3. GEREÇ (HASTALAR) VE YÖNTEM
3.4 PET/BT Görüntülerin Değerlendirilmesi
PET/BT görüntüleme tek merkezde yapıldı ve tek bir iş istasyonunda değerlendirildi.Hastaların MIP (Maximum Intensity Projection) imajları ile birlikte, atenüasyon düzeltilmesi uygulanmış (Atenüation Corrected: AC) ve atenüasyon düzeltilmesi yapılmamış (Non-atenüation corrected: NAC) görüntülerin sagittal, koronal ve transaksiel eksenlerdeki kesitleri Syngo MM Workplace iş istasyonlarında incelendi.
PET, BT ve PET/BT füzyon görüntüleri ayrı ayrı gözden geçirilerek kalitatif ve kantitatif olarak değerlendirildi. Kantitasyon amacıyla artmış FDG tutulumu gösteren alan üzerinde 3 boyutlu ilgi alanı çizilerek,maksimum standart uptake değeri (SUVmax),ortalama standard uptake değeri (SUVmean),Metabolik tümör hacmi (MTV) ve Total Lesion Glycolisis olarak bilinen TLG (SUVmean x MTV) değerleri iş istasyonu bilgisayarında bulunan yazılım ile hesaplandı
Hesaplamalar yapılırken; Literatürde %41 threshold-eşik değer ile optimal sonuçlar bildirildiğinden maksimum aktivitenin izlendiği alandan dijital ortamda iş istasyonundaki programda mevcut eşik değer-threshold ayarı %41 - MTV ve TLG değerlerinin hesaplanması için maksimum SUV’un %41’i eşik değer olarak kullanıldı.Literatürde bu düzeye dair optimal sınuçlar alındığına yönelik çalışmalar mevcuttur(88).
3.5 MRG Görüntülerinin değerlendirilmesi
Görüntüler arşiv sisteminde (PACS) kaydedilerek, ADC haritaları üzerinden ölçüm yapılabilecek ayrı bir iş istasyonunda değerlendirildi (Leonardo iş istasyonu, Siemens). ADC haritaları üzerinden elde edilen parametreler iki gözlemci tarafından değerlendirildi.
T2 ağırlıklı görüntülerden anatomik bilgi elde edilmesinde ayrıca diffüzyon ağırlıklı görüntüleri değerlendirirken tümoral lezyonun lokalizasyonunun belirlenmesinde yararlanıldı. ADC ölçümleri yapılmadan önce b=50 sn/mm² ve b=800 sn/mm² değerlerinden elde olunan difüzyon ağırlıklı görüntüler incelenerek ölçüm yapılacak lokalizasyonlar belirlendi. Her ölçüm için, b800 görüntülerde hiperintens izlenen görünümün ADC haritası üzerinde karşılık gelen lokalizasyonuna sirküler şekilli ROI (region of interest, ilgi alanı) yerleştirildi. Görüntüleme sonucu elde edilen ADC ölçümleri cihaz tarafından otomatik olarak oluşturulmuş ADC haritaları üzerinden, lezyon konturları dikkate alınarak, kitlelerin solid kesimlerinden yapıldı. Lezyonda görsel olarak en belirgin difüzyon kısıtlanan kesimden ADCmin değerleri ölçüldü. ADCmean değerleri hesaplanırken ise kitle lezyonunun boyutu ayrıca heterojenitesi göz önüne alınarak 3-5 kez ölçüm yapıldı ve bunların ortalaması alındı. Kistik ve nekrotik komponentler ROI alanına dahil edilmedi. ROI’ ler dairesel olup her bir lezyon için yüzey alanı 0.2-0.6 cm² idi.
Ayrıca 5 cm’den büyük kitlelerde ADC ölçümü 5 farklı solid alandan ölçülüp ortalaması alınmıştır.ADC haritalamadaki gürültü/artefaktlar nedeniyle oluşabilecek problemleri minimalize etmek için de spinal kord ADC ölçümü yapılarak oranlama yapılmış olup semikantitatif değerlendirme imkanı sağlanmıştır.
43
3.6. İstatistiksel Analiz
Çalışma grubuna dahil olan olguların detaylı demografik özellikleri, klinik bilgileri,biyopsi ve patoloji sonuçları, Kitle ve Lenf noduna ait PET/BT parametreleri, MRG parametreleri, DAG parametreleri,Akciğer volümleri ve amfizem oranları ayrıntılı olarak kaydedildi.
İstatistiksel analizler SPSS 23.0 (Statistical Package for Social Sciences, 23.0) bilgisayar paket programında yapıldı.
