarak “ihraç edilen nominal tutar x özel sektör tahvilin günlük fiyatı” formülü ile elde edilir. Elde edilen günlük değer, şirketin son dönem açıkladığı varlıklarından düşülür ve günlük olarak şirketin varlık değeri elde edilir. Elde edilen bu değerden 8.20 formülü kullanılarak günlük değer hesaplanır.
36
S
0= A
0N(d1) – B
erTN(d
2)
d
1= ln (A
0e
rT/B ) + 1/2 σ
AT
σ
AT
S0 RMD hesaplamasında tahvilin günlük değeri olarak alınacaktır. S0’ın günlük
getirileri üzerinden standart sapma hesaplanarak RMD hesaplamasına dahil edilecektir.
Çalışmada RMD parametrik yöntem ile hesaplanmıştır.
250 günlük geçmiş veriye sahip olmayan özel sektör tahvilleri için BIST-KYD özel Sektör Endeksinin günlük fiyatları alınmıştır.
Aşağıdaki tabloda hesaplama ile ilgili detaylar bulunmaktadır. Öncelikle her bir menkulün portföy içindeki ağırlıkları belirlediğimiz nominal değerlere göre, portföy toplam değerine oranlanarak belirlenmiştir. Hisse senetlerinin günlük getirilerinden ve Merton Model’e göre hesaplanan tahvillerin E0 değerinden elde edilen getiriler ile
varyans-kovaryans matrisi oluşturulmuştur.
Oluşturulan matristen varyans hesaplanmıştır ve varyansın karekökü alınarak sigmaya ulaşılmıştır. Sigma ile normal dağılım tablosunda %99 güven aralığı için 2.3237 ile çarpılarak RMD elde edilmiştir.
Çalışma için oluşturulan portföyün RMD’si %4.72 olarak hesaplanmıştır. Yani portföy 1 günde %99 güven seviyesinde portföy değerinin %99 ihtimalle en fazla %4.72’sini kaybedebilir.
37
0.99 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO DSGLK81719 BENERJİ11712 APZRLM41612 XOTO51620 YFKTRNG1611 Portföy
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000 250,000 250,000 250,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 100 102.85 100.9 101.2 100.1
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,000,000 25,712,500 25,225,000 25,300,000 25,025,000 215,187,500 Ağırlık 1.67% 7.39% 3.63% 7.55% 0.90% 13.74% 2.15% 4.28% 11.62% 11.95% 11.72% 11.76% 11.63%
AKBNK CCOLA GARAN HALKB KRDMD MGROS SAHOL TAVHL DSGLK81719 BENERJİ11712 APZRLM41612 XOTO51620 YFKTRNG1611 Ağırlık
AKBNK 0.0004 0.0002 0.0004 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 0.0001 1.67% CCOLA 0.0002 0.0009 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 7.39% GARAN 0.0004 0.0002 0.0005 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 0.0001 -0.0001 0.0000 0.0001 3.63% HALKB 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 7.55% KRDMD 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -0.0001 0.90% MGROS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 0.0000 0.0001 0.0001 0.0000 13.74% SAHOL 0.0003 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 2.15% TAVHL 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0001 4.28% DSGLK81719 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0020 0.0008 0.0000 -0.0001 0.0013 11.62% BENERJİ11712 0.0001 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0008 0.0038 -0.0001 0.0012 0.0000 11.95% APZRLM41612 0.0000 0.0000 -0.0001 0.0000 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 -0.0001 0.0065 0.0000 0.0000 11.72% XOTO51620 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 -0.0001 0.0012 0.0000 0.0007 0.0000 11.76% YFKTRNG1611 0.0001 0.0000 0.0001 0.0000 -0.0001 0.0000 0.0000 0.0001 0.0013 0.0000 0.0000 0.0000 0.0078 11.63% Variance 0.0004 Sigma 0.0203 RMD 4.72%
38
99% 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO DSGLK81719
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 100
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,000,000
Ağırlık 3.16% 13.96% 6.86% 14.26% 1.70% 25.96% 4.07% 8.09% 21.94%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO DSGLK81719 AKBNK 0.0004 0.0002 0.0004 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 DGATE 0.0002 0.0009 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0000 GARAN 0.0004 0.0002 0.0005 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 ARCLK 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 EREGL 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 BIMAS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 SAHOL 0.0003 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 THYAO 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 DSGLK81719 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 Variance 0.0001 Sigma 0.0102 RMD 2.36%
9.2. Mevcut Yöntem İle Yeni Yöntem Karşılaştırması
Aynı hisse senetleri ve özel sektör tahvilleri için aynı nominal büyüklükler ve fiyatlar alınarak mevcut yöntemde parametrik RMD hesaplaması yapılmıştır.
