Turist rehberliği, yeterli bir bilgi birikimi ve eğitimle birlikte çok çeşitli becerilere sahip olmayı gerektirmektedir. Rehberler, her konuda bilgi sahibi olmanın yanı sıra, iyi bir yönetici, iyi bir kültür adamı, iyi bir psikolog, iyi bir diplomat, iyi bir animatör, iyi bir anlatıcı ve iyi bir çevirmen olmak durumundadır (Ahipaşaoğlu, 1997, Tetik, 2006) Ülkenin turizm elçisi olarak adlandırılan turist rehberlerinin eğitimlerinden önce belli başlı özelliklerine dikkat edilerek seçilmesi gerekmektedir. Gereken özellikleri taşıyan turist rehberi olacak kişiler gerekli eğitimi daha sonra almalıdır (Güzel, 2007, s.12).
Profesyonel turist rehberlerinin sahip olması gereken özellikler şu şekildedir; 1.Kişilik Özellikleri (Güzel, 2007, ss.12-19)
Etkin İletişim Becerisine Sahip Olma Misafirperverlik
Konuşma ve Espri Yeteneği
Sevgi, Saygı, Hoşgörü ve Dürüstlük Kendine Güven ve İstek
26 Sorumluluk Sahibi
İş Ahlakı Bilinci
Adil Olma
2.Bilgi (Tetik, 2006, ss.52-55) Yabancı Dil Bilgisi
Genel Kültür Bilgisi
Diğer Kültürler ve Yöre Hakkında Bilgi İlkyardım Bilgisi
3. Beceriler (Tetik, 2006, ss.55-63, Güzel, 2006, ss.12-19) Anlatım Becerisi
İletişim Becerisi Yorumlama Gücü
Espri Yapabilme Becerisi
Organizasyon Yapabilme Becerisi Koordinasyon Sağlama Becerisi Sorularla Başa Çıkabilme Becerisi Yenilikleri İzleyebilme
Aniden Gelişen Durumlarla Baş Edebilme 4. Fiziksel Görünüm
Polat (2001, s.24) yapmış olduğu literatür taraması sonucunda ise profesyonel turist rehberinin sahip olması gereken özellikleri daha ayrıntılı bir şekilde sıralamıştır. Polat’ın yapmış olduğu sıralama şu şekildedir;
27 Rehber tura çıkmadan önce iyi bir plan ve hazırlık yapmalıdır. Eğer iyi bir hazırlık yaptıysa, kendine güvenli ve istekli olacaktır. Kendine güven ve istek de başarıyı getirir (Snell, Carpenter, 1992, s.27 aktaran Polat, 2001, s.24).
Bir rehberin iyi bir görünümü olmalı, etkileyici tavır ve davranışlara, güzel giyime, pozitif kişiliğe ve iyi ses tonuna sahip olmalıdır (Doswell and other contributers, 1979, s.66 aktaran Polat, 2001, s.24 ).
Rehber iyi bir hikayeci (narrator) olarak da kabul edildiğinden meslekten başka ansiklopedik bilgisi de olmalıdır. En az bir yabancı dili çok iyi ve rahat bir şekilde konuşmalıdır. Sesin tonuna hakim olmalı, iyi bir hitabet yeteneğine sahip olmalıdır. Bir rehber asla politik ve dinle ilgili taraflı konuşmalar yapmamalıdır. Dini inançla ilgili konularda daha duyarlı ve taraşız olmalıdır. Taraflı olmamalı ve konunun hassasiyetini unutmamalıdır.
Görev sırasında turistin veya turistlerin yanında uygun bir yer seçmeli, arabanın önünde oturmalı, gerekmedikçe turistlere sırtını dönmemelidir.
Gruptaki turistlerin isimlerini olabildiğince çabuk öğrenmeli, onlara isimleriyle hitap etmeli ve grubun dikkatini toplayabilmesi açısından, karşısındaki kişinin gözünün içine bakarak hitap etmelidir.
Nazik ve ciddi olmalıdır. Bilgiçlik taslamamaya dikkat etmelidir ve gerekirse bir konuyu kendisinden daha iyi etüt etmiş uzman turiste söz hakkı vermesini bilmelidir.
Sofra ve salon bilgilerine aşina olmalıdır.