Kitle ve Lenf noduna ait BT tetkikindeki HU değerleri,PET/BT parametreleri
(SUVmaks,SUVmean,TLG,MTV), Sinyal özellikleri (SI/STIR;b50;b800), DAG parametreleri (ADCmin,ADCmaks,ADCmean, rADC), Akciğer volümleri ve amfizem oranları arasındaki korelasyonu değerlendirmek için normal dağılıma uymayan özelliğe sahip değişkenler Spearman korelasyon katsayısı kullanılarak analiz edildi. P değeri 0.05’den küçük olduğunda saptanan farklılıklar anlamlı kabul edildi.
Akciğer kanserli olgularda;histopatolojiyi öngörmede SUV ve ADC değerleri arasındaki istatistiksel olarak anlamlı farkı tespit etmek için Kruskal Wallis testi yapılmıştır.
Normal dağılıma uymadığı için Spearman korelasyon testi yapılmıştır. Korelasyon katsayıları 0–0,20 zayıf, 0,21–0,40 kabul edilebilir, 0,41–0,60 orta, 0,61–0,80 güçlü, 0,81–1,00 çok güçlü olarak değerlendirilmiştir.
44
4.BULGULAR
Çalışmamıza 34 hasta dahil edildi.34 hastaya ait 38 lezyon (nodül/kitle) ve 21 lenfadenopati olmak üzere toplam 59 lezyon değerlendirildi.Hastaların yaş ortalaması 64,95 ± 7,31 idi. Hastalarımızın 33’ü (%97,1) erkek ;1 tanesi (%2,9) kadın cinsiyet idi.
Grafik(1 ) : Olguların cinsiyet dağılımı
Grafik (2) : Olguların yaş özellikleri
N Minimum Maksimum Ortalama Standard Sapma Yaş 34 50 79 64,95 7,319 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Ekse n B aşl ığ ı
Yaş
Erkek Kadın Total
Sayı 33 1 34 % 97,1 2,9 100,0 0 20 40 60 80 100 120 Ekse n B aşl ığ ı
45 Olgularımızdan 1’i (%2,9) daha önce akciğer adenokarsinomu tanısı nedeniyle sağ üst
lobektomi işlemi geçirmiştir.Diğer 33 hastamız (%97,1) ise akciğer dokusuna yönelik herhangi bir cerrahi işlem geçirmemiştir (Wedge rezeksiyon,segmentektomi,lobektomi,pnomonektomi gibi).
Tablo (6): Olguların akciğer operasyonu öyküsü dağılımı
Operasyon Öyküsü Sayı % Var 1 2,9 Yok 33 97,1 Total 34 100,0
Hastaların 4’ünde (%11,7) daha önce kendisinde ya da 1.derece akrabasında akciğer kanseri tanısı konmuştur.Kadın hastamız (%2,9) dışında 33 erkek (97,1) olgunun tümünde sigara öyküsü mevcuttur.Sigara paket yılı ortalama 50,14 ± 17,44 olarak hesaplandı. Kliniğimize yönlendirilen olguların epikrizine yönelik yapılan değerlendirmede tanısal inceleme işlemi esnasında aktif sigara kullınımı mevcut hasta 24 iken (%70,5) 10 hastamız (%29,5) sigarayı ya hiç kullanmamış (kadın hasta) ya da en az 3 ay süre olmak üzere bırakmıştır.
Tablo(7) : Aktif sigara içiciliği durumu
Aktif sigara içiciliği
Sayı % Var 24 70,5 Yok 10 29,5 Total 34 100,0
46
Grafik (3) : Olguların sigara paket yılı bilgiler
Hastalarımızın tanısal işlem-tetkik esnasındaki aktif şikayetlerinde ;ilk 3 sırada sırasıyla öksürük (% 36,8) ,nefes darlığı (%15,8) ve hemoptizi (%13,2 ) yer almaktaydı.
Grafik (4 ) : Olguların tanı esnasında aktif şikayet durumu
0 20 40 60 80 100 120 140 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 Sigara Baş ağrısı Denge kaybı Göğüs ağrısı Hemoptizi Kilo kaybı Nefes darlığı Öksürük Sağ omuz ağrısı Ses kısıklığı Sırt ağrısı
47 Hastalarımızdan 15’ine (%44,1) Transtorasik İnce İğne Aspirasyon (TTİAB) işlemi
ile, 13’üne (%38,2) Bronkoskopik bakı ve biopsi ile,4’üne ( %11,7) pulmoner cerrahi işlem ile (wedge rezeksiyon ya da lobektomi), 1’ine (%2,9) metastazektomi ile (serebellar
metastazektomi),1’ine (%2,9) kemik tru-cut biopsi işlemi ile histopatolojik olarak akciğer kanseri tanısı konmuştur.