En son tarih 13/11/2015 olarak alınmıştır. Bu tarihten önceki 250 güne ait fiyatlar hesaplamada kullanılmıştır. İlgili fiyatlardan getiriler hesaplanarak, varyans – kovaryans matrisi oluşturulmuştur.
Bu yöntemde hisse senetleri için de özel sektör tahvilleri için de geçmiş fiyatlardan hesaplanan getiriler kullanılmıştır. Bilindiği Türkiye’de tahvil piyasasının işlem hacmi oldukça düşüktür. Dolayısıyla fiyat hareketleri oldukça kısıtlı gerçekleşmekte ve volatilitesi düşük olmaktadır. Risksiz ya da az riskli varlıklarmış gibi RMD hesaplamasına yansımaktadır.
Mevcut yöntem ile hesaplanan RMD’ye ilişkin detaylar aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablodan görüleceği üzere RMD %1,32 çıkmakta ve portföy riski yeni yönteme göre oldukça düşük olmaktadır.
Gerçek dünyada ise özel sektör tahvillerinin risksiz olduğunu söylemek doğru olmaz. Özel sektör tahvilleri öncelikle ihraççı riski taşır. Kredi riski yüksek ya da batma olasılığı yüksek olabilir.
9.3. Örnekler ile Kredi Riskinin Etkileri ve Mevcut Yöntem İle Karşılaştırılması
Bu bölümde konu ile ilgili daha detaylı örnekler verilerek kredi riskinin etkileri açıklanacaktır. Belirlenen bir fon esas alınarak farklı özel sektör tahvillerinin bu fona eklenmesi ile özel sektör tahvilinin RMD üzerindeki etkisi ele alınacaktır.
Sağlık sektöründe bulunan bir şirketin ihraç ettiği özel sektör tahvili içinde sadece hisse senetleri olan fona dahil edilmiştir. Özel sektör tahvili “DSGLK81719” kodu ile portföye dahil edilmiştir. Firma ise “D Sağlık” olarak adlandırılacaktır. Mevcut yönteme göre fonun RMD’si %2,36 olarak bulunmuştur.
39
99% 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO DSGLK81719 BENERJİ11712 APZRLM41612 XOTO51620 YFKTRNG1611 Portföy
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000 250,000 250,000 250,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 100 102.85 100.9 101.2 100.1
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,000,000 25,712,500 25,225,000 25,300,000 25,025,000 215,187,500
Ağırlık 1.67% 7.39% 3.63% 7.55% 0.90% 13.74% 2.15% 4.28% 11.62% 11.95% 11.72% 11.76% 11.63%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO DSGLK81719 BENERJİ11712 APZRLM41612 XOTO51620 YFKTRNG1611 Ağırlık
AKBNK 0.0004 0.0002 0.0004 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 1.67% DGATE 0.0002 0.0009 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 7.39% GARAN 0.0004 0.0002 0.0005 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 3.63% ARCLK 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 7.55% EREGL 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.90% BIMAS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 13.74% SAHOL 0.0003 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 2.15% THYAO 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 4.28% DSGLK81719 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 11.62% BENERJİ11712 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0003 0.0000 0.0000 0.0000 11.95% APZRLM41612 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 11.72% XOTO51620 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 11.76% YFKTRNG1611 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 11.63% Variance 0.0000 Sigma 0.0057 RMD 1.32%
40
0.99 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO DSGLK81719
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 100
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,000,000
Ağırlık 3.16% 13.96% 6.86% 14.26% 1.70% 25.96% 4.07% 8.09% 21.94%
AKBNK CCOLA GARAN HALKB KRDMD MGROS SAHOL TAVHL DSGLK81719
AKBNK 0.0004 0.0002 0.0004 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 CCOLA 0.0002 0.0009 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0000 GARAN 0.0004 0.0002 0.0005 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 HALKB 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 KRDMD 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 MGROS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 SAHOL 0.0003 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 TAVHL 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 DSGLK81719 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0020 Variance 0.0002 Sigma 0.0141 RMD 3.28% 99% 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO BENERJİ11712
