• Sonuç bulunamadı

Rekreasyon, boş zamanı olan insanların boş zamanlarında gerçekleştirecekleri etkinliklerle ilgilidir. Bu nedenle, rekreasyonun tarihsel gelişimine bakılabilmesi için, boş zaman kavramının tarihsel gelişiminin incelenmesi gerekmektedir.

Boş zaman tarihin ilk dönemlerinden beri süregelmiş bir kavramdır. Her dönemde değişime uğrasa da insanoğlunun boş zamanda çeşitli meşgalelerle uğraşması söz konusudur. Boş zaman kavramı gelişim süreci içinde gerçek anlam ve önemini sanayileşme ile kazansa da aslında ilkel kültürle başlamıştır.

İlkçağ kültürlerinin boş zaman gelişimine bakıldığında, pek çok antropoloğa göre tarım, toplayıcılık ve avcılıkla uğraşan toplumlarda iş ve boş zaman modern toplumlara göre daha çok birbirini tamamlamaktadır. Bu toplumların ekonomik yaşamları, rekreasyon elementi olarak nitelendirilmektedir. Balık yakalamak, kuş avlamak, ev veya kano yapmak bu rekreasyon faaliyetleri arasında yer almaktadır. Yani boş zaman ve rekreasyon ekonomik yaşamın bir elementi olarak görülmektedir (Köybaşı, 2006).

Antik Yunan‟da boş zaman, iyilik, güzellik, hakikat ve bilgi gibi dünyanın üstün değerleriyle uğraşmak, bunlar üzerine düşünmek olarak anlaşılmaktadır. Bu düşünceye göre, boş zaman, bir şey yapılmayan zaman değildir. Aksine, seçkinlik, derin düşünme, estetik hazlar ve beğeni oluşturma zamanıdır. Boş zaman bir ölçüde ruhun arındırılması, derin düşünümsellik yüklü bir zaman olarak görülmektedir. Bu dönemde boş zaman sınıfsal bir hak, sosyal statü ve yaşam tarzı olarak görülmektedir. Yunan bilim adamı ve filozof olan Aristo, sınıfsal farklılaşmadan yana tavır koyarak, toplumda, seçkinlerle köleler için yapılan sanatın ve kültürel ürünlerin birbirinden ayrışması gerektiğini savunmaktadır. Seçkinler için, kaliteli ve yüksek nitelikli kültür ürünlerinin tüketilmesi gereğinden söz ederken, düşük seviyeli, kaba kültür ürünlerinin tüketicilerinin köleler olabileceğine işaret etmektedir (Aytaç, 2002). Bu dönemde insanlar boş zamanlarını dinlenmeye, eğlenmeye, olimpiyat oyunları gibi çeşitli oyun müsabakalarına ayırmaktadırlar. Aynı zamanda dini festivallerle gymnasium (spor tesisi), bahçeler ve açık hava tiyatrolarıyla boş zamanlarını doldurabilmektedirler (Torkildsen, 2005).

Roma döneminde boş zaman kavramı Antik Yunan‟daki boş zaman kavramından farklı şekilde değerlendirilmiştir. MS 354‟te Romalıların yılda 200 kadar tatilleri vardır. (Karaküçük, 1999). Romalılardaki boş zaman, üretici aktivitelerden sonraki bir zaman olarak ele alınmış ve işin/çalışmanın yeniden üretimi için gerekli bir rahatlama/boşalma zamanı olarak değerlendirilmiştir. Diğer bir ifade ile boş zaman bir bakıma işi destekleyici ve onu takviye edici bir kullanım içermektedir (Aytaç, 2002). Bu dönemde boş zamanları değerlendirmek amacıyla halk için 800‟den fazla hamam yapıldığı anlaşılmaktadır (Torkildsen, 2005).

Ortaçağ‟da rönesans ve reform hareketleri doğrultusunda kültürel devrim başlamasıyla birlikte 17. ve 18. yüzyılda avlanma, balık tutma ve eğlence amaçlı park ve bahçeler geliştirilmiş, kamu alanları açılmıştır. Lord ve kralların tatilleri azaltılmıştır. Tuileries ve Versailles bahçeleri Paris‟te, Tiergarten Berlin‟de, Kensington bahçesi Londra‟da halka açılmıştır. Rönesans, boş zaman için çok fazla özgürlük getirse de batı toplumlarında etkisi daha çok reform hareketleriyle artmıştır (Karaküçük, 2008).