Grafik (5):Çalışma grubumuzdaki hastalarda patolojik materyal elde olunma yöntemleri
Hastalarımızın tanı esnasında 21’inde (%61,7) lenfadenopati mevcut iken;sistemik metastazın (kemik,visseral organ,kranial) izlendiği hasta sayısı 15 ( %44,1) idi.Sistemik metastazlara dair parametre tayini ya da korelasyon değerlendirilmesi yapılmadı.
Tablo (8):Tanı esnasında mediastinal ya da hiler lenfadenopati varlığı
Tanısal İşlem Sayı
TTİAB BRONKOSKOPİK BAKI VE BİOPSİ CERRAHİ REZEKSİYON SEREBELLAR METASTAZEKTOMİ TRU-CUT KEMİK BİOPSİSİMediastinal ya da Hiler Lenfadenopati Varlığı
Sayı %
Var 21 61,7
Yok 13 38,3
48
Tablo (9):Tanı esnasında sistemik metastaz varlığı
Sistemik metastaz Sayı %
Var 15 44,1 Yok 19 55,9 Toplam 34 100,0
Çalışma hastalarımızın tümüne ait arşivimizde yer alan PET/BT ve Tüm Vücut Diffüzyon MRG görüntüleri dışında 19 olguda (%55,8) tanısal işlem-tetkik esnasında maksimum 4 hafta önceki bir tarihte olmak üzere Kontrastlı Toraks BT/Toraks Anjio BT görüntüsü mevcut idi.
Histopatolojik tanı amaçlı yapılan işlemler sonucu değerlendirilen patolojik preparatlara göre ;34 olguya ait 38 lezyondan; 18 tanesi (%47,3) Adenokanser,10 tanesi(%26,3) Yassı Hücreli Karsinom (SCC),6 tanesi(%15,7) Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri (KHDAK),3 tanesi(%7,8) Küçük Hücreli Akciğer Kanseri(KHAK),1 tanesi (%2,6) ise KHAK+SCC şeklinde sonuçlanmıştır
Tablo (10) :Akciğer kanserli çalışma grubu hastalarımızın histopatolojik tiplerine göre dağılımı
Hastalarımıza ait akciğer kanseri lezyonlarının (malign nodül ya da kitle) PET/BT ve Diffüzyon MRG ile değerlendirilmesi sonucu lob ve segment yerleşimi/dağılımı tablo 12 deki gibidir. Malign nodül / Lezyonlardan 37 tanesi (%97,3) solid özellikte iken 1 tanesi (%2,7) semi-solid özellikte idi.
Patolojik Tanı Olgu Sayısı %
SCC + KHAK 1 2,6 ADENOCA 18 47,4 KHAK 3 7,9 KHDAK 6 15,8 SCC 10 26,3 Toplam 38 100,0
49 Tablo ( 11):Malign nodül / kitle özelliği
ÖZELLİK Sayı % SEMİSOLİD 1 2,6 SOLİD 37 97,4 Total 38 100,0
Tablo (12 ):Olgularımızdaki malign nodül ya da kitlenin Akciğer Lob-Segment dağılımı
KİTLE YERLEŞİMİ Malign Nodül ya da Kitle Sayısı %
SAĞ ALT LOB-POSTERİOR SEGMENT 1 2,6
SAĞ ALT LOB-SUPERİOR SEGMENT 2 5,3
SAĞ ANA BRONŞ 2 5,3
SAĞ ÜST LOB BRONŞ 2 5,3
SAĞ ÜST LOB-ANTERİOR SEGMENT 1 2,6
SAĞ ÜST LOB-APİKAL SEGMENT 4 10,5
SAĞ ÜST LOB-POSTERİOR SEGMENT 4 10,5
SAĞ-İNTERMEDİATE BRONŞ 2 5,3
SOL ALT LOB-ANTEROMEDİAL SEGMENT 4 10,5
SOL ALT LOB-POSTERİOR SEGMENT 1 2,6
SOL ALT LOB-SUPERİOR SEGMENT 1 2,6
SOL ANA BRONŞ 2 5,3
SOL ÜST LOB-ANTERİOR SEGMENT 3 7,9
SOL ÜST LOB-APİKOPOST. SEGMENT 7 18,4
SOL ÜST LOB-İNFERİOR LİNGULA 1 2,6
SOL ÜST LOB-SUPERİOR LİNGULA 1 2,6
Toplam 38 100,0
Hastaların Toraks BT, Tüm Vücut Diffüzyon MR ve PET-BT tetkikleri
incelendi.PET/BT tetkikinde ise maksimal aktivitenin izlendiği %41 threshold değeri –eşik değer kullanıldı.(Literatürde optimal sonuçları verdiğine dair yayınlar mevcuttur.)