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 102.85
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,712,500
Ağırlık 3.14% 13.87% 6.81% 14.18% 1.69% 25.80% 4.04% 8.04% 22.43%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO BENERJİ11712
AKBNK 0.0004 0.0002 0.0004 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 DGATE 0.0002 0.0009 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0000 GARAN 0.0004 0.0002 0.0005 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 ARCLK 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 EREGL 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 BIMAS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 SAHOL 0.0003 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 THYAO 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 BENERJİ11712 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0003 Variance 0.0001 Sigma 0.0108 RMD 2.50%
Kredi riskinin dahil edildiği yöntemde ise RMD %3,28 olarak bulunmaktadır.
Tablo 5: D Sağlık Özel Sektör Tahvili Kredi Riski Dahil Edilerek RMD Hesaplaması Enerji sektörüne ait firmanın ihraç ettiği özel sektör tahvilinin dahil edildiği portföy için mevcut yönteme göre RMD hesaplandığında %2,50 çıkmaktadır. Tahvilin kodu “BENERJİ11712” şirket B Enerji olarak adlandırılacaktır.
41
0.99 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO BENERJİ11712 Portföy
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 102.85
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,712,500 114,637,500
Ağırlık 3.14% 13.87% 6.81% 14.18% 1.69% 25.80% 4.04% 8.04% 22.43%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO BENERJİ11712 Ağırlık
AKBNK 0.0004 0.0003 0.0004 0.0002 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0001 3.14% DGATE 0.0003 0.0009 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0003 0.0000 13.87% GARAN 0.0004 0.0003 0.0005 0.0002 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0001 6.81% ARCLK 0.0002 0.0001 0.0002 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 14.18% EREGL 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 1.69% BIMAS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 25.80% SAHOL 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 4.04% THYAO 0.0003 0.0003 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 8.04% TRSBISE11712 0.0001 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0038 22.43% Variance 0.0003 Sigma 0.0178 RMD 4.13% 99% 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO APZRLM41612
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 100.9
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,225,000
Ağırlık 3.15% 13.93% 6.84% 14.24% 1.70% 25.91% 4.06% 8.08% 22.10%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO APZRLM41612
AKBNK 0.0004 0.0002 0.0004 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 DGATE 0.0002 0.0009 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0000 GARAN 0.0004 0.0002 0.0005 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 ARCLK 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 EREGL 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 BIMAS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 SAHOL 0.0003 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 THYAO 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 APZRLM41612 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 Variance 0.0001 Sigma 0.0102 RMD 2.36%
Kredi riskini dahil ederek hesaplama yapıldığında RMD %4,13 çıkmaktadır.
B Enerji 27.11.2015 tarihinde www.kap.gov.tr adresinde “Faaliyetlerinin Kısmen veya Tamamen Durdurulması ya da İmkansız Hale Gelmesi” başlığı ile enerji sektöründe faaliyetlerini durdurduğunu açıklamıştır.
Tablo 7: B Enerji Özel Sektör Tahvili Kredi Riski Dahil Edilerek RMD Hesaplaması Pazarlama ve Dağıtım’ın sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın ihraç ettiği özel sektör tahvilinin dahil edildiği portföyün mevcut yönteme göre RMD hesaplandığında %2.36 olmaktadır. Tahvilin kodu “APZRLM41612”, firmanın ismi ise A Pazarlama olarak adlandırılacaktır.
