Radyo, TV

ilgilendiğimiz konularda daha sistematik öğrenme ihtiyaçlarımız da ortaya çıkabilmektedir. Bunlar için de öğrenilecek konunun özelliklerine bağlı olarak etkinlik ve programlar tasarlanabilmektedir. Yemek kurslarından tekne eğitimine kadar birçok eğitim bilim eğitimi özelliklerini barındırabilmekte ve bu eğitimlerin tasarımları bu çerçevede geliştirilebilmektedir.

Yetişkinlerin bilime olan ilgisi, çocukların ilgisinden daha pragmatik olma eğilimindedir.

Yetişkinin bilim öğrenme deneyimleri çoğu zaman bireysel ilgi veya gereksinimlerine göre kendi kendilerini motive etmeleri ile gerçekleşir. Amaçları genel bir bilgilenme yerine daha çok günlük yaşamın sorunlarıyla ilgili olarak belirli ilgi alanlarında uzmanlaşmaktır. Diğer bütün öğreniciler gibi, yetişkinlere göre programların oluşturulmasında onların ihtiyaçları, ilgileri ve yetenekleri göz önüne alınmalıdır. Onların uzun bir yaşam deneyimine, mesleki birikime ve boş zaman aktivitelerine sahip oldukları göz ardı edilmemelidir.

2.7. Türkiye’de İnformel Bilim Öğrenimi Ortamları

Bu başlık altındaki bilgiler Gündelik ve Aile İçi Ortamlar ile Etkinlikler ve Programlar başlığı altında iki kısımda gösterilmiştir.

2.7.1. Gündelik ve Aile İçi Ortamlar

Gündelik yaşam bizi çeşitli biçimlerde bilimle yüzleştirmektedir. Kimi zaman çocukların soruları, kimi zaman karşılaştığımız her türlü (sağlık, iletişim, taşıma, ulaşım, yemek, temizlik, iklim, hayvanlar, ev aletleri, bitkiler, hayvanlar, eğitim, teknoloji, giyim, hava durumu, enerji, yapılar, su, hava, vd) gündem ve sorun aracılığıyla konunun bilimsel boyutlarını gözetmek durumunda kalmaktayız. Radyo, Televizyon, İnternet, Kitap, Dergi Gazeteler de bu tür konulardaki bilgilerimizin kaynağı, destekçisi, geliştiricisi ve güncelleyicisi olarak informel bilim öğreniminin önemli araçları arasında yer almaktadır.

2.7.1.1 Radyo, TV

Günlük yaşamımızın bir parçası olan radyo ve televizyondaki yayınlar hazırladıkları

bilimsel yayınlarla doğrudan, yayın davranışlarıyla da dolaylı olarak bilim öğrenimimiz üzerinde etkili olabilmektedirler.

Günümüz teknolojisi radyoyu internetle iki türlü etkilemektedir:

1. Yalnızca radyo dalgalarına bağlı kalmayıp tüm dünyaya internet üzerinden yayın yapılabilmekte;

2. Podcast'ler sayesinde eşzamanlılıktan kurtulup, internet sayfaları ve cep telefonları aracılığıyla herhangi bir zaman dinlenebilirliliği mümkün olmaktadır.

Böylece, radyo ile internet birbirine bağlanarak zenginleşmiş olmaktadırlar. Fakat diğer bir rakip- görsel medya gündelik hayatımızda giderek ağırlık kazanırken radyonun kullanımı azalmaktadır. Günümüz radyo yayıncılığı ağırlıklı olarak müzik üzerine yoğunlaşsa da bilimle ilgili programların az sayıdaki örneklerine Açık Radyo ve TRT1 üzerinden rastlanabilmektedir:

Açık Radyo- Açık Bilinç: Salı sabahları Açık Gazete'nin içinde yayınlanan bilim ve felsefe sohbetleri. Program yapımcısı: Güven Güzeldere 48. Yayın Dönemi: 5 Kasım 2018 – 5 Mayıs 2019

Açık Radyo- Açık Yeşil: Çevre mücadelelerine ağırlık veren “Yeşil Bülten” programının içinde yer alan bir çevre programı.

Açık Radyo- Sudan Gelen: “Suya, doğanın, bilimin, sanatın, edebiyatın içinden bakmak...” için uğraşan bir program. http://acikradyo.com.tr/program/sudan-gelen TRT Radyo 1- Düşünceden Duyguya: Programın amacı “Psikoloji bilimini ayrıntılarıyla anlatmak, dinleyicinin kendiyle ve çevresiyle olan ilişkilerini uzman gözüyle değerlendirmesini sağlamak” olarak belirtilmiştir. Yapım Yılı: 2016 Yapımcı: Esra İlkkurşun, Deniz Dökmeci, Funda Koray.

TRT Radyo 1- Yeşil Gündem: Çevre sorunları, ilgili akademisyenler konuk edilerek işlenmektedir.

TRT Radyo1- Yarının Tarihi: Bilim ve teknoloji temelinde gelecek ile ilgili yayın yapan program 2018’de sona ermiştir.

TRT Radyo 1- Dijital Hayat: Teknoloji ve internetin insan hayatına etkilerini ve zamanın ruhunu anlamak için içerik üretilmektedir.

TRT Radyo 1- Yarının Tarihi: Yarını bugünden tartışmaya çalışan bir program.

