Rekreasyonun ÇeĢitleri

Rekreasyonun çok çeĢitli alanları vardır. Bu alanlara bireyin katılmaktaki amaçları doğrultusunda rekreasyon ortak bir amaç olmaktadır. Bu ortak amaç, rekreasyonun özelliklerini belirlemektedir. Bu özellikler birçok araĢtırmalarda rastlanılan temel görüĢ olarak Ģu Ģekilde sıralanmıĢtır: (Mutlu, 2008).

a) Rekreasyon faaliyetlerinde bireye hiçbir Ģekilde zorlama yapılmaz. Katılım gönüllü olarak gerçekleĢir ve birey, kendisi için en doğru olan seçimi yapar (Mutlu, 2008).

92

b) Rekreasyon faaliyeti, boĢ zamanda yapılır ve her yaĢtaki ve cinsteki insanların bu faaliyetlere katılmalarına imkân verir. Evrensel olarak uygulanır (Mutlu, 2008).

c) Rekreasyon faaliyetleri, her türlü açık ve kapalı alanlarda, her mevsim ve iklim Ģartlarında uygulanabilmektedir (Mutlu, 2008).

d) Rekreasyon, çok çeĢitli faaliyetler içerir, katılımcıya haz verir ve doyum sağlar bir amaç taĢır (Mutlu, 2008).

e) Rekreasyon, bir faaliyet gerektirir. Bu faaliyetler fiziksel, zihinsel, toplumsal ya da duygusal olabilir. Katılımcıya kiĢisel ve toplumsal özellikler kazandırması beklenir (Mutlu, 2008).

f) Rekreasyon faaliyeti yapılırken, bir baĢka faaliyete ilgi duyma ve gerçekleĢtirme imkânını sağlar. Bu faaliyetlere katılma sonucu deneyim sahibi olunur (Mutlu, 2008). g) Rekreasyon, toplumun geleneklerine, ahlâkına, törelerine ve manevi değerlerine uygun olmalıdır. Sosyal değerlere ters düĢmemelidir (Mutlu, 2008).

h) Rekreasyon faaliyetleri, kiĢisel tatmin ve mutluluk sağlamada, toplum içindeki amaç ve hedeflerden sonra bir yan ürün olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca kiĢilerin psikolojik yapılarını, sosyal ve fiziksel bünyelerini, sağlıklarını, vatandaĢlık duygularını ve diğer kiĢilik geliĢtirici özelliklerini taĢımaktadır (Mutlu, 2008).

i) Rekreasyon faaliyetlerinin bir fiyatı vardır. Yapılan faaliyetler ne olursa olsun faaliyeti yerine getiren kiĢinin bir bedel ödemesi, diğer bir ifade ile kiĢisel gelirlerden bir harcama yapması söz konusudur (Mutlu, 2008).

1.6.16.3. Rekreasyon Özellikleri

BoĢ zamanları değerlendirme etkinlikleri içeriklerine ve yapıldığı mekânlara göre çok çeĢitlidir. Bu etkinliklerden hangisinin tercih edileceği kiĢinin yapısına, cinsiyetine, eğitimine, sahip olduğu olanaklara ve yeteneklerine bağlıdır. Bilindiği gibi boĢ zamanın değerlendirilmesi herhangi bir maddi kazanç elde etme anlamında olmamakla birlikte, çalıĢan insandaki gerilimi azaltması, onu rahatlatması ister çocuk ister genç ergen veya yetiĢkin olsun boĢ zamanlarında arkadaĢ grubuyla oluĢturdukları samimi ortamda bulunmaktır. Ya da kitap okuma, resim yapma, bir sergiyi bir müzeyi gezme vb.

93

ortamın sağladığı günlük uğraĢı yükünün ağırlığından bir süre olsun kaçıĢ, insanın yeni bilgileri, yeni becerileri edinmeye sahip oldukları daha rahat uygulamaya hazır ve yatkın bir güçle adeta yeniden doğmasını sağlaması bakımından aynı zamanda kazanç sağlamıĢ olur (Mutlu, 2008).

BoĢ zamanlarının değerlendirilmesi, bir deneyim biçimi, zengin bir yaĢantı elde etme yolu, özel bir etkinlik türü, çalıĢma dıĢı hayat, bir sosyal sistem, bir eğitim safhası, duyguların boĢalımını sağlayan bir yoldur. BoĢ zamanları değerlendirme insanlar için bir ihtiyaçtır. Bu yolla, birey kendini ifade etme, kiĢiliğini geliĢtirme sırasında boĢ zamanlarını değerlendirme biçiminde ortaya çıkan bir çıkıĢ yoludur (Mutlu, 2008). BoĢ zaman etkinlikleri; günlük faaliyetlerin, görev ve benzeri çalıĢmaların dıĢındaki boĢ zamanlarda, bireyin, hayata bağlayıcı, dinlendirici, eğlendirici, meĢgul edici ve zevk verici olay ve eylemleri yapmak veya katılmak suretiyle ruhen ve bedenen canlılık kazanması faaliyetlerinin tümü olarak adlandırılabilir. Bireyler bu tür etkinliklere dinlenme, eğlenme, bilgi ve becerilerini geliĢtirme, iĢinden, sosyal ve ailevi görevlerinden sonra bulunabileceği toplumsal çevreyi geniĢletme amacıyla katılırlar. BoĢ zamanlarını değerlendirmenin birey ve toplum açısından yararları Ģu Ģekilde özetlenebilir: Bireyin kendini ifade etmesine imkân verir, yaratıcılığını artırır, yeni tecrübeler kazandırır, arkadaĢlık iliĢkilerinin kurulmasını sağlar ve sosyal çevreyi geniĢletir, mutlu ve sağlıklı bireyler yetiĢmesini sağlar, üretkenliği artırır. Ayrıca, bireyin ruh sağlığının geliĢmesini ve düzenlenmesini sağlar, bireyin yeteneklerinin bulunması ve geliĢtirilmesine yardım eder, hayatı geliĢtirme ve anlamlı hale getirmeyi amaçlar, yeni bilgi ve beceriler kazandırır (Mutlu, 2008).