42
0.99 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO APZRLM41612
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 100.9
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,225,000
Ağırlık 3.15% 13.93% 6.84% 14.24% 1.70% 25.91% 4.06% 8.08% 22.10%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO APZRLM41612
AKBNK 0.0004 0.0003 0.0004 0.0002 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 DGATE 0.0003 0.0009 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0003 0.0000 GARAN 0.0004 0.0003 0.0005 0.0002 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 -0.0001 ARCLK 0.0002 0.0001 0.0002 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 EREGL 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 BIMAS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 SAHOL 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 THYAO 0.0003 0.0003 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 TRSAKYP41612 0.0000 0.0000 -0.0001 0.0000 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 0.0065 Variance 0.0004 Sigma 0.0208 RMD 4.83% 99% 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO XOTO51620
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 101.2
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,300,000
Ağırlık 3.15% 13.92% 6.84% 14.23% 1.69% 25.89% 4.06% 8.07% 22.15%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO XOTO51620
AKBNK 0.0004 0.0002 0.0004 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 DGATE 0.0002 0.0009 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0000 GARAN 0.0004 0.0002 0.0005 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 ARCLK 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 EREGL 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 BIMAS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 SAHOL 0.0003 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 THYAO 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 XOTO51620 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 Variance 0.0001 Sigma 0.0102 RMD 2.36%
Kredi riski hesaplamaya dahil edildiğinde aynı portföy için RMD %4.83 olarak hesaplanmaktadır.
08.10.2015 tarihinde www.kap.gov adresinde A Pazarlama ile ilgili “özel durum açıklaması” başlığı altında icra takibinin başladığını açıklamıştır.
Tablo 9: A Pazarlama Özel Sektör Tahvili Kredi Riski Dahil Edilerek RMD Hesaplaması
Otomotiv sektöründen bir firmanın ihraç ettiği özel sektör tahvilinin dahil edildiği portföyün mevcut yönteme göre RMD hesaplandığında %2.36 olarak çıkmıştır. Tahvil için “XOTO51620”, firma X Otomotiv olarak adlandırılacaktır.
43
0.99 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO XOTO51620
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 101.2
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,300,000
Ağırlık 3.15% 13.92% 6.84% 14.23% 1.69% 25.89% 4.06% 8.07% 22.15%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO XOTO51620
AKBNK 0.0004 0.0003 0.0004 0.0002 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 CCOLA 0.0003 0.0009 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0003 0.0000 GARAN 0.0004 0.0003 0.0005 0.0002 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 HALKB 0.0002 0.0001 0.0002 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 KRDMD 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 MGROS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 SAHOL 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 TAVHL 0.0003 0.0003 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 TRSKRSN51620 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 0.0023 Variance 0.0002 Sigma 0.0154 RMD 3.57% 99% 2.3237
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO YFKTRNG1611
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 250,000
Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 100.1
Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 25,025,000
Ağırlık 3.16% 13.95% 6.85% 14.26% 1.70% 25.95% 4.07% 8.09% 21.96%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO 0
AKBNK 0.0004 0.0002 0.0004 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 DGATE 0.0002 0.0009 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0000 GARAN 0.0004 0.0002 0.0005 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0003 0.0000 ARCLK 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 EREGL 0.0002 0.0001 0.0002 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0000 BIMAS 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0001 0.0001 0.0000 SAHOL 0.0003 0.0001 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0003 0.0002 0.0000 THYAO 0.0003 0.0002 0.0003 0.0001 0.0001 0.0001 0.0002 0.0004 0.0000 YFKTRNG1611 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 Variance 0.0001 Sigma 0.0102 RMD 2.37%
Kredi riski dahil edildiğinde RMD %3.57 olarak hesaplanmıştır.
Tablo 11: X Otomotiv Özel Sektör Tahvili Kredi Riski Dahil Edilerek RMD Hesaplaması
Faktoring sektöründe faaliyet gösteren firmanın ihraç ettiği özel sektör tahvilleri portföye dahil edildiğinde RMD mevcut yönteme göre %2.37 olarak hesaplanmaktadır. Tahvil “XOTO51620”, firma ise Y Faktöring olarak adlandırılacaktır.