Olguların kitle/malign nodül ya da lenfadenopatiye ait PET/BT parametrelerine dair istatistiki tanımlayıcı veriler şu şekilde idi.
50 Tablo(13):Kitle/malign nodüle ait PET/BT parametrelerine ait istatistiki analiz
Kitle/Malign Nodül Sayısı Minimum Maksimum Ortalama Standard Sapma
SUVmaks(K) 38 1,49 37,71 15,0174 8,51972
SUVort(K) 38 ,95 24,67 8,9226 5,06009
TLG(K) (g/ml x
cm3) 38 2,70 2055,33 358,7626 492,84652
MTV(K) (cm3) 38 ,88 160,67 35,6316 42,94392
Tablo (14):Lenfadenopatiye ait PET/BT parametrelerine ait istatistiki analiz
Lenfadenopati sayısı Minimum Maksimum Ortalama Standard Sapma
SUVmaks(LN) 21 2,10 21,55 9,0008 5,50926
SUVort(LN) 21 1,30 12,14 5,4156 3,16592
TLG(LN) (g/mlxcm3) 21 2,73 152,59 30,3496 37,03097
MTV(LN) (cm3) 21 ,92 16,19 4,6448 3,62180
LEONARDO iş istasyonunda ADC değerleri ölçülürken kistik alanlardan kaçınmak için T2 ağırlıklı görüntüler ve difüzyon MR’da b0 görüntülerinden yararlanıldı.
Lezyonda görsel olarak en belirgin difüzyon kısıtlanan kesimden ADCmin değerleri ölçüldü. ADCmean değerleri hesaplanırken ise kitle lezyonunun boyutu ayrıca heterojenitesi göz önüne alınarak 3-5 kez ölçüm yapıldı ve bunların ortalaması alındı. ROI’ ler dairesel olup her bir lezyon için yüzey alanı 0.2-0.6 cm² idi.
Ayrıca 5 cm’den büyük kitlelerde ADC ölçümü 5 farklı solid alandan ölçülüp ortalaması alınmıştır.ADC haritalamadaki gürültü/artefaktlar nedeniyle oluşabilecek problemleri minimalize etmek için de spinal kord ADC ölçümü yapılarak oranlama yapılmış olup semikantitatif değerlendirme imkanı sağlanmıştır.
51 Olguların kitle ve lenf noduna ait Diffüzyon Ağırlıklı MRG parametrelerine dair
istatistiki tanımlayıcı veriler şu şekilde idi.
Tablo(15):Kitle/Malign nodüle ait DA-MRG parametrelerine dair istatistiki analiz
Kitle/Malign nodül sayısı Minimum Maksimum Ortalama Standard Sapma
ADCmin(K) (mm2/sn) 38 133 920 552,789 247,694
ADCmaks(K) 38 633 2874 1746,921 476,696
ADCort(K) 38 760 1756 1163,447 217,391
rADC(K) 38 ,74 1,20 ,99 ,11
Tablo(16):Lenfadenopatiye ait DA-MRG parametrelerine dair istatistiki analiz
Lenfadenopati sayısı Minimum Maksimum Ortalama Standard Sapma
ADCmin(LN) ) (mm2/sn) 21 136 1040 518,47 263,81
ADCmaks(LN) 21 1101 2634 1808,85 384,05
ADCort(LN) 21 814 1679 1277,66 247,12
rADC(LN) 21 ,68 1,53 1,05 0,21
Ayrıca olgulara ait (38 malign nodül/kitle ve 21 lenfadenopatiye ait LEONARDO iş istasyonunda SI (Sinyal yoğunluğu=Signal intensity) değerleri ölçüldü.
Tablo (17):Kitle/Malign nodüle ait STIR sinyal yoğunluğu değerlerine ait istatistiki analiz
Kitle/Malign nodül sayısı Minimum Maksimum Ortalama Standard Sapma
SI/STIR(K) 38 30 121 61,50 15,639
SI/b50(K) 38 70 441 278,76 75,530
SI/b800(K) 38 32 341 149,00 49,883
52
Tablo (18 ):Lenfadenopatiye ait STIR sinyal yoğunluğu değerlerine ait istatistiki analiz
Lenfadenopati sayısı Minimum Maksimum Ortalama Standard Sapma
SI/STIR(LN) 21 14 86 54,44 17,064
b50(LN) 21 48 483 219,92 113,299
b800(LN) 21 32 204 127,44 44,978
Olgulara ait toplam 59 lezyona yönelik (38 kitle/malign nodül + 21 lenfadenopati) ayrıca PET/BT tetkikinde BT komponentinde 3 farklı yerden HU (Hounsfield Unıt) değeri hesaplanarak ortalama HU değerlerinin de SUV maks ile arasında korelasyon olup olmadığını saptamak amacıyla istatistiki analizi yapılmıştır.
