Proje Değerlendirme ve Gözden Geçirme Tekniği (PERT)

PERT Tekniğinin Tanımı ve Gelişimi

PERT Đngilizce “Program Evaluation and Review Technique” kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. Bu kavram dilimize “Program Değerlendirme ve Gözden Geçirme Tekniği”

adıyla geçmiştir. Bu teknik çeşitli biçimlerde tanımlanmıştır.

Projenin zamanında bitirilmesi ve eldeki kaynakların planlanması için kullanılan çağdaş planlama ve kontrol yöntemleri arasında en önemlilerinden biri olan PERT; üretimdeki gecikmeleri, takılmaları ve çeşitli çalışmaları en düşük düzeye indiren, işin bütününün çeşitli parçalarını eş güden ve eş zamanlayan, projelerin tamamlanmasını hızlandıran bir yöntemdir (Demir ve Gümüşoğlu 1994).

1957 yılında gelişen ihtiyaçlara cevap vermek üzere Amerika birleşik Devletlerinde projelerin faaliyet süreleri ve bunların sürelerinin kısaltılması üzerine çalışmalar yapılmaya başlanıp, 1958 yılı başında “US Navy Special Project Office” adlı bir büro kurularak planlama ve kontrol için yardımcı olacak çareler araştırılmaya başlanmıştır. Çalışmalar büyük gelişmeler kaydederek 1958 Temmuzunda şimdiki PERT tekniği diye anılan metod tamamlanmış ve Ekim 1958’de deniz balistik roketlerinin geliştirilmesinde kullanılmıştır. PERT tekniği sayesinde Polaris Roketi Çalışmaları hedeflenenden iki yıl önce tamamlanmıştır (Çetmeli 1982). Günümüzde işletmelerde bilgisayarların kullanılması ile PERT tekniği büyük ölçekli ve uzun vadeli yatırımların planlanması, kapasite dengelenmesi ve maliyet kontrolü gibi birçok işin yapılmasında uygulama alanı bulmuştur.

PERT Tekniğinin Özellikleri

PERT tekniği şebeke planlama teknikleri içinde sık karşılaşılan karmaşık ve büyük ölçekli projelerin planlama, programlama ve kontrolünde en yaygın biçimde kullanılan, olasılıklara dayalı olarak faaliyet sürelerinin hesaplanması açısından farklık ortaya çıkaran, mevcut tekniklerin yetersizliklerini ortadan kaldıran bir proje planlama yöntemidir (Barutçugil 1988).

Eğer faaliyet süreleri belli olmayan faaliyetler kritik yörünge üzerinde ise, artık yatırımın tamamlanma süresinin bile tayini mümkün değildir. Bu hallerde yatırımların planlanması PERT tekniği ile yapılmalıdır. Çünkü bu teknikte belirsiz süreler, olasılıklar hesabına göre hesaplanabilmekte ayrıca düğüm noktaları ile yatırımın toplam süresinin programa göre yüzde kaç olasılıkla tamamlanabileceği de bulunabilmektedir. PERT tekniği, süreleri tam bilinemeyen faaliyetlerin programda göz önüne alınmasını sağladığından kapsamı kritik yörünge metoduna nazaran daha geniştir (Çetmeli 1982).

PERT tekniği projenin ya da eldeki işin daha düzenli bir biçimde tamamlanmasını sağlar.

Đşletmeleri, projelerdeki olumlu olumsuz gelişmelerden haberdar edip ortaya çıkan çeşitli sorunlara dikkati çektiğinden bu teknik bir haberleşme aracı özelliğine sahip olup projeleri zamanında bitirmek için kullanılan yöntemler arasında en önemli tekniklerden biri hatta en önemlisidir (Levin ve Kirkpatrick 1973).

PERT Tekniğinin Yararları

PERT tekniğinin yararları aşağıdaki şekilde maddeler halinde özetlenebilir:

1. Genel itibari ile PERT tekniği tecrübe birikiminin eksik ya da hiç olmadığı ve ayrıca belirsizliğin yoğun olduğu projelerde kullanım imkanına sahiptir.

2. Bu yöntem uygulama aşamasında kesin uyulması gereken kritik faaliyetleri ve bunların sürelerini ortaya koymaktadır. Kritik faaliyetlerin saptanması sonucunda önemli olan bir grup faaliyete dikkat çekmekte, böylece daha etkin bir planlama ve denetime olanak sağlamış olmaktadır (Barak 1999).

3. Bu tekniğe göre çizilen şebeke, işlemlerin sırasını açık bir şekilde göstermekle kullanıcının görsel olarak projeyi izlemesini sağlamaktadır (Barak 1999).