BoĢ zaman etkinliklerine katılım bireyin ayıracağı zamana, parasal imkânlara, toplumun değiĢen kültürel yapısına göre farklılıklar göstermektedir. Bireylerin etkinlik seçiminde yaĢanılan çevre, yakın çevrede var olan imkânlar, ailenin sosyo-ekonomik düzeyi, yörenin gelenek ve görenekleri, bireyin yaĢı ve cinsiyetinin yanı sıra, kendi kiĢilik özellikleri ve arkadaĢ çevresi çok önemlidir. Bireyin içinde yaĢadığı veya geçmiĢte bulunduğu çevre, ihtiyaçların ve boĢ zaman etkinliklerinin seçiminde etkendir. Her çevre bireylere değiĢik imkânlar sunar (Mutlu, 2008).

Çevrenin önemli özellikleri, iklim, coğrafya, nüfusun yoğunluğu ve dağılımı, çevrenin zenginliği, tarihi geliĢimi, idari yapısı ve kültürel birikimleri, o yöredeki boĢ zaman

94

etkinliklerinin türlerini baĢlangıçta sosyal bir kurum olarak görülen boĢ zamanı değerlendirme, giderek eylemden çok katılanların açığa çıkan duygusal ve fiziksel oluĢumları olarak önem kazanmıĢtır. BoĢ zamanı değerlendirme; sosyal bir kurum olarak görülmesinin ötesinde, toplumsal bağların, kiĢilerin ilgi vs. denetimlerinin açıklandığı bir yol, temel bir durum olarak görülmeye baĢlanmıĢtır (Mutlu, 2008). 1.6.16.4. Rekreasyon Ġhtiyacı

Rekreasyon ihtiyacını açıklamadan önce “ ihtiyaç” kavramının ne olduğu ve insanlar arasında farklılık gösterip göstermediği olgusuna bakmak gerekir. Genel olarak bir eksiklik hissi ve aynı zamanda bu hissin giderilmesi arzusuna veya doğal ya da sosyal yaĢamdan doğmuĢ bir gerekliliğin ifadesine, ihtiyaç denmektedir. Ġnsan bir Ģeyin eksikliğini duyduğu zaman bu eksikliği giderecek amaçlı eylemlerde bulunarak tatmin olmak ister. Amaçlı eylemler, ihtiyacı gidermeye yöneliktir. Ġhtiyaçlar davranıĢları baĢlatır ve devam ettirirler. Ġhtiyaçlar, insanların üzerinde onların düĢünce ve karakterlerini belirtmesi bakımından doğrudan etkili olurlar. Ġhtiyaçlar, her insan için aynı olmasına karĢın, çeĢitlilik ve Ģiddet bakımından farklılıklar taĢımaktadır. Bazı insanlarda öncelikle iyi beslenme söz konusuyken, bazılarında eğlenme ön plana çıkabilir. Eğlenirken ise, kimileri ihtiyacını tiyatroya, maça giderek tatmin ederken, kimileri de daha farklı Ģeyler bulurlar veya bizzat tiyatroda veya maçta aktif olarak görev alırlar. Bu Ģekilde ihtiyaçlar insandan insana farklılık gösterebilir (Mutlu, 2008). Rekreasyon programı; serbest zaman felsefesi, planlama, yönetim, tesis, faaliyet ve iĢlevini içerir. Bu anlamda programlama bir sanat olarak, yetenek ve pratikle de birleĢtirilmelidir. Çünkü rekreasyon, yönetim ve gözlemcilerin oynadığı önemli ve baĢarılı rollerle güçlenmektedir. Rekreasyon günümüzde gittikçe artan bir değer olarak görülmektedir. Üniversitelerdeki rekreasyon programlarının üniversite gençliği üzerinde çok ciddi bir rolü ve önemi vardır (Balcı ve Ġlhan, 2006).

Rekreasyon faaliyeti okul yaĢamının bir parçasıdır. Bugün zamanın büyük çoğunluğunu sınıflarda, laboratuarlarda ya da çalıĢma masalarında geçiren her öğrencinin rekreatif etkinliklere katılım ihtiyacı vardır. Bu nedenle üniversitelerin faaliyet programları, rekreasyon ve dinlenme için fırsatlar sağlamalı, modern yaĢamın ve okul çalıĢmalarının verdiği yoğunluğu öğrencinin üzerinden atmalıdır. Bunun için gerekli çaba, planlama ve programlama yapılmalıdır (Balcı ve Ġlhan, 2006).

95

Türkiye‟deki üniversite öğrencilerinin rekreasyon faaliyetlerine katılım düzeylerini belirlemek; üniversitelerdeki rekreasyon faaliyetlerinin yeniden yapılanmasına yardım

ve katkıda bulunmak; üniversite öğrencilerinin boĢ zamanlarını nasıl

değerlendirdiklerini anlamak; bu alanda yapılmıĢ olan çalıĢmalara katkıda bulunmak; ayırdıkları ve katıldıkları organizasyonları belirlemektir (Balcı ve Ġlhan, 2006).