Fotoğraf: 5-6 ( Bakiye USTA )
3. FERETİKO BEZİ ÇAYKARA PROJE ÖRNEĞİ PROJENİN AMACI
İlçede yaşayan 18 yaşını doldurmuş kadınlara ‘’forodiko’’ olarak adlandırılan zanaatın üretim sahasının geliştirilerek kapsamlı bir istihdam, üretilen ürünlerin satışı için geniş bir pazar ağı oluşturmak ve tüm bunların Çaykara için uzun vadede sürdürülebilirliğini sağlamak.
PROJENİN HEDEFLERİ
• Çaykarada forotiko kapsamında başlatılan üretimin sürdürülmesi...
• Üretilen ürünlerin yörenin turistik yerlerinde satışını sağlamak.
• Kadınların sürekli iş sahibi olmalarını sağlamak.
• Bölge ve ülke ekonomisine katkı sağlamak
• Bölgenin tanıtılmasının kadına yönelik istihdam ile sağlanması
• Köyden kente göçü azaltmak
• ‘’Forodiko dokumanın’’ süreklilik arz etmesini sağlamak ÇAYKARADA FOROTİKONUN YENİDEN DOĞUŞU
75 Projenin başlangıç tarihi : 14.09.2015 Projenin bitiş tarihi : 14.09.2016 Projenin süresi : 12 ay
Kordinatör : İlçe MEM Şube Müdürü Bakiye USTA Projenin hedef kitlesi : Çaykara ilçe merkezi ve köylerinde yaşayan 18 yaşını doldurmuş kadınlardır.
Proje Bütçesi : 93.150,00 Karşılayan Kurum : Bakanlık 4. SONUÇ ÖNERİLER
Bu proje ile 18 yaşını doldurmuş merkez ve köylerde yaşayan kadınlara istihdam sağlayarak, aynı zamanda bölgede pazar oluşturularak hem bölgenin tanıtılması hem de, aile ve bölge ekonomisine katkı sağlamıştır.
Bu proje başka bölgelerde de uygulanarak unutulmaya yüz tutmuş olan el sanatlarımızdan olan dokumacılığın yaygınlaştırılması, aile ve bölge ekonomisine katkı sağlaması önerilir.
KAYNAKLAR
Akpınarlı, F. ( 1996 ). Şanlıurfa Cülha Dokumacılığı. Ankara: Şanlıurfa İli Eğitim Sanat ve Araştırma Vakfı Yayınları, No:13, Kültür Dizisi 9.
Araştırma Vakfı Yayınları. No:13, Kültür Dizisi 9.
Altay, F., ( 1979 ). Kaftanlar, Yapı ve Kredi Bankası Kültür Sanat Hizmetleri, Topkapı Sarayı Müzesi:3 İstanbul, s.3.
Aytaç, Ç, ( 1982 ) El Dokumacılığı, İstanbul
Kaya, L. : YILMAZ S.( 2013 ) “ Feretiko’nun Giysi Tasarımlarıyla Canlanması” Akdeniz Sanat Dergisi, cilt 6, sayı 12
Megep., (2009). Rize Bezi (Feretiko) Dokumaya Hazırlık, Ankara Morgül, M., (2007). Liparit, Aspet, Ayane, Feretiko, Erişim:
http://www.mersintercuman.com/detay.asp?p=y871
Türkoğlu, S., ( 2002 ).” Tarih Boyunca Anadolu’da Giyim- Kuşam, İstanbul, s.9-10.”
76
Yağan, Ş.Y., ( 1978 ). Türk El Dokumacılığı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s.9.
77 RİZE BEZİ Ali Erhan BİRİNCİ
BİRİNCİ METAL VE TEKSTİL - RİZE
Rize Bezi (Feretiko), Rize ekonomik hayatına yeni bir katkı vermek için son yıllarda ısrarla üzerinde durulan bir ekonomik ürün olmasının yanı sıra, Türk El Sanatları kültürünün de önemli bir parçası olarak önem arz etmektedir. Geçmişi çok eskilere dayanan bu kültürel miras, yakın tarihte çeşitli sebeplerden dolayı cazibesini kaybetmiştir.