4. Bir ya da daha fazla projenin aynı anda ve istenen ayrıntıda planlama ve denetiminin yapılmasına olanak sağlar. Çok değişik konu ve kapsamda proje PERT tekniği ile planlanabilir (Barak 1999).

5. Bu tekniğin bilgisayarda uygulanabilme imkanına sahip olması çok karmaşık ve çok büyük projelerde etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamaktadır (Demir ve Gümüşoğlu 1994).

6. PERT/Maliyet ile değişik proje bitirme tarihlerine ilişkin toplam proje maliyetleri hesaplanarak en düşük toplam maliyetli proje planı seçilebilir (Barak 1999).

7. Projenin uygulanması sırasında güncelleştirmeye önem verilerek projenin zamanında gerçekleştirilebilmesi için planda ortaya çıkacak aksaklıkları görme imkanı verir. Böylece proje yönetiminden sorumlu kimselerin aksayan noktaları düzeltici yönde kararlar almasını sağlar (Barak 1999).

8. PERT ile yöneticiler bir projenin toplam tamamlanma ve bitiş süresini kolaylıkla hesaplayabilmektedir. Temel amacı proje planlama ve kontrolünü kolaylaştırmak, projede yer alan boş zamanları tespit ederek ortadan kaldırmak ve projeyi önceden planlanan zamanda bitirmeye çalışmaktır (Tekin 1993).

9. Yöneticinin sorumlu olduğu alanlarda, faaliyetlere doğru bir yön vermesi ve zamanında doğru karar alabilmesi için gerekli bilgiyi zamanında alması gereklidir. Bu amaçla bilgilerin elde edilmesi ve geliştirilebilmesinde sistematik bir yol takip eden PERT tekniği, yönetimin geliştirilmesinde önemli bir rol oynar (Gülerman 1970).

10. PERT tekniği, kullanıcısının vereceği kararlar üzerinde etkisi olabilecek bütün faktörler ve düşüncelerle ilgili bilgileri sağlamaya yarar. Karar vermede çok yararlı ve yardımcı bir araçtır (Levin ve Kirkpatrick 1973).

PERT Tekniğinin Kullanım Alanları

Askeri projelerde kullanılmak üzere geliştirilen PERT tekniği artık işletmecilikte ve hemen hemen her alanda kullanılabilir bir teknik haline gelmiştir. Günümüzde imalatta inşaata, reklamdan araştırma geliştirmeye kadar bir çok alanda kullanılmaktadır. En çok kullanım alanları şunlardır (Barak 1999);

1. Askeri mobilizasyon ve stratejik taktik planlamasında, 2. Araştırma geliştirme projelerinde,

3. Her türlü yapı ve bakım projelerinde,

4. Bilgisayar programlarında, elektrik sistemlerinin montajı ve test edilmesinde, 5. Dağıtım planlaması ve maliyetlerin düşürülmesinde,

6. Yeni mamul tasarımı, üretimi, pazarlaması, yeni sistemlerim işletmeye alınması, programlanması ve izlenmesi süreçlerinde,

7. Uzay projelerinin tasarımında, 8. Gemi ve uçak yapımında,

9. Bina, otoyol, köprü gibi projelerin planlanmasında, 10. Fabrika düzeni ve üretim sürecinin tasarımında,

11. Büyük ve karmaşık yatırım projelerinin hazırlanması ve değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

Özellikle orman kaynaklarının planlanmasında ve yönetiminde çok boyutlu karar verme metotlarından yararlanılmaktadır. Bu tekniklerden biri olan PERT tekniği ile ormancılıkta pek çok iş akışını zaman ve maliyet açısından planlamak mümkündür.

PERT tekniğinin ormancılık faaliyetlerinde kullanıldığı alanlar şunlardır (Erkan 1988):

1. Amenajman planlarının düzenlenmesinde,

2. Düzenlenen amenajman planları için tüm plan periyodunu içeren uygulama planlarının yapılmasında,

3. Đşletmeler için yıllık üretim planları yapımında, 4. Ağaçlandırma projelerinin gerçekleştirilmesinde,

5. Orman köylerine verilen kredilere ilişkin proje kontrol ve denetiminde, 6. Çeşitli yol ve diğer transport tesis ve taşıtlarının proje uygulamalarında, 7. Hizmet binası, fabrika, atölye ve garaj gibi çeşitli inşaatların yapımında, 8. Ulusal park çalışmalarının uygulanmasında,

9. Fidanlık faaliyetlerinin planlanması çalışmalarında kullanılmaktadır.