Queen Anne Stili (1702-1714)

Queen Anne (1702-1714) döneminde mobilya üretiminde dikkate değer bir değişiklik gelişti. Bu gelişim, o dönemin ahşap işçiliğinin ileri bir düzeyini temsil ediyordu. Çünkü mobilya tarihi kaynaklarının da açıkladığı gibi ceviz ya da meşe ağacından kaplama malzeme elde edilebiliyordu ve mobilya da pahalı masif ahşap yerine kaplama kullanılabiliyordu. XVIII. yy başlarında İngiltere’de mobilya tarihinin diğer önemli bir gelişimi mobilya bacaklarında bir moda akımı gibi “cabriole” bacak stilinin kullanılmaya başlaması olmuştur. “Cabriole” stili mobilya bacağı “geriye doğru yuvarlanmış vazo şekli” ve ped gibi yumuşak hatlı ayak ile Queen Anne döneminde yayılan tipik bir sandalye stilini temsil eder: Hatta kaynaklar, Queen Anne stili bu sandalyenin Hollanda tarzı sandalyenin devrini doldurmasından ve sonrasında çok uzun süre kullanıldığından söz eder.

Ceviz kaplama döneme ismini vermiştir. Her iki stil “William and Mary ve “Queen Anne “ Kuzey Amerika’daki Kolonial stilini etkilemiştir..Quenn Anne Döneminde arkalığı, kolçakları ve ayakları hafif kıvrımlı koltuk tipleri geliştirilmiştir. Ön bacak üzerleri genellikle istiridye motifi ile bezenirdi ve ayakları toynak şeklinde sona ermekteydi. ‘Settee’ denilen iki kişilik kanepelerde oldukça meşhurdu. (İrez,1984,sy:27)

XVII. yy sonunda İngiltere’de Çin lak işi kabinetler çok tutulmuştur. Ming-döneminin kıvrımlı formları Queen Anne mobilyalarına örnek teşkil etmiştir ve Queen Anne stili İngiliz mobilya tarihinde önemli bir yer turar. Barok’un kıvrımlı formları karakteristik bir şekilde İngiliz barok’una uygulanmıştır. Ceviz popüler olmuştur. Marketöri, siyah ve kırmızı lakeli çin örneklerine göre yapılan mobilyalar bu dönemin en sevilen mobilyaları olmuştur. (İrez,1986)

Queen Anne stili Barok stilinin bir tür isme özelleşmiş tarzı gibidir. Bu dönemde genel olarak Barok sanatının kıvrımlı formlarının İngiliz Barok stiline aktarılmasında Çin Ming-döneminin kıvrımlı biçimlerinin de etki etmiş olduğu açıkça izlenmektedir. Ceviz ahşabının çok kullanılması, bir taraftan, siyah ve kırmızı lakeli Çin örneklerinden esinlenmeyi, diğer taraftan marküteri tekniği ile tasarlanmış mobilyaların çok sevildiği ve çok kullanıldığı bir dönemi tanımlamaktadır.

Queen Anne stilinde ayaklar XV. Louis stili ayakların benzeridir. Yalnız üstlerindeki kabartma ve oymalara ilk yıllarda bir ölçüde yer verilmişse de sonradan bu süslemeler tümüyle kaldırılmıştır. Kayıtlardaki dekupe biçimlendirmeler çok sadedir. Yalnız ayak kavisine uygun biçim verilmiş, bazı işlerde kayıt altları düz olarak hazırlanmış, kavisli ayağa geçişte köşelere bir takoz konulmak suretiyle uyum sağlanmıştır. Sandalye ve koltuklarda arkalıklar, arka ayağın uzantısı olarak hafif bir iç bükey kavisle yükselmiş, üstte çeyrek daire şeklinde arka

42

kayıtla birleşmiştir. Arkalık ortası çoğunluk kupa benzeri tek bir dikey parça ile bölünmüş, parçanın ortasına bazen dekupe oyma yapılmıştı (Kurtoğlu1986-Erdem,2007)

