Personel Güçlendirmenin Tarafları

Personel güçlendirmenin başarıyla uygulanabilmesi, bu sürecin üç önemli tarafı olan çalışanlar yöneticiler ve örgüt arasındaki etkileşimin durumuna bağlıdır. Personel güçlendirmenin başarısını etkileyecek bu tarafları aşağıda ayrıntılı olarak açıklamak mümkündür:

a) Çalışanlar

Personel güçlendirme, işi yapan ile karar vereni yakınlaştırmakta, işlerin yapılma süresini kısaltmaktadır. Çalışanın öz-yeterlilik hissini geliştirebilecek her türlü yönetim şekli personel güçlendirmesini sağlar. Çalışanlar, işleri üzerinde kontrol ve sahiplenme hissettiklerinde personel güçlendirmesi gerçekleşir. Güçlendirilmiş bireyler, yaptıkları işlerin kendilerine ait olduğunu hissederler ve sonuçlarının da kendilerine ait olduğunu bildiklerinden daha fazla sorumluluk üstlenirler. İşlerin yapılmasında inisiyatif alırlar, işlerinden hoşlanırlar ve bunun sonucunda örgüt içindeki etkinlikleri artar (Çuhadar, 2005: 3).

Güçlendirme kavramı organizasyonun alt kademelerindeki personeli hedef almaktadır. Buralarda çalışanlar arzu ettikleri sürece ve istedikleri derecede güçlendirme gerçekleşebilir. Yöneticileri öyle söyledi ya da istedi diye bu personel birden kendilerini güçlendirilmiş hissetmeyeceklerdir. Güçlendirmenin gerçekleşebilmesi için en azından şu şartların gerçekleşmesi gerekmektedir (Koçel, 2003: 419):

• Personelin kendini iyi tanıması (yani kimdir, istekleri ve kariyer hedefleri nelerdir, kuvvetli-zayıf yönleri nelerdir) güçlendirmeyi etkiler. • Personelin sürekli kendisini geliştirme arzusunun olması güçlendirmeyi

etkiler. Güçlendirme uygulamalarının hedeflediği özelliklere sahip personele ulaşmak için onlara eğitim ve geliştirme imkânlarının sunulması gerekmektedir.

• Değişime açık olan ve değişimi kolay kabul eden çalışanları güçlendirmek daha kolaydır. Her çalışan takımlara girip girmeme kararını, isinde göstereceği gayretin ve ise katacakları enerjilerinin seviyesini kendisi belirler.

• Kendine güven derecesi yüksek olan personeli güçlendirmek nispeten daha kolaydır. Dolayısıyla isletmelerde karar alacak, aldığı kararları uygulayacak, karşılaştığı sorunlar karsısında insiyatif kullanacak, yaptığı islerin sonuçlarını değerlendirecek ve sorumluluğunu üstlenecek personelin özgüvene sahip olması çok önemlidir.

• Personelin dinleme ve geri bildirim alma yeteneği güçlendirmeyi etkiler.

• Aksiyona dönük olma güçlendirme üzerinde etkilidir. Güçlendirilmiş personelin istenilen düzeyde başarıya ulaşması içinse (Barutçugil, 2002: 34);

• Personele açıklıkla tanımlanmış is amaçları verilmeli,

• Nereye kadar gidecekleri hakkında açık yol gösterici ilkeler koyulmalı, • Hedef izleme ve geri bildirim sistemlerini kurmak gerekmektedir.

b) Yöneticiler

Çalışanları güçlendirme çalışmalarından istenilen sonuçların alınmasında etkili olan bir diğer önemli unsur da yönetici yapısıdır. Yöneticinin güçlendirme kararının alınmasından başlamak üzere her safhada uygulamaya destek vermesi ve inanması büyük önem arz etmektedir. Çünkü yöneticilerin inanmadığı ve destek vermediği hiçbir uygulamanın başarıya ulaşması mümkün değildir. Yönetici inanç ve desteğinin olmadığı durumlarda yapılan uygulamalar isletmelere zarar veren acı tecrübelere dönüşmektedir. Bu nedenle güçlendirme uygulamalarının başarılı olabilmesi için yöneticilerin güçlendirmenin uygulanabilirliğine ve faydalı olacağına inanmaları ve desteklemeleri gerekir (Çöl, 2004: 31).