Tablo (19): BT tetkikinde kitle ve lenf noduna ait HU (Hounsfield Unit) değerleri
Sayı Min Maks Ort Sapma
HU(K) 38 32 54,1 28,7 10,8
HU(LN) 21 8,8 82,5 33,1 14,4
GE iş istasyonunda mevcut;Thoracic VCAR-Parankim analizi adlı programla (-950 HU<) Akciğerdeki amfizem %’lik oranları yanısıra her iki akciğere ait volümler (sağ-sol- toplam) hesaplandı.(Litre cinsinden)
Bu oranlar daha sonra DA-MRG parametreleri olan en az 5 farklı yerden ölçüm yapılmış ADCmin, ADCort, ADCmaks değerleriyle ( 10-6 mm2/sn) korelasyon amaçlı değerlendirildi.
2 olguda volüm hesaplanamadı.( 1 olguda;sol hemidiafram felci (program ;torakal kaviteye doğru migrasyon göstermiş mide fundusunu ve kolonik anslardaki gazı amfizem lehine yanlış yorumladı) ve 1 olguda da santral kitleye bağlı total kollaps nedeniyle volüm tayini yapılamadı.
53
Tablo (20):Akciğerdeki amfizem oranları(%) ve akciğer volümleri
4.1.İstatistiki Analiz Sonuçlarına Göre Korelasyon Değerlendirilmesi
4.1.1 SUVmaks değeri-Histopatoloji
SUVmaks değeri ile 38 lezyondaki (kitle/malign nodül) patoloji sonuçları arasında istatistiki korelasyon değerlendirilmesi amacıyla yapılan incelemede;Minimum değer 1,49 olarak ölçülmüş olup Adenokanserde; Maksimum değer ise 37,71 olarak ölçülmüş olup Yassı Hücreli Karsinomda (SCC) raporlanmıştır.Çalışmamızdaki tek kadın hastamıza ait 1,49 olarak ölçülen en düşük SUVmaks değeri; patoloji sonucu müsinöz adenokarsinom olarak gelmiştir ve literatürde bu alt tip akciğer kanserinde benzer şekilde SUVmaks değerinin düşük olduğuna dair birden fazla yayın bulunmaktadır(89,90)
54
Tablo (21):SUVmaks değerinin histopatoloji sonuçları ile korelasyon tayini
Değişken/Patolojik Tanı Ortanca Minimum Maksimum p Değeri
SUVMaks 0,006
Adenoca 11,08 1,49 24,49
KHAK 13,96 10,7 28,36
KHDAK 14,88 8,69 19,12
SCC 18,22 10,79 37,71
*Normal dağılıma uymadığı için Kruskal-Wallis testi yapılmıştır.
SUVmaks değerine ait ortanca değer irdelendiğinde en düşük değer Adenokanserde iken;en yüksek değer SCC alt tipinde saptanmıştır ve korelasyon testimize göre p değeri 0,006 olarak ölçülmekte olup;anlamlı olarak kabul edilmiştir.Çalışmamıza göre SUVmaks değeri arttıkça SCC;azaldıkça Adenokanser lehine sonuç ortaya çıkmıştır.
4.1.2.ADCmin değeri-Histopatoloji
ADCmin değeri ile 38 lezyondaki (kitle/malign nodül) patoloji sonuçları arasında istatistiki korelasyon değerlendirilmesi amacıyla yapılan incelemede;Minimum değer 133x10-6
mm2/ sn olarak ölçülmüş olup Küçük hücre dışı akciğer kanserinde;Maksimum değer ise 920x10-6
mm2/sn olarak ölçülmüş olup Adenokanserde raporlanmıştır.
Tablo(22): ADCmin değerinin histopatoloji sonuçları ile korelasyon tayini
Değişken/Patolojik Tanı Ortanca Minimum Maksimum p Değeri
ADCmin 0,537
Adenoca 695 158 920
KHAK 439 162 745
KHDAK 412 133 763
SCC 632 174 907
Normal dağılıma uymadığı için Kruskal-Wallis testi yapılmıştır.
ADCmin değerine ait ortanca değer irdelendiğinde en düşük değer Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde KHDAK iken;en yüksek değer Adenokanser alt tipinde saptanmıştır ve korelasyon testimize göre p değeri 0,537 olarak ölçülmekte olup;anlamlı olmayan bir sonuç ortaya çıkmıştır.Ancak yine de ADCmin değerine ait ortanca değerin en yüksek olanının adenokanserde belirtilmiş olması literatür ile paralellik göstermektedir(90).
