PaylaĢılan Liderlikle Ġlgili Yurt içi Literatürde Yer Alan ÇalıĢmalar

PaylaĢılan liderlik kavramı, yurt içi literatürde yeni tartıĢılmaya baĢlanılan bir konudur (Özer ve Beycioğlu, 2013, s. 79) ve paylaĢılan liderlik (Beycioğlu, 2009; Bostancı, 2012; Ağıroğlu Bakır ve Aslan, 2014; Aslan ve Ağıroğlu Bakır, 2015a, 2015b), dağıtılmıĢ liderlik (Oğuz, 2013; Yılmaz ve Turan, 2015), dağıtımcı liderlik (TaĢdan ve Oğuz, 2013; Korkmaz ve Gündüz, 2011; Baloğlu, 2011a, 2011b; Özdemir, 2012) ve paylaĢımcı liderlik (Korkmaz, 2011) isimleri verilerek incelenmektedir.

PaylaĢılan liderlik kavramıyla ilgili, yurt içi literatürde oldukça sınırlı sayıda çalıĢma bulunmaktadır. Bunların bir kısmı da ölçek geliĢtirme ve uyarlama çalıĢmalarıdır. Ölçek uyarlama çalıĢmaları Tablo 1‟dedir.

Tablo 1. PaylaĢılan Liderlikle ilgili Ölçekleri Uyarlama ÇalıĢmaları Ölçeği Uyarlayan Ölçeği GeliĢtiren Ölçek

Korkmaz (2011) Kouzes ve Posner (1995) Liderlik DavranıĢı Envanteri

Bostancı (2012) Wood (2005) PaylaĢılan Liderlik Algısı Ölçeği

Özdemir (2012) Hulpia, Devos ve Rosseel (2009) Dağıtımcı Liderlik Envanteri

Kılınç (2013) Lambert (2003) Okullarda Liderlik Kapasitesi Ölçeği

ġahin, Uğur, Dinçel, Balıkçı

ve Karadağ‟ın (2014) Davis (2009) Dağıtımcı Liderlik Ölçeği

Ölçek geliĢtirme çalıĢmaları Tablo 2‟dedir.

Tablo 2. PaylaĢılan Liderlik ile ilgili Ölçek GeliĢtirme ÇalıĢmaları

Ölçeği GeliĢtiren Ölçek

Özer ve Beycioğlu‟nun (2013) PaylaĢılan Liderlik Ölçeği

TaĢdan ve Oğuz‟un (2013) Ġlköğretim Öğretmenleri için Dağıtımcı Liderlik Ölçeği Aslan ve Ağıroğlu Bakır‟ın (2015a) Okul Örgütlerinde PaylaĢılan Liderlik Ölçeği

Baloğlu (2011a), dağıtımcı liderlik literatüründe bulunan dağıtımcı liderlik uygulamalarına yönelik yeni bir eklektik tasarım ortaya koymaya ve orta bir yapı

içerisinde bütünleĢtirmeye çalıĢmıĢtır. Ayrıca, dağıtımcı liderliğin, ast ve üst iliĢkisine bağlı kalmadan dağıtılması yoluyla liderliğin etkisinin ve liderlik kapasitesinin arttırılması ve daha güçlü bir yapı oluĢturulması amaçladığını ifade etmiĢtir.

Korkmaz ve Gündüz (2011), “Ġlköğretim Okul Yöneticilerinin Dağıtımcı Liderlik DavranıĢlarını Gösterme Düzeyleri” isimli çalıĢmalarında, öğretmenlerin, % 76 düzeyinde ilköğretim okul yöneticilerinin paylaĢımcı liderlik davranıĢları gösterdiklerini düĢündüklerini ve okul yöneticilerinin model olma, etkileme, zorluklarla baĢa çıkma, imkân tanıma ve cesaretlendirme liderlik davranıĢlarını gösterdiklerine inandıklarını söylemiĢtir.

Baloğlu (2012), değer temelli liderlik ve paylaĢılan liderlik arasında .74 düzeyinde pozitif korelasyon bulunduğunu ve değer temelli liderliğin paylaĢılan liderliğin boyutları olan takım çalıĢması boyutunu % 41, destek boyutunu % 47, vizyon oluĢturma boyutunu % 43 ve kontrol boyutunu % 27 oranında açıkladığını söylemektedir. Bu noktadan hareketle, değer temelli liderlik yaklaĢımının sergilendiği örgütlerde, paylaĢılan liderlik uygulamalarının da sergilenebileceğini ifade etmektedir.

Ağıroğlu Bakır (2013) ise, erkek öğretmenlerin paylaĢılan liderlik algılarının kadın öğretmenlerden daha yüksek olduğunu belirtmiĢtir.

