Polis Mesleğinde Kişilik ve Kişilik Araştırmaları

Polislik mesleği üyeleri arasında adeta bir kader birliği vardır. Aynı tehlikelere maruzdurlar, aynı sorunları göğüslemek zorundadırlar, ayni sisteme tabi olarak tayin, atama ve terfi sürecinden geçmektedirler, ayni işi yaptıklarından her zaman ayni kişilerle muhatap olmak durumundadırlar. Hal böyle olunca birbirlerinden etkilenmenin yanı sıra, kendilerini birbirlerine muhtaç bir konumda da hissederler. Bunun sonucunda da; polis rolünün gerekleri ve özellikleri polisin bakış acısını şekillendirir.

Doğal olarak bu, tüm polislerin aynı kişilik yapısına sahip olduğu anlamına gelmiyor. Ancak bu sosyalleşme süreci sonunda poliste bir takım belirgin ve ortak özellikler oluşturmaktadır (Azmaz, 2006) Ülkemizde ve dünyada polislik mesleği ile ilgili yapılmış bir takım araştırmalar mevcuttur. Psikolojik testlerin ve kişilik envanterlerinin polis adaylarının seçimi ve elenmesinde kullanılması çok uzun bir geçmişe sahiptir. Bu araçların birincil kullanılış nedenleri davranışsal, psikolojik ya da disiplin suçları açısından yüksek risk taşıyan, psikopatolojik durumu açısından polislik mesleğine uygun olmayan iş başvurusu yapmış polis adaylarının elenmesi ile meslek yaşamında ortaya çıkabilecek olumsuz durumların olasılığını kullanılan psikolojik personel seçim testleri ile azaltmaktır. Buna ek olarak kişilik envanterleri ile polislik mesleğinin icra edilmesine engel olabilecek negatif karakterlerin tanımlanmasını ve örnek polis performansı ile ilişkili pozitif polis profilinin tahmin edilmesini sağlamaktır. Bu durum özetle kamu hizmeti alanında, polis seçimlerinde potansiyel çok iyi adayların seçilmesine karşı yüksek riskli adayların elenmesi sürecidir (Chibnall, 2003).

Polis seçimi ile ilgili araştırmaların bir bölümü başarılı polislerin kişilik özelliklerini belirleme ve ölçüm yapma üzerine ya da polisliğin temel mesleki nitelikleri üzerine odaklanmıştır. Bağlılık, dürüstlük ve zeka gibi bazı kişilik özellikleri sıklıkla literatürde yer alırken polis seçiminde kişilik testlerinin yararları üzerinde de durulmuştur (Sanders, 2008 ). İlk olarak 1916’ da Amerikan Polis Departmanı polis seçim süreçlerinde psikolojik testleri kullanmıştır. Muhtemelen polislik mesleğinde, adaylar arasında mesleğe uygun olan ve olmayanların ayırt edilmesi diğer bütün mesleklerden daha önemlidir.

40

Bununla birlikte başarılı polisi ölçmek zordur. Çünkü polisin rolü ve işlevinin anlaşılması itfaiye gibi diğer kamu hizmeti veren mesleklerden çok daha zordur. Hogan tarafından 1971’de yapılan ilk çalışmada Kaliforniya Kişilik Envanteri (CPI) kullanılarak Maryland Eyaleti Polis Akademisinden 141 kişilik örneklem grubu ile yapılan çalışmada yüksek puan alan polislerin iddiacı, örgüte bağlı ve karmaşık olmadığı kadar erkeksi ve doğal oldukları bulunmuştur. Benzer bir çalışma, yüksek puan alan Chicago polislerinden genç, evli, dengeli bir geçmişe sahip oldukları ve sosyalleşmelerinin iyi düzeyde olduğunu gözlenmiştir (Hogan, 1971).