55
4.1.3 Kitleye ait PET/BT ve DA-MRG parametreleri arasındaki korelasyon
Çalışma grubumuzdaki 34 hastaya ait 38 malign nodül/kitleye ait PET/BT parametreleri olan SUVmaks,SUVmean,TLG(Total Lesion Glycolysis),MTV (Metabolic Tumor Volume) ile Diffüzyon Ağırlıklı MRG parametreleri olan ADCmin,ADCort,ADCmaks ,rADC arasında istatistiki korelasyon değerlendirmesinde PET/BT parametrelerinin tümünün Diffüzyon MR parametreleriyle negatif korelasyon gösterdiği ancak anlamlı olmadığı saptandı.Ancak en yüksek sonuç;kitleye ait TLG ile ADCmaks arasında (r= -0,311 (0,20-0,40) ve p=0,057 (p>0,05))bulunmuştur.Yakın bir değere sahip diğer ikili ise SUVmaks ile ADCmin arasında benzer (r= -0,281 (0,21-0,40) ve p=0,088 (p>0,05)) olarak bulunmuştur.Ayrıca matematiksel olarak beklenmesi muhtemel en yüksek oran ise MTV ve TLG arasında (r=0,935 ve p=0) çıkmıştır(TLG=MTV x SUVort).
Tablo(23):Kitleye ait PET/BT ve DA-MRG parametreleri arasındaki korelasyon tayini
ADCmin(K) ADCmaks(K) ADCort(K) rADC(K)
Spearman's rho SUVmaks(K) Korelasyon
katsayısı -,281 -,176 -,186 -,204 p değeri ,088 ,289 ,262 ,219 N 38 38 38 38 SUVort(K) Korelasyon katsayısı -,307 -,190 -,214 -,226 p değeri ,061 ,254 ,197 ,172 N 38 38 38 38 TLG(K) Korelasyon katsayısı -,134 -,311 -,263 -,218 p değeri ,424 ,057 ,110 ,189 N 38 38 38 38 MTV(K) Korelasyon katsayısı -,039 -,265 -,195 -,157 p değeri ,816 ,108 ,242 ,345 N 38 38 38 38
Normal dağılıma uymadığı için Spearman korelasyon testi yapılmıştır.
Korelasyon katsayıları 0–0,20 zayıf, 0,21–0,40 kabul edilebilir, 0,41–0,60 orta, 0,61–0,80 güçlü, 0,81–1,00 çok güçlü olarak değerlendirilmiştir.
56
4.1.4 Lenfadenopatiye ait PET/BT ve DA-MRG parametreleri arasındaki korelasyon tayini
Çalışma grubumuzdaki 21 lenfadenopatiye ait PET/BT parametreleri olan
SUVmaks,SUVmean,TLG(Total Lesion Glycolysis),MTV (Metabolic Tumor Volume) ile Diffüzyon Ağırlıklı MRG parametreleri olan ADCmin,ADCort,ADCmaks ,rADC arasında istatistiki korelasyon değerlendirmesinde en yüksek sonuç;SUV ort ile ADCort arasında (r= -0,495 (0,41-0,60) ve p=0,023 (p<0,05)) bulunmuştur.Benzer orana sahip diğer ikili ise SUVmaks ve ADCort arasında (r= -0,458 (0,41-0,60) ve p=0,037 (p<0,05)) saptanmıştır.
Tablo(24): Lenfadenopatiye ait PET/BT ve DA-MRG parametreleri arasında korelasyon tayini
ADCmin(LN) ADCmaks(LN) ADCort(LN) rADC(LN)
Spearman's rho SUVmaks(LN) Korelasyon
katsayısı -,439* -,238 -,458* -,188 p değeri ,047 ,300 ,037 ,413 N 21 21 21 21 SUVort(LN) Korelasyon katsayısı -,355 -,252 -,495* -,225 p değeri ,115 ,271 ,023 ,326 N 21 21 21 21 TLG(LN) Korelasyon katsayısı -,294 -,071 -,431 -,126 p değeri ,197 ,758 ,051 ,586 N 21 21 21 21 MTV(LN) Korelasyon katsayısı -,235 ,043 -,322 -,082 p değeri ,305 ,854 ,154 ,724 N 21 21 21 21
Normal dağılıma uymadığı için Spearman korelasyon testi yapılmıştır.
Korelasyon katsayıları 0–0,20 zayıf, 0,21–0,40 kabul edilebilir, 0,41–0,60 orta, 0,61–0,80 güçlü, 0,81–1,00 çok güçlü olarak değerlendirilmiştir.