Queen Anne stili ile erken İngiliz Rönesans’ından tamamen farklılaşan bir tipe sahibiz. William ve Mary döneminde bulunan mobilyalar Jacobean ve Queen Anne stilleri arasında bağlantı oluşturdu ancak Hollanda etkileri altında, eski dikdörtgen biçimler kavisli çizgilere ve daha zarif orantılara yol açtı. Daha önce sert ve rahatsız olan sandalyeler artık insan formunun anatomisine uyacak şekilde şekillendirilmiştir (Kimerly,1912,sy 83.).

Resim 37:Quen Anne mobilya örnekleri ( Kimerly,1912,sy:84)

Kimerly (1912, sy.84) kaynağından elde edilmiş olan yukarıdaki resimler Queen Anne dönemini temsil etmektedir. İkili oturma yeri olan koltuğun sırt, oturma eteği ve bacak alınları, sandalyelerin ise yine sırt ve bacak üzerleri ve alınları marküteri tekniği ile süslenmiştir. Burada mobilyaların ahşap malzemelerinin hafifletilmiş olmalarından

43

dolayı, marküteri süslemelerinin de daha az yüzeylerde uygulandığı dikkati çekmektedir.

İngiliz Kraliyet Ailesi’nde III. William (William of Orange)’ın ardından Mary ve Hollandalı kocasının İngiliz Tahtına yükselmesi ve yönetimde çok sayıda Hollandalı bireylerin bulunması ile birlikte, öncelikle kraliyet ailesi ve yakın çevrelerinde kullanılan mobilyalarda da Hollanda etkilerinin varlığı kaçınılmaz oldu. İngiliz mobilya yapım ustaları, Hollanda etkili desenleri ve biçimleri dozunda değişikliklerle başarı ile kopya ettiler; böylece, hem William dönemi özelliklerini ve hem de Mary dönemine ait gelişmeleri sentezleyerek yeni bir stil olan William ve Mary stilini yavaş bir seyir içinde ortaya koydular.

Stil olarak gelişmiş olan William ve Mary tipi mobilyalar aslında Kraliçe Anne (Queen Anne) stilinin başlangıcını temsil etmekteydi; ancak, kendine özgü nitelikleri vardı; ahşap kaplamalar birer üslup teşkil ediyordu ve süslemelerde genel bir sadelik hakimdi. En çok meşe ve ceviz ahşapları kullanılıyordu. William ve Mary stilinin karakteristik özellikleri:

• Mobilya bacaklarının döndürülmesi,

• Dolaplara, benzeri mobilyalara, çerçevelere kemerle taçlandırılmış üst parçalar,

• Çerçevelenmiş kemerlerde kıvrımlı süsler.

Yeniçağa gelinceye kadar süsleme teknikleri olarak marküteri ya da belli oranda farkla, Boulle tekniklerinin mobilya yapımında geniş çaplı kullanılıyor olması, Yeniçağ ’da önemli farklılaşmayı ve özellikle sadeleşmeyi sağlıyordu. Süsleme tekniklerinin azaltılması ya da kullanılmaması, mobilyanın değerinden bir şey kaybettirmiyor; buna karşılık, insan bedenine daha bilinçle uyum sağlaması ve kullanıcının rahatının bilinçle düşünülür olmasına yol açıyordu. Bu kez süsleme tekniklerinde büsbütün vazgeçilmiş değildi; tam tersi olarak, mobilya gövdesinin eğimi, bacaklarının kıvrımı ya da döndürülmesi, taşıyıcı iskeletlerdeki oymalar ya da alınlıklar, kemerler gibi mobilya bölümleri her bir mobilyanın kendi yapıldığı dönemin özelliklerini yansıttığı nedenle dönemin stillerinin temsilcisi oluyorlardı.

44