Cumhuriyet döneminin başlangıcında, yöre kadınlarının el emekleriyle ürettikleri Rize Bezi, Rize ekonomisine küçük çapta da olsa katkıda bulunuyordu. Toplam üretimin 15 ton seviyesine düştüğü 1960'larda, yani çayın Rize ekonomisinde baş köşeye oturmasından önce, hemen her evde bir feretiko tezgahı bulunuyordu. Şimdi önemli bir kısmı çay ekili olan alanlarda, çay ekonomisi öncesinde feretiko için gerekli ipliği elde etmekte kullanılan kenevirler ekiliyordu. Yöre için bu kadar önemli bir ürün gerek hammaddeye getirilen kısıtlamalar gerek çay ekiminin baskın çıkması, gerekse alternatif ürünlerin ilgi görmesi nedeniyle geri planda kaldı. Ancak 2003 yılında canlandırılmaya başlanan feretiko, turizm endüstrisi ile etkileşim içerisinde olup turistlerin alışverişinde özel bir yer tutmaktadır. Karadeniz Bölgesine tur düzenleyen seyahat acenteleri, tur oparatörleri, profesyonel seyahat rehberlerinin gözdesi olmuştur feretiko.
78 Kumaşlar & Gömlekler
Salon takımları & Yağlıklar
79
Çarşaflar vb. ürünlere bölgeye gelen turistlerin ilgisi oldukça yoğundur. Bölgede vaktini geçiren turistler Halk eğitim merkezleri ve özel atölyeleri ziyaret ederek alışveriş etmekte, işgücü artımına yol açarak istihdam sağlamakta.
Yüzyıllardır yörede kullanılan feretiko (sanat ürünü olan feretiko) yöre halkına iş imkanı sağlamakta, göçü bir nebze azaltmakta.
Yukarıda kısaca bahsetmiş olduğum Rize Bezi Feretiko için dokuma ipliğimizi yurtdışından temin etmekteyiz. Yıllık tüketimimiz yaklaşık olarak 10 ton. İpliğimiz yurt dışından temin edildiği için coğrafi işarette geçen “Feretiko Bezi” özelliğini taşımamaktadır.
Dokunan ürünlerin Feretiko olabilmesi için ipliğinin Rize’de ekilen kenevir bitkisinden yapılması gerekmektedir. Bölgede üretilen son kenevir ipliği araştırmalarımıza göre 1965 yılında yapılmıştır. Bu tarihten bugüne kenevir üretimi yasaklanmış ve iplik üretimi tamamen bitmiştir.
2010 yılında kenevir üretimi için tekrar canlandırılan iplik atölyesinde Karadeniz bölgesinde yetişen kenevir bitkileri kullanılarak iplik üretimi amaçlanmıştır. Gerek makinalar gerek ustalardan kaynaklanan sorunlardan dolayı iplik üretimi gerçekleşmemiş olup atölye kapatılmış olup makineler çürümeye terk edilmiştir.
*2010 Yılında kurulan 17 atölyeden biri
80
Kendir üretimini iplik olarak bile ileride dünya tekstiline kazandırmış oluruz. Bu ürünü elde ettikten sonra, tekstil üretimi kendiliğinden gelişecektir. Yan sanayide kendiliğinden Rize’de gelişecektir. Rize’de bunu yapabilecek kapasite vardır. Bir örnek vermek gerekirse, bu konuda Gaziantep ilimizde GAP kurulmadan önce iplik üretimi yoktu. Kurulduktan sonra, artık bu ilimiz en büyük iplik üretim merkezi haline geldi, böylece tekstil ve yan sanayisi gelişmiş oldu. Bölgemizde sulama derdi diye bir sıkıntımız da yok.
Bolca yağmur alan bölgemiz, bu üretim için ideal. Yetkililerden isteğimiz, kendir üretim alanlarının kurulması, iplik üretiminin yapılacağı bir iplik üretim fabrikasının bölgemiz’de kurulmasıdır.
Kısaca bu bölgede yetişen iplik ile yapılacak ürünlerin piyasası hazır ve talep ediliyor ise iplik yapımı için şartlar olgunlaştırılıp tekrar bölgede üretime başlamak gerekmektedir. Biz kenevir ipliği tüketicileri olarak üzerimize düşeni yapmakta hazırız.
81
AYANCIK DOKUMALARI