Reşat Oyal Kültürparkı Tarihçesi

Bursa’nın simgelerinden olan Kültürpark’ın temelleri Bursa Valisi Haşim İşcan döneminde 1950’li yıllarda atılmıştır. İşcan’ın genel bir park oluşturulması düşüncesi ışığında, uzmanlar tarafından konu araştırılmış ve şimdiki Kültürpark’ın bulunduğu yerde Haşim İşcan’ın kamulaştırdığı 26.500 m² lik Yaycılar Pınarı arazisi uygun bulunmuştur. Belediye Başkanı Reşat Oyal’ın İzmir Fuarı’ndan küçük olmayan ikinci uluslararası fuar oluşturulması düşüncesiyle Yaycılar Pınarı’na bitişik 33 dönümlük arazinin satın alınmasıyla gerekli alan temin edilmiştir. Kültürpark temelinin atılmasından yaklaşık bir yıl sonra 6 Temmuz 1955 günü törenle hizmete açılmıştır.

Kültürpark’taki ilk sergi, Kültürpark’ın açılış tarihi olan 6 Temmuz 1955’te park içinde yaptırılan barakalarda “Yerli Sanayi Sergisi” adıyla açılmıştır. 1958’de Kültürpark ve fuar alanın düzenlenmesi amacıyla bir proje yarışması açılmıştır. Bu yarışmaya gönderilen projeler ulusal bir jüri tarafından değerlendirilmiş, sonuçta

Yüksek Mühendis Günay Özmen’in projesi birinci seçilmiştir. Bu proje uyarınca kamulaştırmalar sürdürülmüştür (Anonim 2001).

1963 yılında ilk kez düzenlenen Bursa Festivali’nin uyandırdığı ilgi, Kültürpark’ta Milli Fuar açılması düşüncesini gündeme getirmiştir. Birinci Bursa Milli Fuarı 17 dönümlük bir alanda, 107 firmanın katılımıyla, 10 Temmuz 1964’te açılarak 25 Temmuz’a kadar sürmüştür. Ertesi yıl; Bursa Belediye Meclisi 10 Mart 1965 gün ve 482 sayılı ikinci bir kararla Bursa Milli Fuarı’nın 3–31 Temmuz tarihleri arasında açılması öngörülmüştür. Açık ve kapalı 27.000m²’lik alanı kapsayan ve Kültürpark içinde yer alan Bursa Milli Fuarı, Uluslararası Bursa Milli Fuar Alanı’nın 1997 yılında açılmasıyla işlevini yitirmiştir.

Kültürpark’ın adı 1999 yılında alınan Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla “ Reşat Oyal Kültürparkı” olarak değiştirilmiştir (Anonim 2001).

Bursa’nın düzenlenmiş ilk büyük yeşil alanlarından biri olan Kültürpark’ta 1997 yılından itibaren ziyaretçi sayısında düşüşler görülmüştür. Buna sebep olan unsurlar aşağıda sıralanmıştır (Anonim 2001).

Fuarların kaldırılması

Şehir içinde yeni park alanlarının açılması

Şehir içerisinde açılan çok sayıda hipermarket ve plazaların olması

Park müstecirlerinin değişen piyasa koşullarına göre hizmet kalitelerini geliştirememiş olması

Kültürpark, geçmişte kendisini canlı kılan fuar, hayvanat bahçesi gibi bazı işlevlerin kentsel gelişim süreci içinde yeni yerlerine taşınmaları ile boşalan binaların çoğu zaman spontane ve eklektik bir biçimde kullanılması ile anlamsal bütünlüğünü yitirmiş, köhneleşmiştir. Bu nedenlerle kültürpark alanında kimliksiz, uyumsuz, üslupsuz bir yapı stoğu ve onları birbirine bağlayan karmaşık okunaksız bir yol dokusu ortaya çıkmıştır. Yaklaşık 400.000 m² lik Kültürpark alanı 2000’li yıllara gelene kadar plansız, programsız bir yapılaşma sürecine bırakılmıştır. Ancak bu olumsuzluğu yaratan yapı kalabalığının neredeyse tümü maddi değeri olmayan,