44
Kredi riski dahil edildiğinde RMD %5.12 olarak hesaplanmaktadır.
Tablo 13: Y Faktoring Özel Sektör Tahvili Kredi Riski Dahil Edilerek RMD Hesaplaması
45
10. Sonuç
Yatırım fonlarına ilişkin tebliğe göre hesaplanan mevcut yöntemde özel sektör tahvillerinin hesaplanan Riske Maruz Değerlerinin düşük olduğunu görülmektedir. Kredi riski dahil edilerek hesaplanan riske maruz değerlerin ise daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
D Sağlık’ın mevcut yöntemde hesaplanan RMD’si %2.36, kredi riski dahil edildiğinde ise %3.28 çıkmaktadır. Rehber’e göre hesaplanan RMD’den daha yüksek bir rakam çıkmaktadır. D Sağlık RMD’lerin hesaplandığı tarihe kadar borç ödemede sıkıntı yaşamadığı görülmüştür, www.kap.gov’da herhangi bir açıklaması bulunmamaktadır.
Aşağıdaki tabloda D Sağlık’ın mevcut yönteme göre hesaplanan Standalone RMD’si %0.28, kredi riski dahil edilerek hesaplanan menkul bazında RMD’sinin %10.27 olduğu görülmektedir.
B Enerji’nin mevcut yöntemde hesaplanan portföy RMD’si %2.50, kredi riski dahil edildiğinde ise %4.13 olarak hesaplanmaktadır.
B Enerji www.kap.gov adresinde “Faaliyetlerini Durdurduğuna” ilişkin açıklamada bulunmuştur. Mevcut yöntemle ölçülen RMD ise bu durumu yansıtamamış gözükmektedir.
Aşağıdaki tabloda mevcut yönteme göre hesaplanan menkul bazında RMD’leri incelendiğinde mevcut yönteme göre B Enerji’nin RMD’si %0.03 olarak hesaplanmıştır. Kredi riski dahil edildiğinde ise B Enerji’nin RMD’si %14.32 olarak hesaplanmıştır.
A Pazarlama’nın mevcut yöntemle hesaplanan portföy RMD’si %2.36, kredi riski dahil edildiğinde RMD’si %4.83 olarak hesaplanmaktadır. A Pazarlama ile ilgili www.kap.gov’da icra takibi ile ilgili haber yayınlanmıştır. Bu durum mevcut yönteme göre hesaplanan RMD’de görülmemektedir.
Aşağıdaki tabloda mevcut yönteme göre menkul bazlı RMD hesaplamasında A Pazarlama için %0.05 RMD hesaplanmıştır, kredi riski dahil edilen RMD’de ise %18.70 hesaplanmıştır.
X Otomotiv’in özel sektör tahvilini dahil olduğu portföy için mevcut yöntemle hesaplanan RMD %2.36, kredi riskinin dahil edildiği yöntemde ise %3.57 olarak hesaplanmıştır.
Aşağıdaki tabloda mevcut yönteme göre menkul bazlı RMD hesaplamasında X Otomotiv için %0.03 RMD hesaplanmıştır, kredi riski dahil edilen RMD’de ise %11.21 hesaplanmıştır. X Otomotiv’in RMD’lerin hesaplandığı tarihe kadar borç ödemede sıkıntı yaşamadığı görülmüştür, www.kap.gov’da herhangi bir açıklaması bulunmamaktadır.