Dünyadaki en gelişkin radyo ağı olan BBC'nin yayınlarına baktığımızda “Gerçek Bilim ve Doğa” (Factual - Science & Nature) başlığı altında 500'e yakın program olduğu görülmektedir.. Bu sayının yüksekliği BBC’nin çok sayıda yerel radyosu olmasına bağlı olsa da aradaki farkın büyüklüğü dikkat çekicidir. (www.bbc.co.uk)

Türkiye’de TV Kanallarında yer alan “Bilim ve Teknoloji” programlarının bir kısmı, bu dönemde yurt dışında popüler olan ve uzun yıllar ciddi bir seyirci kitlesinin izlenirliliğine sahip olan programlardan esinlenmiş ya da bazen NTV Londra’daki “2 Dakikada Bilim”

programında olduğu gibi türkçe çevirisi olarak Türkiye’de yer almıştır. Uzun yıllar NTV Türkiye’de yayınlanan “2 Dakikada Bilim” programında gündelik hayatınızda da karşınıza çıkabilecek küçük sorunların ya da konuların 2 dakikada deneysel bir şekilde anlatımı yapılmaktadır. Aynı formatta bir diğer program “Bilimin Ev Hali” ODTÜ-TRT işbirliği ile TRT Belgesel’de onar dakikalık kısa bölümler halinde yayınlanmaktadır.

Yine çok izlenen bir belgesel kanalı olan “National Geographic Channel” Türkçe çevirilerle izleyiciye ulaşmaktadır. Bu program, yeryüzü üzerindeki canlıların yaşamlarıyla ilgili her türlü bilgiden, yeni teknolojik ve tıbbi gelişmelere kadar çok geniş bir yelpazede merak edilebilecek her tür soruya yanıt bulunabilen çok geniş mecradır.

(natgeotv.com/tr/)

“Solucan Deliği- Through the Wormhole”, “Mayday” (Hava Kaza Soruşturmaları-131 Bölümlük bu TV programı, uçakların nasıl ölümcül hasarlar aldığını ve birçok yaşanmış olayla beraber anlatır), 2000’li yılların en önemli bilimsel programı olan “Mythbusters”,

“Mega Yapılar” (Mega Structures and Bridges) ve herhangi bir nesnenin nasıl yapıldığının, aşamalarının anlatıldığı bir belgesel dizi olan “Nasıl Yapılır?- How It’s Made” türkçe çeviri olarak yayınlanan ve çok geniş bir izleyici kitlesine sahip olan programlardır. 2001’den bu yana 26 sezon geçiren ve bugüne kadar 312 bölüme kadar gelen “Nasıl Yapılır” programında gitar, baston, cep telefonu vb. her şeyin nasıl yapıldığını öğretilmektedir.

Milyonlarca izleyiciye ulaşan bu ve benzeri TV programlarının bir kısmına internet ve değişik TV kanalları üzerinden ülkemizde de erişilebilmektedir. Oldukça yüksek maliyetli bu tür belgesellerin bizdeki karşılığı sınırlı da olsa, ikibinli yıllarla birlikte

ülkemizde de çevre/doğa temalı programlar ile bilim adamlarıyla sohbet programları ve sağlık programlarının sayısında ciddi bir artış gözlemlenmektedi..

“X, Y, Z Programı - İleri Bilim- NTV”, “Yeşil Kuşak-NTV”, “Yeşil Doğa-CNN Türk”

gibi TV programlarını, çevre ve doğa ile ilgili her yaştan ve gruptan çok geniş bir kesime ulaşabilmiş, bilimsel anlamda farkındalık yaratan programların en bilinen örnekleri olarak gösterebiliriz.

Bu alanda yayın yapan ve Türkiye’den de izlenen diğer bazı popüler bilim kanallarına örnek olarak, Discovery Science, Discovery Channel, BBC Earth-BBCKnowledge, Nat Geo Wild, Animal Planet gösterilebilir.

Gündelik hayatımızda çokça karşılaştığımız, içiçe olduğumuz diğer bir alan ise sağlık konusudur. Sağlık alanında, bilimsel platformda hem sorularımıza yanıt veren, çözüm yolları gösteren hem de koruyucu ve önleyici sağlık hizmetleri kapsamında gerçekleştirilen çok sayıda program, etkinlik ve popüler yayınlarla karşılaşılmaktadır.

Giderek daha çok sayıda bilimsel bilgi, halkın anlıyabileceği popüler bir dille, çeşitlenen ve güçlenen iletişim kanalları ve medya yoluyla geniş kesimlere ulaşmakta, sağlık uzmanlarının ve akademisyenlerin yer aldığı beslenme ve sağlık programları gündelik hayatımızın adeta bir parçası durumuna gelmektedir.

Bu alanda başarılı bir örnek, 2011’de Kanal D’de ilk kez bir doktor ile birlikte her gün sunulmaya başlanan “Doktorum” programıdır. Bir tv sunucusu ve bir doktorla birlikte sunulan bu programda başka doktorlar da misafir edilmiş ve seyirciye görsel malzemelerle anlayacağı şekilde sunumlar yapılmıştır. Uzun yıllar yayında kalan ”Doktorum” programının başarısı, diğer kanallarda da benzer programlarının yapılmasının önünü açmıştır.

Hastanelerde direkt halka dönük yapılan bilgilendirici konferanslar, çeşitli internet kanalları üzerinden yapılan yayınlar artık günlük karşılaşılan etkinliklerdir.