Ön Parselasyon Planının OluĢturulması

Ġdeale yakın bir parselasyon planı elde edebilmek için, arazi parselasyon probleminin temel kriterlerinin dikkate alındığı ön parselasyon planı çıkarılmalı ve gerekli ortam hazırlanmalıdır. Arazi parselasyon probleminin uygulanmasında Rosman (Rosman, 2012) ve Tourino (Tourino ve ark., 2003) orijinal parsel durumlarını belli kriterlere göre büyüterek, Demetriou (Demetriou ve ark., 2013) ise Thiessen poligon yöntemini ile düzenli Ģekiller içeren çokgenler üreterek problemi çözmektedir. Üç çalıĢma da belli bir yapıyı istenilen kriterlere göre düzeltmek üzere kurulmuĢtur. Bu tez çalıĢmasında ise bu Ģekilde iĢlem yapmak yerine parseller yeniden çizilerek ön bir parselasyon planı çıkarılmaktadır. Böylece Ģekil, büyüklük ve yola eriĢim açısından kriterlere uygunluk sağlanmıĢ ve parsel değerine göre alan hesabı yapılmıĢtır. Ön parselasyon planında sabit tesis, kadastro parsel konumları ve kadastro parsel dereceleri gibi kriterler dikkate alınmamıĢtır.

Ön parselasyon planının çıkarılmasında kullanılan algoritma ġekil 6.4‟ te gösterilmektedir (Hakli ve ark., 2016).

ġekil 6.4. Ön parselasyon planı için önerilen yöntemin akıĢ Ģeması

Ön parselasyon planı için sunulan yöntem gerçek bir çalıĢma alanı olan Alanözü köyü üzerinde gerçekleĢtirilecektir. ÇalıĢma alanına ait veriler (nokta koordinatları, bloklar, parseller vb.) Mysql uygulamasında oluĢturulan veritabanına kaydedilmiĢtir. Alanözü köyüne ait dağıtım sonuçları ilgili listelerden okunmuĢtur. Dağıtım sonuçları, bloklar içinde yer alan yeni parselleri göstermektedir. Otomatik olarak ön parselasyon planı çıkarılırken aynı zamanda tek blok üzerinde iĢlem yapılmaktadır. Bu nedenle bloklar numara sırasına göre iĢleme alınır.

Koordinat bilgileri verilen bloğun ağırlık merkezi koordinatları ve ağırlık merkezinin eksenler ile (x ve y) yapmıĢ olduğu açılar Matlab ortamında geliĢtirilen ve integral hesabına dayanan fonksiyonlar yardımıyla hesaplanmıĢtır. ġekil 6.5‟te çalıĢma sahasına ait örnek bir bloğun ağırlık merkezi eksenleri (X ve Y) ve koordinat eksenleri

Böylece parseller seçilen eksen yönünde bölünecektir. Ġkinci amacı ise bloğun ağırlık merkezi ekseni Y „ye paralel olarak parsellerin çizilmelerini mümkün kılan bir doğru parçasını hesaplamaktır.

ġekil 6.5. Örnek bloklar için ağırlık merkezinin açılarının ve eksenlerinin belirlenmesi

Ġstenilen parsel alanların bölüneceği koordinatlar ilk olarak BS yöntemi ile tespit edilmiĢtir. BS‟ nin hesaplama süresini azaltabilmek için alan hesabı DT tekniği ile yapılarak BS‟ nin kullanacağı arama uzayının küçültülmesi hedeflenmiĢtir. DT yönteminin, parselasyon aĢamasına kazandırdığı süre sonuçlar kısmında analiz edilmiĢtir. ÜçgenleĢtirmenin kullanılma amacı arazi yüzeylerini üçgen elemanların toplamı Ģeklinde ifade ederek istenilen parsel alanına yakın bir alan tespit edilmesini sağlamaktır. ġekil 6.6, çalıĢma alanına ait bir bloğun üçgenlere ayrılması sonucu elde edilmiĢtir.

(a) (b)

ġekil 6.6. Örnek bir bloğun üçgenlere ayrılması (a) ve blok içine düĢen üçgenler (b)

ġekil 6.6‟ da görüldüğü gibi blok yüzeyinin üçgen elemanlarının toplamı Ģeklinde ifade edilerek hesaplanması sırasında, arazi yüzeyi dıĢında kalan üçgen alanlarının hesaplamaya dahil edilmemesi gerekir. Bu nedenle üçgenlerin poligon içinde kalıp kalmadığı kontrol edilmiĢtir. Bloğun çizilen üçgen kenarlarının hepsini kapsayıp kapsamadığı kontrol edilmiĢ ve kapsamıyorsa üçgenin bloğun dıĢ bölgesinde kaldığına karar verilmiĢtir. ġekil 6.6 (b)‟ de örnek blok yüzeyi dıĢında kalan üçgenlerin elemine edilmesi sonucu yalnızca blok içerisinde kalan üçgen noktaları görülmektedir. Elde edilen üçgen alanları toplamının blok alanına eĢitliği de kontrol edilerek hesaplama iĢleminin sağlaması yapılmıĢtır.