46
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO
Nominal 500.000 1.000.000 1.000.000 1.000.000 500.000 500.000 500.000 1.000.000 Fiyat 7,2 15,9 7,81 16,25 3,87 59,15 9,27 9,22 Büyüklük 3.600.000 15.900.000 7.810.000 16.250.000 1.935.000 29.575.000 4.635.000 9.220.000 Standart Sapma 73530,59042 478980,4952 169551,8247 260545,782 34287,10427 428847,7745 77690,1315 193129,5658 Standalone VaR 170.863 1.113.007 393.988 605.430 79.673 996.514 180.529 448.775 Standalone VaR (%) 4,75% 7,00% 5,04% 3,73% 4,12% 3,37% 3,89% 4,87%
DSGLK81719 BENERJİ11712 APZRLM41612 XOTO51620 YFKTRNG1611
250,000 250,000 250,000 250,000 250,000 100 102.85 100.9 101.2 100.1 25,000,000 25,712,500 25,225,000 25,300,000 25,025,000 29612.06029 3011.287049 5885.912913 3420.800748 7907.115515 68,810 6,997 13,677 7,949 18,374 0.28% 0.03% 0.05% 0.03% 0.07%
AKBNK DGATE GARAN ARCLK EREGL BIMAS SAHOL THYAO
Nominal 500,000 1,000,000 1,000,000 1,000,000 500,000 500,000 500,000 1,000,000 Fiyat 7.2 15.9 7.81 16.25 3.87 59.15 9.27 9.22 Büyüklük 3,600,000 15,900,000 7,810,000 16,250,000 1,935,000 29,575,000 4,635,000 9,220,000 Standart Sapma 73530.59 478980.495 169551.82 260545.782 34287.10427 428847.775 77690.132 193129.566 Standalone VaR 170,863 1,113,007 393,988 605,430 79,673 996,514 180,529 448,775 Standalone VaR (%) 4.75% 7.00% 5.04% 3.73% 4.12% 3.37% 3.89% 4.87%
DSGLK81719 BENERJİ11712 APZRLM41612 XOTO51620 YFKTRNG1611
250,000 250,000 250,000 250,000 250,000 100 102.85 100.9 101.2 100.1 25,000,000 25,712,500 25,225,000 25,300,000 25,025,000 1104530.04 1584057.821 2029885.362 1220335.702 2221313.349 2,566,596 3,680,875 4,716,845 2,835,694 5,161,666 10.27% 14.32% 18.70% 11.21% 20.63%
Y Faktoring’in özel sektör tahvilini dahil olduğu portföy için mevcut yöntemle hesaplanan RMD %2.32, kredi riskinin dahil edildiği yöntemde ise %5.37 olarak hesaplanmıştır.
Aşağıdaki tabloda mevcut yönteme göre menkul bazlı RMD hesaplamasında Y Faktoring için %0.07 RMD hesaplanmıştır, kredi riski dahil edilen RMD’de ise %20.63 hesaplanmıştır. Y Faktoring’in RMD’lerin hesaplandığı tarihe kadar borç ödemede sıkıntı yaşamadığı görülmüştür, www.kap.gov’da herhangi bir açıklaması bulunmamaktadır.
Tablo 14: Mevcut Yöntem ile Menkul Kıymet Bazında RMD Hesaplaması
Tablo 15: Kredi Riski Dahil Edilerek RMD Hesaplama
Mevcut yöntemde özel sektör tahvillerinin menkul bazındaki RMD’si, hisse senetlerinin RMD’sinden oldukça düşük çıkmış ve neredeyse risksiz varlıklar olarak değerlendirilmektedir. Portföye dahil edildiğinde oldukça düşük riske sahip oldukları için hesaplanan RMD’yi düşürmektedir.
47
Yaşanmış örneklerden yola çıkarak özel sektör tahvillerin risksiz oldukları söylenemez. Batan bir şirketin ihraç ettiği özel sektör tahvilin bulunduğu portföyün RMD’sinin düşük çıkması doğru ölçülmediğini göstermektedir.
Çalışmada görüleceği üzere B Enerji ve A Pazarlama’nın bulunduğu portföylerin RMD’si ve menkul bazında RMD’leri, finansal oranları ve borçluluk oranları daha düşük olan X Otomotiv ve D Sağlık’a göre oldukça yüksek çıkmıştır. Buradan yola çıkarak kredi riski dahil edilerek hesaplanan RMD’nin gerçeği yansıttığı söylenebilir. Y Faktoringle ilgili olarak yayınlanan herhangi bir batma ya da borç ödeyememe haberi bulunmamaktadır. Ancak kredi riskini dahil edilerek hesaplandığında bu çalışmaya göre Y Faktoring’in ihraç ettiği özel sektör tahvilinin bulunduğu portföylerin riskinin daha yüksek olması gerekmektedir. Y Faktoring bu çalışmaya göre riskli görülmektedir.