57 4.1.5. PET/BT tetkikinde Kitleye ait ölçülen HU değeri ile SUVmaks arasındaki ilişki
Çalışma grubumuzdaki 34 hastaya ait 38 malign nodül/kitleye ait PET/BT’deki BT komponentinde en az 3 yerden HU(Hounsfield Unit) değerleri ölçülerek ortalaması alınmış olup;SUVmaks ile arasında korelasyon değerlendirildiğinde anlamlı korelasyon
saptanmamıştır.(r=0,153 ve p=0,361 (p>0,05))
Tablo(25):Kitleye ait BT tetkikinde ölçülen HU değeri ile SUVmaks arasındaki ilişki
SUVmaks(K)
Spearman's rho HU(K) Korelasyon Katsayısı ,153
p Değeri ,361
N 38
4.1.6. PET/BT tetkikinde Lenfadenopatiye ait ölçülen HU değeri ile SUVmaks arasındaki ilişki
Çalışma grubumuzdaki 21 lenfadenopatiye ait PET/BT’deki BT komponentinde en az 3 yerden HU(Hounsfield Unit) değerleri ölçülerek ortalaması alınmış olup; SUVmaks ile
arasında korelasyon değerlendirildiğinde anlamlı korelasyon saptanmamıştır (r=0,109 ve p=0,605 (p>0,05)).
Tablo(26): Lenfadenopatiye ait BT tetkikinde ölçülen HU değeri ile SUVmaks arasındaki ilişki
SUVmaks(LN)
Spearman's rho HU(LN) Korelasyon Katsayısı ,109
p Değeri ,605
N 21
4.1.7.Kitle ve Lenfadenopatiye ait SI (Sinyal yoğunluğu) ile histopatoloji arasındaki ilişki SUVmaks ve ADCmin ile histopatoloji öngörüsüne dair korelasyon tablomuzun ardından kitleye ait aksiyel STIR ,b50 ve b800 görüntülerinde LEONARDO iş istasyonunda yapılan SI ölçümleri arasında özellikle b800 görüntülerinde tümörün histopatolojik tanısını öngörmede anlamlı korelasyon bulunmuştur (p=0,006 (p<0,05)).b800 görüntülerde SCC histopatolojisine ait tümörler yüksek sinyalli ölçülür iken;Adenokanser tanısı almış kitlelerde göreceli daha düşük sinyaller elde olunmuştur.Tüm b800 görüntülerde minimum değer 92 ile Adenokanserde ölçülmüş iken;maksimum değer 341 ile SCC tanılı kitlede ölçülmüştür.
58 Ayrıca kitleye ait b50 imajlarda ise minimum değer 70 ile KHDAK tanılı kitlede ölçülmüş
iken;maksimum değer 441 ise SCC tanılı kitlede elde olunmuştur.Kitleye ait b50 sinyal değerinin histopatolojiyi öngörme tayininde de anlamlı korelasyon elde olunmuştur (p=0,048 (p<0,05)) . STIR (Short time inversion recovery) görüntülerde ise SI değeri ile kitle
histopatolojisi arasında anlamlı korelasyon saptanmadı.
Tablo(27):Kitleye ait STIR,b50 ve b800 SI değeri ile histopatoloji arasındaki ilişki
Değişken/Patolojik Tanı Ortanca Minimum Maksimum p Değeri
SI/STIR Kitle 0,27 Adenoca 59 32 80 KHAK 70 58 121 KHDAK 57,5 30 70 SCC 64 50 86 SI/b50 Kitle 0,048 Adenoca 275 140 362 KHAK 312 311 421 KHDAK 255 70 294 SCC 292 240 441 SI/b800 Kitle 0,006 Adenoca 145 92 176 KHAK 164 162 176 KHDAK 121,5 32 156 SCC 186 132 341
Benzer şekilde 21 LAP’a ait STIR,b50 ve b800 SI değerleri LEONARDO iş istasyonunda ölçülerek kaydedilmiş olup;histopatolojiyi öngörme adına anlamlı korelasyon saptanmadı.
Tablo(28): Lenfadenopatiye ait STIR,b50 ve b800 SI değeri ile histopatoloji arasındaki ilişki
Değişken/Patoloji Ortanca Minimum Maksimum p Değeri
SI/STIR Lenf Nodu 0,156
Adenoca 56 24 76
KHAK 76 66 81
KHDAK 55 42 60
SCC 50 40 86
SI/b50 Lenf Nodu 0,143
Adenoca 247 72 413
KHAK 303 284 483
KHDAK 185 48 267
SCC 214,5 126 368
SI/b800 Lenf Nodu 0,199
Adenoca 134 52 169
KHAK 159 129 162
KHDAK 128 75 162
59
4.1.8 Amfizem oranı ile ADC değerleri arasındaki ilişki
Çalışma grubumuzda yer alan 34 hastaya ait Akciğer volümlerini (Sağ akciğer(RL)-Sol akciğer(LL)-Toplam(TL)) Litre cinsinden hesaplama amacıyla ;GE iş istasyonunda mevcut THORACIC VCAR –Parankim Analizi adlı program ile hesaplandı.2 olgu totale yakın kollaps ve diafram paralizisi nedeniyle (gastrointestinal anslardaki gazın amfizematöz alanmış gibi ölçülmesinden ötürü ) çalışmadan çıkarılmış olup;toplam 32 hastada sonuçlar kaydedildi.