Yeniçağda boş zaman, sanayi devrimiyle başlayan otomasyon, fazla üretim, refahtaki artışlar, gelişmeler ve insanların boş zamanlara duydukları ihtiyacın şiddetiyle de orantılı olarak uzun dönemler içerisinde çalışma saatlerinde kısalmalar, buna karşın, boş zamanlarda artmalar meydana getirmiştir (Karaküçük, 2008). Sanayi devrimi sırasında işçi sınıfı insanlarının rekreasyon için boş zamanı ve enerjisi bulunmamaktadır. Günlük, on iki saat

çalışma yaygındır ve işçiler haftada altı gün çalışmaktadırlar. Boş zaman seçenekleri, bu mavi yakalı işçilerden çok uzaktır ve azdır. Bu dönemde, fakir mavi yakalı işçi sınıfı, orta sınıf ve zengin üst sınıf olarak üç sosyal sınıf ortaya çıkmıştır. Sanayileşmeyle oluşan zenginlik, yeni bir orta sınıf yaratmış ve zenginlikle üst sınıfa yükselen yeni grup elit sınıf için mücadeleye başlamıştır. Fakir işçi sınıf için, rekreasyon faaliyetine katılım faaliyetleri sergi ya da fuarlara katılmak ve barlara ya da tavernalara gitmek olarak gerçekleşirken orta sınıf; üst sınıfın yaptığı çok sofistike olan piyano çalma, şarkı söyleme ve drama gibi rekreasyon aktivitelerini kendileri için model almaya başlamıştır. Üst sınıf ise, kuş gözlemciliği, balık avlama, kriket, polo ve tilki avı gibi rekreasyonun birçok farklı şeklini yapmaktadır (Leith ve diğerleri, 2008).

Rekreasyon ve boş zaman için temel değişim 1950‟li yıllarda meydana gelmiştir. Orta sınıf vatandaşların, keyfi kullanabilecekleri gelirleri olmaya başlamıştır. Bu orta sınıf akşamları; televizyon izleme, kitap okuma ya da dışarıda gece eğlenmek için çalışma saatlerini azaltmak istemişlerdir. Daha rahat ve daha hızlı ulaşımla birlikte, insanlar sadece çalışmak ve yıllık gelirlerini arttırmak yerine eğlenmek için seyahat etmeye başlamışlardır (Leith ve diğerleri, 2008). Bu dönemde yaşanan temel değişimler, 1967‟de Avusturya‟da „Çalışanların Modern Sanayi Toplumlarındaki Boş Zamanı‟ konusunda yapılan Birleşmiş Milletler Avrupa Semineri sırasında dile getirilmiş ve boş zaman ve rekreasyonun, „Kişilerin ve ulusların yaşam biçimlerini etkileyen önemli bir unsur‟ olmaya başladığı vurgulanmıştır (Sağcan, 1986).

Günümüzde rekreasyon toplumuzda giderek önemli bir hale gelmiştir. Aileler; grup olarak zevk alacakları faaliyetleri birlikte yapabilecekleri zaman dilimi olan akşam ve hafta sonlarını beklemektedirler. Bu faaliyetler; kamp, kayak günleri, hiking, film geceleri, hafta sonlarını kır evinde geçirme, topluluk etkinliklerine katılma olarak sıralanabilmektedir (Leith ve diğerleri, 2008).

İnsanlar için hayati öneme sahip bir unsur haline gelen rekreasyon kavramına, günümüzde birçok anlam yüklenmekte ve bu kavramın kapsamına çok çeşitli aktivitelerin eklendiği sıkça belirtilmektedir. Bu nedenle konuyla ilgili araştırma yapan birçok araştırmacı bu kavramı geniş bir açıdan değerlendirmekte ve farklı yaklaşımlarla bu kavramı ele almaktadır.

Benzer Belgeler