tekrarlamalı olarak istenilen doğruluk oranında alan hesaplanması amaçlanmıĢtır. ÜçgenleĢtirmenin kullanılmasındaki temel düĢünce istenilen miktardaki parsel alanının tahsis edilmesi sürecinde poligon üzerinde rastgele noktalardan baĢlayarak alan tahsisi yerine, üçgen alanları vasıtasıyla hesaplanmak istenilen alana yaklaĢılarak, arama uzayını blok yüzeyinin tamamından belirli bir bölgeye sınırlamaktır. ġekilde görülen örnek poligon yüzeyinin toplamı 75745 m2

olduğu göz önüne alınırsa 0 ile 75745 m2 aralığı yerine 0 ile 12350 m2

aralığı arasında tekrarlama yolu ile istenilen alanın hesaplanması daha kolay olacaktır. Tekrarlama sürecini hızlandırarak istenilen miktarda alanın istenilen hassasiyet oranında (bu tez çalıĢmasında %1) hesaplamak adına tekrarlama adımları boyunca koordinat bilgileri üzerinde periyodik artırma eksiltme (+1, -1 gibi) yerine BS algoritması kullanılarak gerçekleĢtirilmiĢtir. BS algoritması için alt sınır poligonunun alt uç noktasından geçen ve ağırlık merkezine paralel doğru parçası, üst sınır ise hesaplamaya dahil edilen son üçgenin ağırlık merkezinden (ġekil 6.7 (a)‟da her bir üçgenin ağırlık merkezi görülmektedir) geçen ve poligonun ağırlık merkezine paralel olan doğru parçasıdır. Alt ve üst sınırları belirten doğru parçaları ikili arama algoritmasına göre tekrarlamalı olarak güncellenerek, istenilen alan miktarına n (giriĢ boyutu) adım yerine logn adımda ulaĢılması sağlanmıĢtır. Önerilen algoritmanın tamamı üçgenleĢtirme sürecinden BS algoritmasına kadar ilgili çalıĢma alanına dağıtılmıĢ tüm parseller için sırasıyla uygulanmıĢ, Alanözü köyüne ait ön parselasyon planı ġekil 6.8‟deki haliyle elde edilmiĢtir.

ġekil 6.8. Önerilen algoritma ile Alanözü köyü için otomatik olarak elde edilen ön parselasyon planı

Bu tez çalıĢmasında ön parselasyon planı için gerçekleĢtirilen tüm deneyler, Intel Core 2 Duo 2.53 GHz CPU, 4 GB RAM‟ e sahip bir makinede ve tüm kodlar Matlab 2014 (8.3) uygulama geliĢtirme aracında uygulanmıĢtır. Matlab ortamında gerçekleĢtiren kodlar ile çalıĢma alanına ait blokların sadece BS ve BS ile birlikte DT yöntemleri için parselasyon iĢlemi gerçekleĢtirilmiĢtir. Yöntemler için elde edilen zaman analizleri her blok için ayrı ayrı olarak Çizelge 6.1‟ de verilmektedir. Bu parselasyon planı oluĢturulurken parsel Ģekli, parsel büyüklüğü, parsel değeri ve yola cephe kriterleri dikkate alınmıĢtır. Önerilen yöntem ile ideal bir parselasyon planının uygun bir zaman diliminde çıkarılabilmesi için zemin hazırlanmıĢtır.

155 25 11.12 31.16 28.59 2.57 156 24 8.28 24.07 23.44 0.63 157 24 10.40 25.28 24.68 0.60 158 33 11.49 40.46 36.98 3.48 159 20 4.72 24.37 23.59 0.78 160 15 4.57 22.48 21.36 1.12 161 15 5.92 16.95 16.78 0.18 162 21 4.14 23.89 23.18 0.71 163 16 6.28 20.19 19.68 0.51 164 19 10.07 23.24 23.60 -0.36 165 21 5.73 24.28 23.36 0.92 166 1 0.50 0.00 0.00 0.00 Toplam 303 109.26 342.05 325.81 16.24

Çizelge 6.1 incelendiğinde iki yöntem içinde elde edilen sonuçların süre bakımından çok baĢarılı olduğu görülmektedir. BS‟ nin arama uzayını daraltmak için gerçekleĢtirilen üçgenleme yönteminin 149 ve 164 blokları hariç diğer tüm bloklarda süreci hızlandırdığı gözlemlenmektedir. Bu iki blok için ise üçgenlemenin hesaplanma süresinin, sadece BS ile yapılan yönteme göre yavaĢ kalması ve üçgenlemenin arama uzayını yeterince daraltamamasını sebep gösterilebilir. Özellikle parsel sayısı en fazla olan 158 numaralı blok için üçgenleme yöntemi yaklaĢık 3.5 saniyelik bir avantaj sağlamıĢtır. Normalde parsel sayısı arttıkça üçgenleme yönteminin sağladığı avantajın artması beklenirken bazı bloklarda böyle olmadığı görülmüĢtür. Bunun sebebi ise blokların geometrik olmayan Ģekilleri nedeniyle gerçekleĢtirilen üçgenlemenin blok alanlarını düzgün bölememesi ve arama uzayının bazı parseller için BS ile aynı durumda kalması söylenebilir. Ayrıca parsel sayısı çok az olan bloklarda üçgenlemenin getirdiği zaman maliyetinin, sadece BS ile çözülmesinden daha fazla olması gerekçe gösterilebilir.

Tüm bloklarının parselasyonu dikkate alındığında üçgenleme yönteminin 16 saniyelik bir fark ile daha hızlı çalıĢtığı görülmektedir. Her ne kadar her blok için zaman bakımından yüksek fark gösterilemese de üçgenleme yönteminin belirli bir zaman avantajı sağladığı Çizelge 6.1‟den net bir Ģekilde anlaĢılmaktadır. ÇalıĢma alanının blok sayısı ve parsel sayısı arttıkça iki yöntem arasındaki farkın belirginleĢmesi rahatlıkla öngörülmektedir.