Program özelliği olarak -1024<x<-950 HU dansitesine sahip alanlar renklendirme ile amfizematöz alan olarak ölçülmüş olup;-950<y<3024 HU dansitesine sahip alanlar ise amfizematöz olmayan şeklinde ölçümler yapıldı.
Total akciğer amfizem oranı ile ADC (min,ort,maks) değerleri arasında korelasyon testinde özellikle ADCort ile (en az 5 farklı yerden) amfizem oranı arasında anlamlı korelasyon bulundu.(r=0,347 ve p=0,038 (p<0,05))
Literatürde bu konuyla ilgili kısıtlı çalışma bildirilmiş olsa da mevcut yayınlar ile paralel şekilde amfizem oranı arttıkça ADCort oranımızın artışını saptadık(91).Benzer şekilde ADCmaks ile de Amfizem oranı arasında anlamlı korelasyon bulundu.(r=0,332 ve p=0,048 (p<0,05)) ADCmin ile Amfizem oranı arasında korelasyon saptanmadı.
Tablo(29):Amfizem oranı ile ADC değerleri arasındaki ilişki
ADCmin ADCmaks ADCort
Spearman's rho Toplam Akciğer Volümünde
Amfizem (%)
Korelasyon Katsayısı
-,031 ,332* ,347*
p Değeri ,856 ,048 ,038
N 32 32 32
60
5.OLGU ÖRNEKLERİ
OLGU 1
58 yaş Erkek hasta ,Hemoptizi (+)
A
B
Şekil (7 ): A)BT tetkikinde sağ akciğer üst lob periferal yerleşimli malign morfolojide solid kitlesel lezyon ve sağ hiler-paratrakeal konglomere-pake yapmış lenfadenopati kümesi yanısıra paraortik yerleşimli multipl lenfadenopatiler mevcuttur. B) PET/BT füzyon görüntülerinde gerek kitle gerek lenfadenopatilerde belirgin FDG tutulumu mevcuttur.(Kitle:SUVmaks:37,71 SUVort:24,67 MTV:5,09 Paraortik LAP:19,5 SUVort:11,2 MTV:4,6)
61
A B
Şekil(8 ): (A)Diffüzyon Ağırlıklı Görüntüleme ve (B)ADC haritalamada gerek kitlede gerek sağ hiler-paratrakeal konglomere lenfadenopati kümesinde ve sol paraortik lenfadenopatilerde difüzyonel kısıtlanma izlenmiştir.(b50 SI değeri:176 ; ADC haritalamada ise kitle;ADCmin:398 x10-6
mm2/sn,ADC maks 1173x10-6 mm2/sn ve ADCort: 891x10-6 mm2/sn olarak ölçüldü.Paraortik lenfadenopatide ise SI:216 ADCmin:787x10-6 mm2/sn,ADCmaks:1206x10-6 mm2/sn ve ADCort:946x10-6 mm2/sn olarak hesaplandı.
C
Şekil(9): (C)Aksiyel STIR (Short Time Inversion Recovery)imajlarda hastamızın kitle ve lenfadenopatileri yağ baskılı incelemede belirgin olarak görülmektedir.Kitleye ait SI
değeri:181,lenfadenopati kümesine ait 5 farklı yerden yapılan SI ölçüm ortalaması ise 124 olarak ölçülmüştür.
62
OLGU 2 69 yaş erkek ,Sol göğüs ağrısı ve nefes darlığı
A
B
Şekil (10 ): (A) BT tetkikinde Sol akciğer inferior lingular segmentten fissür aşımı yaparak alt loba uzanım göstermiş ve (B)PET/BT füzyon görüntülerinde yoğun FDG uptake izlenen
olguda;SUVmaks:14,45,SUVort:8,17,MTV:7,01 olarak ölçüldü.Myokardiumun fizyolojik FDG tutulumuna dikkat ediniz.
63
A
B
Şekil(11 ): (A) Diffüzyon Ağırlıklı MRG incelemede(b800) Sol akciğerdeki tarif edilen kitleye ait invers görüntüler aksiyel planda verilmiştir.SI değeri yaklaşık 176 olarak ölçülmüştür.(B)ADC haritalamda ise tarif edilen kitleye ait 3 farklı yerden ölçümler yapılmış olup;ortalamalar alınmıştır.Değerler sırasıyla: