Panel Birim Kök Testi Sonuçları

Araştırmanın panel veri analizi ile analiz edilen ilk hipotezine “Derecelendirme kuruluşlarının verdikleri ülke kredi notunun işletmelerin ihracat performansına etkisi vardır.” ait bulgu Tablo 24’te verilmiştir.

Tablo 24 İSO 500 İşletmelerin İhracatına Ülke Kredi Notunun Etkisinde LLC Birim Kök Testi Sonuçları

DEĞİŞKENLER LLC DÜZEY DEĞERİ BİRİNCİ FARK

DEĞERLERİ OLASILIK DEĞERLERİ LLC DEĞERLERİ OLASILIK DEĞERLERİ LNE 8.33374 0.0000 SP 82.1748 0.0000 M 30.9567 0.0000 F 61.7843 1.0000 192.372 0.0000 1994D 16.8706 1.0000 80.4721 0.0000 2001D 11.6795 1.0000 100.547 0.0000 2013D 15.4763 1.0000 111.038 0.0000

113

Birim kök sonuçlarına göre değişkenler aynı seviyede durağan değillerdir. Bu yüzden uzun dönemli ilişkinin tespiti için eşbütünleşme testlerinden ARDL testi yapılmıştır. LNE bağımlı değişken olmak üzere diğer değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki farklı etkilerini belirlemek için dört ayrı modele karar verilmiştir. Buna göre Model 1 aşağıdaki gibidir.

Model1:

Bağımlı Değişken: LNE Bağımsız Değişken: F, M, SP

D(LNE)= −0,1699F−0,6989M+1,7364SP

1993-2016 yılları arasında S&P kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %1,7364 artış olmaktadır. Aynı yıllar arasında, Moody’s kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %0,6989 azalış olmaktadır. Yine aynı dönemler arasında Fitch kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %0,1699 azalış olmaktadır.

1993-2016 yılları arasında Türkiye’de yaşanan ülke içi büyük ekonomik krizler dönemleri olan 1994 ve 2001 yılları ile Türkiye’nin tarihinde ilk defa yatırım yapılabilir seviye notunu aldığı 2013 yıllarındaki kredi kuruluşlarınca verilen ülke kredi notları ile bağımlı değişken İSO 500 işletmelerinin ihracatlarına etkisinin araştırılması amacıyla yapılan test sonucunda ise aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.

Model2:

Bağımlı Değişken: LNE

Bağımsız Değişken: F, M, SP, 1994D

D(LNE)= −0,3085F−1,0785M+2,3729SP−2,05891994D

1994 yılındaki krizden sonraki dönem incelendiğinde, S&P kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında,

114

bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %2,373 artış olmaktadır. Aynı dönemde, Moody’s kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin %1,0785 azalış olmaktadır. Yine aynı dönemde Fitch kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %0,3085 azalış olmaktadır. 1994 yılında Türkiye’de yaşanan ekonomik krizden sonraki döneme paralel olarak Fitch, Moody’s ve S&P uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının endeks değerindeki bir birimlik artış olduğunda, İSO 500 işletmelerinin ihracatlarını %2,0589 azaltmaktadır.

Model3:

Bağımlı Değişken: LNE

Bağımsız Değişken: F, M, SP, 2001D

D(LNE)= 0,1118F+0,1164M+0,068SP+0,19542001D

2001 yılındaki krizden sonraki dönem incelendiğinde, S&P kredi derecelendirme kuruluşu, Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %0,068 artış olmaktadır. Aynı dönemde, Moody’s kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %0,1164 artış olmaktadır. Yine aynı dönemde Fitch kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %0,1118 artış olmaktadır. Türkiye’de 2001 yılında yaşanan ekonomik krizden sonraki döneme paralel olarak, Fitch, Moody’s ve S&P uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının endeks değerindeki bir birimlik artış olduğunda İSO 500 işletmelerinin ihracatlarını % 0,1954 artırmaktadır.

Model4:

Bağımlı Değişken: LNE

Bağımsız Değişken: F, M, SP, 2013D

115

Uluslararası derecelendirme kuruluşları tarafından 2013 yılında Türkiye’ye verilen ilk defa yatırım yapılabilir seviye notu ve notunun 2016 yılı içerisinde düşürüldüğü zaman aralığındaki dönem değerlendirildiğinde ise, S&P kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %0,4736 azalış olmaktadır. Aynı dönemde, Moody’s kredi derecelendirme kuruluşu, Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %1,4286 artış olmaktadır. Yine aynı dönemde Fitch kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında, bağımlı değişken olan İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında %0,3693 azalış olmaktadır. 2013 yılında Türkiye’ye verilen yatırım yapılabilir seviye notuna paralel olarak Fitch, Moody’s ve S&P uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının endeks değerindeki bir birimlik artış olduğunda İSO 500 işletmelerinin ihracatlarını % 0,7478 artırmaktadır.

Özellikle Türkiye’de yaşanan ekonomik krizlerden sonraki dönemler değerlendirildiğinde, kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında Model2 sonucu olan 1994 kriz dönemi sonrasında İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında azalış, Model3 ve Model4 sonucu olan 2001 kriz dönemi sonrası ile 2013 dönemi sonrasında İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında artış yaşanmıştır.

Tablo 25 İSO 500 İşletmelerin İhracatına Ülke Kredi Notunun Etkisinde Model Sonuçları

MODELLER S&P MOODY’S FITCH 1994D, 2001D, 2013D

Model1 (1993-2016) Artış Azalış Azalış -

Model2 (1994 sonrası) Artış Azalış Azalış Azalış Model3 (2001 sonrası) Artış Artış Artış Artış Model4 (2013 sonrası) Azalış Artış Azalış Artış

116

Tablo 25’e göre kredi derecelendirme kuruluşlarından sadece S&P, 2013 yılı sonrası dönemi haricinde Türkiye’nin ülke kredi notunda 1 birimlik artış yaptığında Model1 olan 1993-2016 yılları arasında, Model2 olan 1994 sonrasındaki dönemde, Model3 olan 2001 yılı sonrası dönemlerin tamamında İSO 500 işletmelerinin ihracatlarında artış yaşanmıştır. Elde edilen bu bulguya göre H1 hipotezi kabul

edilmektedir.