Bostancı (2013), “Öğretmenlerin Örgütsel VatandaĢlık DavranıĢlarının PaylaĢılan Liderliğin GerçekleĢmesini Yordama Düzeyi” isimli çalıĢmasında, örgütsel vatandaĢlık davranıĢının paylaĢılan liderliğin yordayıcılarından olduğunu ve örgütsel vatandaĢlık davranıĢları düzeyi ile paylaĢılan liderlik anlayıĢının uygulanması arasında anlamlı ve aynı yönde bir iliĢki bulunduğunu belirtmektedir.

Kılınç‟ın (2013) çalıĢmasında, dağıtımcı liderlik ve paylaĢılan okul vizyonuna iliĢkin görüĢler, iĢ birliği ve ortak sorumluluk ve algılanan öğrenci baĢarısına göre daha düĢük düzeyde çıkmıĢtır. Kılınç (2013), bu durumun da okullarda hala geleneksel otokratik liderlik anlayıĢının bir göstergesi olduğu savunmuĢtur. Ayrıca, üst düzey liderlik kapasitesine sahip yöneticiler dağıtımcı liderlik davranıĢları sergilerken, alt ve orta düzey liderlik kapasitesine sahip yöneticilerin ise otokratik liderlik davranıĢları sergilediklerini belirtmiĢtir.

Uslu ve Beycioğlu (2013), “Ġlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılıkları ile Müdürlerin PaylaĢılan liderlik Rolleri Arasındaki ĠliĢki” isimli çalıĢmalarında, öğretmenlerin okul müdürlerin paylaĢılan liderlik rollerine iliĢkin

algıları ile örgütsel bağlılık boyutlarından olan duygusal bağlılık ve normatif bağlılık alt boyutları arasında, orta düzeyde pozitif bir iliĢki bulmuĢlardır.

Yılmaz (2013), “Ġlköğretim Okulu Öğretmenlerinin PaylaĢılan Liderlik DavranıĢları” isimli yüksek lisans tezinde, ilköğretim okulu öğretmenlerinin paylaĢılan liderlik davranıĢları gösterme düzeylerinin yüksek olduğunu ifade etmiĢtir.

AğırdaĢ (2014), iĢ doyumu ve dağıtımcı liderlik arasındaki iliĢkiyi incelediği yüksek lisans tezinde, öğretmenlere göre, okul yöneticilerinin liderlik davranıĢlarını orta düzeyde sergilediklerini, mesai saatleri dıĢında ulaĢılabilir olmalarının en fazla sergiledikleri liderlik davranıĢı olduğunu belirtmektedir. Okul yöneticilerinin en az sergilediği liderlik davranıĢının ise öğretmenlere örgütsel destek sağlanması ve uzun vadeli planların önceden açıklanması olduğunu belirtmiĢtir.

Yener (2014), paylaĢılan liderlik davranıĢlarının psikolojik güvenlik algısına olumlu, iĢten ayrılma niyetine ise olumsuz etkisini tespit etmiĢtir. AğırdaĢ (2014) da, iĢ doyumu ve paylaĢılan liderlik arasında yüksek düzeyde anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur.

Aslan ve Ağıroğlu Bakır (2015b), “Okullarda PaylaĢılan Liderlik ve Örgütsel Bağlılık EtkileĢimi” isimli nitel çalıĢmalarında, paylaĢılan liderlik ve örgütsel bağlılık algısının özel okullarda daha yüksek olduğunu ifade etmektedirler.

Yılmaz ve Turan (2015), “DağıtılmıĢ Liderliğin Okullardaki Görünümü: Bir Yapısal EĢitlik Modelleme ÇalıĢması” isimli çalıĢmalarında, öğretmenlerin örgütsel güven algılarının dağıtılmıĢ liderliği, dağıtılmıĢ liderliğin örgütsel destek algılarını ve örgütsel destek algılarının da okul baĢarısını olumlu yönde etkilediğini belirlemiĢlerdir. Ayrıca, öğretmenlerin dağıtılmıĢ liderlik algılarının, örgütsel destek üzerinden, okul baĢarısı üzerinde dolaylı olumlu yönde etkisi olduğu sonucuna ulaĢmıĢlardır. Bununla birlikte, dağıtılmıĢ liderlik ile örgütsel destek ve örgütsel güven arasında yüksek düzeyde, dağıtılmıĢ liderlik ile okul baĢarısı arasında ise orta düzeyde iliĢki saptamıĢlardır. Örgütsel güven arttıkça dağıtılmıĢ liderliğin de artacağı, dağıtılmıĢ liderlik artınca da örgütsel destek algısının da artacağı, örgütsel destek algısının artmasıyla da okul baĢarısının yükseleceği sonucuna ulaĢmıĢlardır.