Personelin güçlendirilmesi üzerindeki en önemli etki yöneticilerin davranış ve yönetim tarzlarıdır. Güçlendirmenin gerçekleştirilmesi üzerinde yöneticinin etkisi aşağıdaki şekillerde ortaya çıkacaktır (Koçel, 2003: 419):

• Yöneticinin yaratacağı güven, bağlılık ve açık tartışma (problem çözme yaklaşımı) ortamı güçlendirmeyi etkiler.

• Katılımcı ve bilgiyi paylaşıcı bir tarzı olan yönetici güçlendirmeyi hızlandırır.

• Organizasyonlarda yaşanan her basarı ve başarısızlığı öğrenme fırsatına dönüştürebilen yönetici güçlendirmeyi etliler.

• Hata yapma korkusunu ortadan kaldıran, karar verip uygulama yapılmasını teşvik eden ve motivasyon yaratan yönetici güçlendirmeyi etkiler.

• Personelin performansı konusunda net, yararlı, zamanında ve etkin geri bildirim veren yönetici güçlendirmeyi etkiler.

• Misyon ve vizyonu tarif eden ve paylasan yönetici güçlendirmeyi etkiler.

• Yöneticiliğin “emir-komuta ve kontrol” yerine “yol gösterme, geliştirme, önünü açma ve koçluk (coaching) yapma” olduğunu kabul eden yönetici güçlendirmeyi hızlandırır.

c) Örgüt

Diğer yönetim uygulamalarında olduğu gibi güçlendirme uygulamalarında da sonucu etkileyen en önemli unsurlardan biri örgüt yapısının taşıdığı özelliklerdir. Bu bağlamda Örgütlerin yapıları ve işleyiş tarzları, güçlendirme sürecinde birtakım etkilere sahiptirler. Güçlendirmeyi kolaylaştıran bu etkiler şöyle sıralanmaktadır (Koçel, 2003: 418–419):

• Organizasyon yapısının basık olması,

• İş tanımlan ve iş prosedürlerinin katılımcılığı mümkün kılacak şekilde tasarlanması,

• Misyon ve vizyonun net ve açık olarak tanımlanması ve paylaşılması, • Güçlendirilmiş davranışları destekleyen bir ödüllendirme sisteminin

uygulanıyor olması,

• Organizasyonda bilgi paylaşımım sağlayacak bir sistemin oluşturulması,

• Çalışanın sürekli olarak kendini geliştireceği eğitim ve öğrenme ortamının oluşturulması,

• Çalışanın sadece çalışmalarının değil, tüm kişiliğinin ele alınması • Vasıflı çalışanın bulunması, işletmeye kazandırılması ve bunların

işlemede tutulması.

Güçlendirmeyi uygulayan organizasyon yapılarının çok kademeli değil basık olması gerekmektedir. Basık bir yönetim yapısında hiyerarşik kademeler ve bürokrasi azalır dolayısıyla çalışanlara daha fazla sorumluluk verilir, çalışanlar yönetime daha fazla katılma imkânı bulurlar. Bütün bunlar personel güçlendirmenin uygulanmasına elverişli bir ortam hazırlar.

Çizelge 1. Hiyerarşik Kültür ve Güçlendirme Kültürü Arasındaki Farklar

HİYERARŞİK KÜLTÜR GÜÇLENDİRME KÜLTÜRÜ

Planlama Vizyon

Emir ve Kontrol Performans için ortaklık

Kontrol Etme Kişisel Kontrol

Bireysel Sorumluluk Takım Sorumluluğu

Piramit Yapı Çapraz Yapı

İş Akış Süreçleri Projeler

Yöneticiler Koç / Takım Liderleri

Çalışanlar Takım Üyeleri

Ortak Yönetim Takım Yönetimi

Kaynak: Öğüt, A., Aygen S. ve Demirsel, M.T. ( 2007). Sakarya Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, s. 167

Personel güçlendirmede organizasyonlar yeni bir kültür yapısıyla ele alınmalıdır. Sanayi çağına özgü klasik hiyerarşik kültür yerine, yeni ekonomik koşulların yerine getirdiği yenilik temelli bir bakış açısına sahip güçlendirme kültürü kullanılmalıdır. Çizelge 1.’de, bu güçlendirme kültürünün klasik sanayi kültüründen farkı gösterilmiştir (Öğüt, Aygen ve Demirsel, 2007:167).