kaldırılabilecek ve yıkılabilecek binalardan oluşmaktadır. Buna rağmen Kültürpark içindeki yeşil doku yıllar boyunca daha da gelişerek paha biçilmez bir değere ulaşmıştır. Dolayısıyla Kültürpark’ın doğal varlığıyla, kuruluş amacına uygun bir şekilde korunup geliştirilmesi, yakın çevresi ile ele alınıp irdelenmesi, yeni kentsel işlevlerle donatılması için planlama ve tasarım süreçlerine gereksinim duyulmuştur (Gündoğdu 2003).

Şekil 6.2.1. Bursa Kültürpark ve Çevresi Planlama ve Tasarım Yarışması öncesi parkın karmaşık yol dokusu (Anonim 2010b).

Bursa Büyükşehir Belediyesi mülkiyetindeki Reşat Oyal Kültürpark alanı ve yakın çevresinin, kentin sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamına katkıda bulunacak şekilde düzenlenmesi ilkesiyle, ulusal ve tek kademeli olarak “ Bursa Kültürpark ve Çevresi Planlama ve Tasarım Yarışması” düzenlenmiş, mimar, şehir plancısı ve peyzaj mimarlarının katılımına açılmıştır.

Şekil 6.2.2. Bursa Kültürpark ve Çevresi Planlama ve Tasarım Yarışması öncesi parka ait hava fotoğrafı (Anonim 2010b).

Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından 2001 yılında düzenlenen bu yarışma ile Bursa kentinin geliştirilerek geleceğe taşınması amacıyla, kentin kültürel kimliği bağlamında önemli bir işlev yüklenmesi beklenen Reşat Oyal Kültürparkı ve yakın çevresinin yeniden çağdaş bir düzenlemeye kavuşturulması hedeflenmiştir (Gündoğdu 2003).

Yarışma sonucunda Y. Mimar Nimet Aydın, Y. Şehir Plancısı Nalân Özkadif ve Peyzaj Mimarı Sevinç Gündoğdu’ya ait olan proje birincilik ödülüne layık görülmüştür. Projede; Kültürpark alanında yapılan en önemli şey alanın yapılardan arındırılmasıdır. Kültürpark’taki yeşil alanın maksimum kullanılması için alanın içindeki dağınık fonksiyonlar kaldırılmış, yapılar Mudanya Caddesi, Ankara-İzmir Yolu ve Stadyum Caddesi yönünde şerit halinde tasarlanmıştır (Gündoğdu 2003).

Elde edilen alanlar, bitkisel dokuya zarar vermemek kaydıyla bitkisel ve yapısal anlamda yeniden tasarlanmıştır. Ancak proje bu şekliyle uygulamaya konulmamıştır.

Bu yarışmanın da sonuçları ışığında 2007 yılı içinde “Kültürpark Sağlıklaştırma Projesi” başlatılmış, Kültürpark alanının doğal ve rekreatif özelliklerini geliştirmek, her türlü doğal ve sağlıklı yaşam aktivitelerine olanak sağlamak, yeme, içme ve eğlence aktivitelerini nitelikli bir yapıya kavuşturmak amacıyla yürütülen çalışmalarla; Bursa’nın yeşil kimliğine uygun olacak şekilde yeşil alanlar arttırılırken, park içindeki mevcut yapılaşma azaltılmıştır. Proje kapsamında; koşu, bisiklet ve yürüyüş yolları aksı oluşturulmuş, gölet yeniden düzenlenmiş, kent mobilyaları estetik bütünlük sağlaması için değiştirilmiştir. Bunların yanında bitkisel anlamda da alanda yeni düzenlemelere gidilmiştir.