Randevu saatlerine çok önem vermeli, randevulara ölçülü oranda erken gitmelidir.
28 Gezi programının hazırlanmasında ve uygulanmasında inisiyatifi elinde tutmalıdır. Turistin yapısını, eğilimini, nereden gelip, nereye gideceğini, neler görmüş olduğunu dikkate almalıdır.
Turistlerin otelde, pansiyonda, gezide, alışverişte gereken yardımı gösterir. Rehberler bir konsolos gibi her yönden ülkesini temsil ettiğinin bilincinde olmalıdır. Dozunu kaçırmadan ve asla belli etmeden memleketi yararına propaganda yapabilme sanatını bilmelidir.
Mutlaka dürüst davranmalıdır. Kötü izlenimlere olanak vermemelidir. Kişisel yararını, kişisel çıkar haline getirmemelidir.
Turistlerle medeni ölçüde haberleşmek fırsatını kaçırmamalıdır. Yılbaşı ve bunun gibi günlerde hatırlamaya çalışmalıdır. Mektup ve tebriklere mutlaka cevap vermelidir. Arkadaşlık yaptığı turistler için kısa bir adres defteri tutmalıdır (Crick, 1992, s.142 aktaran Polat, 2001, s.24).
Herhangi bir konu hakkında turistin sorduğu konunun cevabı bilinmiyor veya hatırlanmıyorsa araştırmak için izin istemeli, gereğinde cevap kendisine mektupla bildirilmelidir.
Turist rehberi mesleğini severek yapmalıdır. Rehber turistin fikirlerine saygı duymalı, turisti dinlemeli, sözünü kesmemelidir.
Bir rehber, eğer bir şeyler yanlış giderse asla paniklememelidir. Eğer turistlerde güven oluşturmuşsa, onlar sakin ve sempatik yaklaşırlar. Onlara ayrıca bu yanlışlığın nasıl ve neden ortaya çıktığını ve nasıl düzeltileceğini açıklamalıdır” (Snell, Carpenter, 1992, s.27 aktaran Polat, 2001, s.24).
Turist rehberi, kendisinin de grubun bir parçası olduğunu vurgulamalı, grupla birlikte aynı amaç için toplanmış olduğunu gruba hissettirmelidir.
29 Sezgi gücü ve algılama düzeyi yüksek olmalıdır. Turistin gereksinimlerini fark edip, bunlara zamanında ve yerinde cevap verebilme büyük önem taşır.
Rehber grupta karar veren durumundadır. Bu kararlar anlaşılır olmalıdır. Rehber kararlılığını net olarak ifade etmelidir.
Rehber her yönden objektif olabilme özelliğini saklamalıdır. Mantıklı kararlar almalı ve duyguları ile hareket etmemelidir. Ayrıca, sadece grubun belli bir kesimi ile ilgilenmeyip, grubun tümüyle sözle olmasa da gözle iletişim kurabilmelidir.
Turist rehberi, sorunları yöntemli ve mantıklı yollarla ele alabilmelidir. Profesyonel Turist Rehberleri, bir acentaya bağlı olarak çalıştığına göre işverenine bağlı olmalıdır. Seyahat acentasının çıkarlarını önde tutmalıdır.
Turist rehberi eğer teknik bir alet kullanıyorsa, bunun nasıl çalıştığını bildiğinden emin olmalıdır (Snell, Carpenter, 1992, s.27 aktaran Polat, 2001, s.24). Örneğin ören yerlerinde bir noktayı göstermek amacıyla lazer ışık kullanacaksa bunun nasıl kullanıldığını bilmelidir.
Grupla ilk karşılaşma ve tanışmanın yeri biçimi ve zamanı, rehberin kendini kabul ettirmesinde rol oynamaktadır (Güler, 1978, s.61 aktaran Polat, 2001, s.24)
Profesyonel Turist Rehberleri turistlerle birebir iletişim halinde olan turizm elemanlarıdır. Rehber sadece birey olarak kendisini değil ülkesini de temsil eden kişi olarak turistlerle iletişim kurmaktadır. Bu nedenle rehberin nitelikli olması önem arz etmektedir. İyi bir turist rehberinin bu özelliklerin çoğuna sahip olması gerekmektedir.