Bir başka araştırmada ise (Sanders, 2008), örneklem 96 polis memurundan oluşmuştur. Polis memurlarının, seçimi konusunda hangi kişilik özellikleri iyi polisi açıkladığını ortaya koymaktır. Yaş ve tutum kişilik özelliklerine göre, iş perfomans ölçüleri anlamlı farklılaştığı görülmüştür. İşine önem vermeyen, görevinde başarısız olan polislerde kişilik ölçümleri anlamlı bir şekilde, negatif yönde farklılaştığı görülmüştür. Yaşın verdiği olgunluğun, kişilik puanlarını pozitif yönde etkilediğini, bununda iş performasını anlamlı pozitif yönde etkilediği görülmüştür.

Barcelona Üniversitesinde yapılan bir başka araştırmada ise (Forero, 2009); polislerin kişiliği ve davranışları uzun bir süreçte incelenmiştir. Bundan dolayı boylamsal bir çalışma yapılmıştır. Çalışmada 2010 polis personeli örnekleme alınmıştır. Bu örneklemde polisler okuldan başlanarak, mesleki süreçlerine kadar incelenmiştir. Bu süreçte kişilik farklılığı oluşuyor mu? Evet yapılan araştırmada %27 civarında değiştiği görülmüştür. Kişiliğin farklılığı davranış ve iş performansı üzerine etkisinin de %60 civarında olduğu görülmüştür. Sonuçta polis okulunda alınan eğitimin ve mesleki sürecinde değişen kişiliğin iş perfonması üzerine etkili olduğu görülmüştür.

Bir başka çalışmada (Detrick, 2004) Saint Lois Üniversitesinde, NEO PI- R kişilik envanteri uygulanarak, polis seçimindeki uygulanabilirliği araştırılmıştır. Örneklem olarak da 62 polis personeli seçilmiştir. Polis seçiminde, kişilik envanterinin uygulamasının polis seçiminde yararlı olduğu görülmüştür. Polis okuluna alınmadan önce uygulamadan çıkan sonuçlara göre, polis adayları polis okulu sürecinde izlenmiştir. Polis mesleğinde heyecanlı ve istekli öğrenciler, akademik anlamda daha başarılı olduğu görülmüştür. Beş faktör kişilik envanterinde dışadönük ve gelişime açık puanında pozitif yönde

41

oldukları görülmüştür. Duygusal tutarsızlık puanı yüksek çıkan öğrencilerin de bu süreçte, daha disiplinli olmaya çalışan ve fiziksel eğitimlerde daha pasif kaldıkları görülmüştür. Okula devamda ise, duygusal tutarsızlık puanı yüksek olan polislerin daha fazla, devamsızlık yaptığı görülmüştür. Silah atış yeterlilik derslerinde ise dışadönük ve sorumluluk sahibi polislerin daha başarılı olduğu görülmüştür.

Türkiye’de yapılan çalışmalar kısıtlıdır. Sosyodemografik özellikler içine alınmadan, sadece polislerin temel kişilik özellikleri ortaya konulmuş bir araştırma mevcuttur (Gültekin, 2009). Ancak yapılan bu çalışmada sadece Polis Meslek Yüksek Okulundan yeni mezun olmuş polis memurları üzerinde yapılmıştır. Akademi, POMEM okullarından mezun olan polisler araştırmaya dahil edilmemiştir. Bu da polislerin temel kişiliğini belirlemesi konusunda dar kapsamlı bir araştırma sunmuştur. Aşağıda bu araştırmanın sonucu verilmiştir Polis adaylarının cevaplandırdıkları IPIP-NEO kişilik envanterine göre elde edilen temel kişilik özelliklerinden duygusal dengesizlik özelliğinin ortalaması 2.61, dışadönüklük özelliğinin ortalaması 3.55, değişime açıklık özelliğinin ortalaması 3.44, uyumluluk özelliğinin ortalaması 3.44 ve sorumluluk özelliğinin ortalaması 3.84’dür. Temel kişilik özelliklerinden en düşük ortalamaya sahip özellik duygusal dengesizlik özelliğidir. Araştırmaya konu olan polislerin duygusal dengesinin daha iyi olduğu görülmüştür. Ancak duygusal dengesizlik özelliği düşerken polislerin açıklık özelliğinin, sorumluluk özelliğinin ve uyumluluk özelliğinin anlamlı, olumlu yönde ve düşük düzeyde de olsa yükseldiği görülmüştür (Gültekin, 2009).