Çalışmada kullanılan tüm menkullerin dahil edildiği portföy üzerinden değerleme yapıldığında, mevcut yönteme göre hesaplana Riske Maruz Değer %1.32, kredi riski dahil edilerek hesaplana Riske Maruz Değerin ise %4.72 olarak hesaplanmaktadır. Portföy içinde özel sektör tahvillerinin oranının portföyün toplam değerine oranı ise %48.68’dir. Yaklaşık olarak portföyün yarısı özel sektör borçlanma araçlarından oluşmaktadır. İlgili menkullerin riske maruz değerlerinin mevcut yönteme göre hesaplanması durumunda porföy için “risksiz”dir sonucuna ulaşılabilir. Ancak %48’i özel sektör tahvilinden oluşan bir portföyün, ilgili menkulleri ihraç eden şirketlerin kredi riskine sahip olduğunu unutmamak gerekir. Portföyde yer alan şirketlerden bir veya bir kaçının batması durumunda portföyde oluşacak zarar durumu hesaplanan maksimum zarardan daha fazla olacaktır.
7. bölümde değinilen Türkiye’deki yatırım fonlarının dağılımına bakıldığında fonların %45.16’sı özel sektör tahvilinden oluşmaktadır. Rakamla ifade edildiğinde 17,384,649,617 TL’dir. Toplam yatırım fonlarının yarısına yakın bir rakamdan bahsedilmektedir. Doğru öngörülemeyen maksimum zarar dolayısıyla beklenenden daha fazla zarara uğrayacak ve risk ölçümü sağlıklı yapılmamış olacaktır. Doğru yapılan risk ölçümü ise yatırım fonları sektörü için oldukça önemlidir. Çalışmada ulaşılan sonuçlar doğrultusunda özel sektör tahvillerinin kredi riskleri hesaba dahil edildiğinde aslında ilgili menkullerin risksiz varlıklar değil, hesaplanandan daha riskli varlıklar olduğu tespit edilmiştir. Kredi riskinin dahil edilmesi ile risk ölçümünün daha sağlıklı sonuçlar verdiği tespit edilmiştir.
Çalışmanın bir adım ilerisi, piyasa işlem gören tüm özel sektör tahvillerine bu modelin uygulanması ve özel sektör tahvilini ihraç eden firmaların, bilanço, haber gibi veri akışının takip edilmesidir. Ayrıca yatırım ve emeklilik fonlarından özel sektör tahvili yoğun fonların her biri için bu ölçüm yapılmalı ve sonuçları incelenmelidir.
Ayrıca model oluşturulurken, uzun ve kısa dönem borçlarda bir ayırıma gidilebilir. Çünkü bir firmanın borçlarını ödeyemem olasılığı, firmanın likidite sıkıntısına
48
dayanmaktadır. Hesaplamada kısa vadeli borçlar ve uzun vadeli borçlar farklılaştırmasına gitmek, risk ölçümünün daha hassas yapılmasını sağlayacaktır.
49
KAYNAKLAR
1. Akan B. , Oktay L. Ve Tüzün Y.2003. “Parametrik Riske Maruz Değer Yöntemi ve Türkiye Uygulaması”, Bankacılar Dergisi, Haziran 2003.
2. Aktaş M. 2008. “Türkiye Piyasalarında Parametrik Riske Maruz Değer Modelinin Taşıdığı Riskler”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Ocak 2008.
3. Bolak, M. 2004 Risk ve Yönetimi. İstanbul: Birsen Yayınevi.
4. Büyükakın F., Cengiz V. ve Türk A. 2009. “Parasal Aktarım Mekanizması: Türkiye’de Döviz Kuru Kanalının VAR Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi
ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Erişim Tarihi: Eylül 2015
http://dergi.iibf.deu.edu.tr/index.php/cilt1-sayi1/article/viewFile/253/pdf_233.
5. Çelik N., Kaya M.,2010. “Uç Değerler Yöntemi İle Riske Maruz Değer’in